چالش اتوبوسی

با این فرسودگی و عدم اعتماد به ناوگان حمل و نقل شهری و بین شهری، مردم و البته آن‌ها که وسایل نقلیه شخصی دارند، به خودروهای خود پناه می‌برند که آن‌ها هم در شمار بالایی از ساخت داخل و از نوع پرایدهای و پژوهای حادثه‌ساز هستند که شمار تصادفات و تلفات جاده‌ای را بالاتر می‌برند. بر اساس آمار رئیس پلیس راهور، از ۲۴ اسفند تا بامداد روز ۱۴ فروردین، ۷۶۹ نفر در صحنه تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست داده‌اند و حدود ۲۰ هزار و ۲۱۴ نفر مصدوم شدند. آمار تلفات در تعطیلات عید فطر هم ادامه داشت. در توضیح اینکه چند نفر در تصادفات جاده‌ای در تعطیلات عید فطر کشته شدند، رئیس پلیس راه کشور با اشاره به فوت ۷۰ نفر در تصادفات تعطیلات عیدفطر از ۲۱ فروردین تا روز گذشته از اجرای محدودیت‌های ترافیکی جدیدی در جاده‌های شمالی که بیشتر مسافران از آن در حال بازگشت بودند، خبر داد. سردار حسن مومنی همچنین گفت که ۲۲۲۳ نفر هم در این ایام تعطیلی چند روزه، مصدوم و مجروح شده‌اند.

فرمانده پلیس راه کشور همچنین توصیه‌هایی درباره پرهیز از سبقت غیرمجاز، خواب آلودگی همچنین صحبت با تلفن همراه به منظور جلوگیری از افزایش آمار تلفات داد.

با این همه و هرچه هم مردم این موارد را رعایت کنند، به نظر می‌رسد تا مشکل فرسودگی و در واقع غیر قابل استفاده بودن وسایل حمل و نقل حل نشود، این آمار با سیر صعودی به قوت خود باقی خواهند ماند.

در این گزارش ضمن نگاهی به وعده‌های مسئولان در اعلام تعداد اتوبوس‌های بین شهری برای نوسازی و وارد کردن دستگاه‌های جدید، نگاهی به وضعیت عجیب آن‌ها در حال حاضر و آینده خطرناکی که با وجود این دستگاه‌ها در صورت ادامه سیاست‌های موجود، خواهیم داشت، می‌اندازیم. همچنین نیم نگاهی به وضعیت اتوبوس‌های شهری و این صحبت جدید مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران که گفته فردی در وزارت کشور جلوی ورود اتوبوس‌های برقی را گرفته؛ او خودش را کارفرما می‌داند.

بد نیست بدانید مسئولان شهری جهت افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی و اتوبوس‌های شهری به اتوبوس‌های برقی و البته از راه کشور چین هم متصل شده‌اند که با یک تیر دو نشان زده باشند؛ اولا گوشه‌ای از مشکل کمبود وسایل حمل و نقل عمومی را حل کنند و ثانیا کمکی هم در حدبضاعت در رفع آلودگی محیط زیست شهری و نجات تهران از روزهای طولانی مدت خاکستری آن کنند.

اتوبوس‌های وعده‌ای

ناوگان جاده‌ای کشور با کمبود جدی روبه‌رو است و آمار اتوبوس‌های بین شهری نسبت به سال گذشته میانگین نصف شده است. نهم فروردین سال جدید، علیرضا احمدی فینی، رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر در خصوص چرایی عدم واردات ۲ هزار دستگاه اتوبوس، گفت: در راستای واردات ۲ هزار دستگاه اتوبوس در تاریخ (۱۷ مهر ماه) آئین نامه اجرایی ابلاغ شد؛ بنا بود تا طبق مصوبه هیأت وزیران صادر کرده بودند، روند تأیید و تشخیص در سازمان راهداری طی شود. همچنین مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی در مصاحبه‌های اخیر خود از واردات ۵ هزار دستگاه اتوبوس خبر داد و اعلام کرد که«در حوزه ایمنی، برنامه توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی را در برنامه داریم؛ هدف‌گذاری برای تأمین اتوبوس بین شهری برای سال آینده معادل ۵هزار دستگاه است.»

با توجه این وعده‌های جدید باید دید که آیا دولت نسبت به این روند اقدامات جدی را در دستور کار قرار می‌دهد یا خیر؟ و علاوه بر وعده واردات ۲ هزار دستگاه، وعده تأمین ۵ هزار دستگاه اتوبوس بین شهری برای سال جدید (۱۴۰۳) با چه جدیتی از سوی دولت سیزدهم پیگیری خواهد شد؟!

اتوبوس‌های بین شهری نیازمند نوسازی‌اند!

