متغیرهای مهم در واکنش ایران

 از سوی دیگر ما شاهد این هستیم که جمهوری اسلامی ایران با توجه به ملاحظات و متغیرهای مهمی که درخصوص پیامدهایی که هرگونه حمله‌ای به اسرائیل دارد، همچنان این موضوع را در پرده‌ای از ابهام نگه داشته که هم بتواند از این فضا علیه اسرائیل استفاده کند و هم اینکه با محاسبات دقیقی واکنش لازم به جنایت اسرائیل داده شود. به هر حال جمهوری اسلامی ایران با یک اهداف بلندی بیش از شش ماه گذشته از فلسطین حمایت کرده و هرگونه اقدام و واکنشی نسبت به اقدام اسرائیلی‌ها باید از چارچوب همین هدف حمایت و تقویت روحیه و کمک به مردم مظلوم غزه باشد. اگر اقدامی انجام شود باید در این راستا باشد. در همین زمینه، رایزنی‌هایی که میان آقای امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه با وزرای امور خارجه کشورهای مختلف طی چند روز گذشته شده است نیز این امر را شاهد بودیم که وزیر خارجه ایران بر این نکته تاکید می‌کند که باید کشورهایی که ایران را دعوت به خویشتنداری می‌کنند، چرا اسرائیل را ترغیب به توقف جنایاتش در غزه نمی‌کنند؟ و این نشان می‌دهد که ایران به هیچ وجه نمی‌خواهد واکنش انتقام جویانه‌ای که انجام می‌دهد تنها از سر عصبانیت یا هیجاناتی باشد. باید با این دید نسبت به واکنش جمهوری اسلامی ایران نسبت به اقدام اسرائیل در بمباران کنسولگری ایران در دمشق نگاه کرد. یکی از موضوعاتی که در خصوص واکنش ایران به اقدام اسرائیل قابل توجه است همین ملاحظاتی است که جمهوری اسلامی ایران به‌خصوص در زمینه مسائل اقتصادی و داخلی ایران دارد و پیامدهای غیرقابل پیش‌بینی که می‌تواند واکنش ایران در پی داشته باشد، همین متغیرهاست که باعث شده جمهوری اسلامی ایران با یکسری ملاحظات و محاسبات دقیق و عمیقی به این موضوع نگاه کند و اقدامی انجام ندهد که تبعات آن غیرقابل مدیریت و تاثیر آن در شرایط داخلی ایران جدی باشد. اگر از این زاویه به موضوع نگاه کنیم، قطعا جمهوری اسلامی ایران همه ملاحظات را مدنظر دارد و با توجه به اینکه آقای امیرعبداللهیان نیز در موضع‌گیری‌های خود اعلام کردند که ضربه ایران به اسرائیل ضربه محدودی خواهد بود، همه نشان می‌دهد هرچند فضای تعلیق کمی نگران کننده و پرابهامی را در جامعه ایجاد می‌کند، ولی نشان می‌دهد قرار نیست واکنشی انجام دهیم که نتوانیم تبعات آن را کنترل کنیم. از طرفی امروز دولت جو بایدن معافیت‌های تحریمی را که به ایران اجازه می‌دهد در چارچوب برجام وارد همکاری‌های هسته‌ای با طرف‌های بین‌المللی شود را تمدید نکرده است. آمریکایی‌ها در چارچوب برجام معافیت‌هایی در زمینه همکاری‌های هسته‌ای ایران و اعضای گروه 1+5 قائل شده بودند و این معافیت‌ها در سال 2023 امضا شد ولی در سال 2024 تمدید نشده است. متاسفانه امضا نشدن این معافیت‌ها باعث این خواهد شد که برجام بیشتر در معرض فروپاشی و تهدید قرار بگیرد. قطعا آمریکایی‌ها از این موضوع در جهت فشار بیشتر به جمهوری اسلامی ایران استفاده می‌کنند و نمی‌خواهند در این فضای پرتنش امتیازی به جمهوری اسلامی ایران بدهند به همین دلیل معافیت یکساله همکاری‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 را امضا نکردند. ولی این اقدام بیشتر از آنکه بخواهد تاثیر عملی در برنامه هسته‌ای ایران داشته باشد، بیشتر جنبه سیاسی تبلیغاتی آن پررنگ‌تر است درحالی که همه چیز درباره برجام در حالتی از ابهام و تردید قرار دارد، این موضوع نمی‌تواند تاثیری بیشتر از این در روند برنامه هسته‌ای ایران و گفت‌وگوهایش با گروه 1+5 داشته باشد.

*مرتضی مکی

تحلیلگر مسائل بین‌الملل