اما مشکل اتوبوس‌های فرسوده، مختص یک شهر و دو شهر نیست و گریبان همه کشور را گرفته. برای نمونه نقل قولی ذکر می‌کنیم از زبان رئیس انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری کهگیلویه و بویراحمد که همین دیروز، گفت: ۶۰ اتوبوس مسافربری بین شهری در استان عمری بالای ۱۰ سال دارند که همه آنها نیازمند نوسازی است. به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای کهگیلویه و بویراحمد، سپهدار چراغی افزود: بیشتر مدل اتوبوس‌های مسافربری استان مربوط به پیش از سال ۱۳۹۵ است و اگر چه نسبت به میانگین کشوری وضعیت بهتری داریم اما مطابق با استاندارد‌ها و عمر مفید ناوگان عمومی لازم است همه اتوبوس‌های استان را نوسازی کنیم.

به گفته او: از سال ۱۳۹۷ تاکنون اتوبوسی جدیدی به ناوگان عمومی استان اضافه نشده و اتوبوس‌های مسافربری فعال در استان و کشور تولیدی سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۸۵ هستند. اما اگرچه اتوبوس‌های جدیدی از شرکت داخلی عرضه شده است، اما بنا به اظهارات رئیس انجمن صنفی شرکت‌های مسافربری کهگیلویه و بویراحمد به دلیل مشکلات و افزایش قیمت‌ها، سرمایه‌گذاران تمایلی برای خرید این نوع اتوبوس‌ها با هزینه‌های جدید ندارند. هفدهم بهمن ماه سال گذشته بود که انصاف‌نیوز در گزارشی که با یک کارشناس حوزه حمل و نقل صحبت کرده بود هشدار داده بود که بحران اتوبوس‌های بین شهری به حدی رسیده است که تا ۵ سال دیگر فقط ۱۵۰۰ اتوبوس «مجاز» هستند با این توضیح که «وضعیت به‌حدی بحرانی شده که برابر آمار منتشره در سالنامه آماری حمل‌ونقل جاده‌ای، تعداد اتوبوس تزریق شده به ناوگان حمل‌ونقل عمومی برون‌شهری ظرف پنج سال گذشته تنها هزار و ۴۹۱ دستگاه بوده است. بنا به ماده ۴ قانون ساماندهی صنعت خودرو و اصلاحیه بعدی آن، وسایل نقلیه فرسوده مجاز به تردد در کلا‌نشهرهای کشور نخواهند بود. بنابراین مفهوم ملموس و ساده آمار این است که اگر قرار باشد محدودیت‌های سن فرسودگی اتوبوس‌های برون‌شهری به میزان ۱۰ سال اجرایی شود، ظرف پنج سال آینده تعداد اتوبوس‌هایی که مجاز به تردد در کلانشهرهای کشور خواهند بود، به کمتر از ۱۵۰۰ دستگاه خواهد رسید.»

عدم هماهنگی مسئولان از زبان چمران

اما به نظر یکی از مشکلاتی که علاوه بر تورم و تحریم‌ها و غیره سرراه نوسازی ناوگان اتوبوسرانی کشور وجود دارد، عدم هماهنگی مسئولان با هم باشد. بیست و یکم فروردین، خبری از سوی مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران و البته به نقل از تسنیم در خصوص واردات خودروهای برقی و موانع پیش پای آن منتشر شد که «این موانع مربوط می‌شود به مجموعه وزارت کشور البته نه خود وزیر کشور بلکه زیرمجموعه‌های این وزارتخانه که جلوی ورود اتوبوس‌ها و واگن‌ها گرفته شده است و جالب است که فرد مسئول در وزارت کشور خود را کارفرما می‌داند و می‌گوید مطابق قانون جلوی این کار را گرفته است و قاعدتا این ممانعت و اختلال در ورود واگن‌های مترو و اتوبوس ضررش به مردم می‌رسد و نفعش به... و این درحالی است که مردم هر روز مشکلاتی را در ارتباط با حوزه حمل و نقل عمومی دارند و امیدواریم این مسئله هرچه سریعتر برطرف شود.»

برخی کارشناسان، موارد بی‌شماری را برای برون‌رفت از وضعیت موجود و البته هشداردهنده اتوبوس‌ها ارائه می‌کنند اما به نظر، آن‌چه اهمیت زیادی دارد این است که تمامی راهکارها باید توسط تیم‌های کارشناسی مستقل مورد بررسی و ارزیابی قرار بگیرند. آن‌ها معتقدند که شاید به عنوان یک اقدام کوتاه مدت بتوان انجام یک مطالعه دقیق توسط تیمی از کارشناسان داخلی با مدیریت و نظارت کارشناسان خارجی را که واجد تجربیات کافی در کشورهای دیگر باشند، در دستور کار قرار داد تا با نگاهی مستقلانه و جامع، مشکلات را دقیق‌تر و بهتر شناسایی کرده و راهکار مناسب ارائه دهند.