سهم قطعه‌سازی در بازار خودرو

کمین دلالان برای واردات قطعه

محمدرضا نجفی منش، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور، در این باره به «آرمان ملی» گفت: سابقه حضور مطلوب ایران در صنعت قطعه‌سازی را می‌توان با نگاهی به داخلی سازی ساخت تندر 90 در سال‌های دور جست‌وجو کرد که همه نیز از تولید کیفی و کمی آن رضایت داشتند، از این رو با استناد به همین مورد می‌توان به توان قطعه‌سازان داخلی اطمینان داشت، اما برخی از افراد منافع خود را در واردات قطعات خودرو می‌بینند و از این رو سعی دارند تا کیفیت و کمیت قطعات تولیدشده داخلی را زیرسوال ببرند. او ادامه داد: بسیاری از صنایع داخلی با تکیه بر توانمندی‌های داخلی کشور بومی سازی شده‌اند و مورد استقبال مطلوبی نیز در داخل و حتی خارج از مرزهای ایران قرار گرفته است که از جمله آن می‌توان به صنعت لوازم خانگی، فولاد و... اشاره کرد و پیش‌بینی می‌شود با برنامه‌ریزی انجام شده صادرات قطعات خودرو در سال ۱۴۰۴ به ۶ میلیارد دلار برسد.

مدیریت بازار قیمت‌گذاری خودرو از سوی دلالان

نجفی منش درباره ادعای کنترل تولید قطعات به منظور مدیریت بر قیمت‌گذاری بازار خودرو گفت: این ادعا از پایه صحیح نیست، بلکه فاصله قیمت خودرو در کارخانه با بازار دلیل اصلی محسوب می‌شود که بازار سیاهی شکل گیرد که در نهایت به افزایش قیمت خودرو منجر شده است، از سوی دیگر کاهش ارزش پول ملی نیز یکی از عواملی است که باعث شده خودرو نه به عنوان نیاز افراد، بلکه تبدیل به کالای سرمایه‌ای برای حفظ ارزش پول تبدیل شود، از این رو تقاضای بازار خودرو نسبت به عرضه افزایش غیرواقعی پیدا کرده است که در صورت متعادل ساختن قیمت خودرو درب کارخانه و بازار این مشکل نیز حل می‌شود و تقاضا و عرضه خودرو متعادل می‌شود. او توضیح داد: چنانچه معوقات مالی قطعه سازان پرداخت شود و نقدینگی مورد نیاز آنها نیاز تامین شود، منطقی نیست که قطعه سازها در تلاش برای کاهش تولید به منظور کنترل قیمت بازار خودرو به منظور حفظ منافع مالی خود باشند.

حل زیان انباشته خودروسازان با افزایش قیمت درب کارخانه؟

رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی کشور دلیل زیان انباشته خودروسازان را ارزان بودن آن در مقایسه با قیمت بازار ذکر و بیان کرد: این تفاوت قیمت باعث می‌شود که هرکسی که اقدام به خرید خودرو می‌کند، خود را به عنوان یک برنده در وضعیت کنونی اقتصادی کشور می‌داند که در نهایت می‌تواند با فروش آن به سودی کلان دست یابد، از این رو اگر قیمت خودرو درب کارخانه افزایش یابد این معضل نیز حل خواهد شد. نجفی منش در پاسخ به این امر که آیا کیفیت محصولات داخلی ظرفیت افزایش قیمت بیشتر را دارند یا خیر گفت: تعادل بازار با حذف فاصله قیمت کارخانه و بازار ایجاد می‌شود و در نهایت بهتر است که قیمت این دو محل به هم نزدیک شود تا تولیدکنندگان نیز بتوانند حضور مطلوب‌تری در بازار داشته باشند.

قیمت‌گذاری خودرو را به دهه 70 بازگردانید

نجفی منش ظرفیت تولید داخلی قطعات خودرو را حدود 2 میلیون خودرو برآورد کرد و گفت: ظرفیت محقق شده تولید داخلی قطعات خودرو در صورت بهینه شدن قیمت‌ها حدود 1 میلیون و 200 هزار خودرو است که بیشتر از نیاز داخل است اما اینکه چرا شائبه کمبود قطعات خودرو در کشور وجود دارد یا اینکه قطعات تولیدشده کمتر از نیاز تولیدکنندگان است، می‌تواند ناشی از سرمایه‌ای شدن این کالا و تفاوت قیمت خودرو از درب کارخانه وبازار آزاد باشد. اما اگر قیمت‌ها مانند آنچه در دهه 70 رایج بود اصلاح شود، دیگر شاهد این مشکلات در سطح بازار خودرو نخواهیم بود. وی با اشاره به انعقاد قرارداد با روسیه برای صادرات قطعات خودرو به این کشور، گفت: پتانسیل کشور روسیه برای واردات قطعات خودرو بسیار زیاد است، اما باید بدانیم که صادرات امری زمانبر است و نیاز به برنامه ریزی، صبر، حوصله و پیگیری دارد. کشور ترکیه سالانه ۳۰ تا ۴۰ میلیارد دلار قطعات خودرو به کشورهای مختلف جهان صادر می‌کند ما هم می‌توانیم و برای صادرات قطعات خودرو در سال ۱۴۰۴ برنامه ریزی‌ کنیم پیش بینی می‌شود که صادرات ما در این بخش به ۶ میلیارد دلار برسد. وی افزود: صادرات ۶ میلیارد دلاری قطعات امکان پذیر است، اما نیاز به حمایت دولت وجود دارد تا با ایجاد قوانین دست و پاگیر مانع تحقق این موضوع نشود. تا مدتی پیش در کشور تندر ۹۰ تولید می‌شد که ۶۰ درصد قطعات آن تولید داخل بود و همه نیز از کیفیت این خودرو راضی بودند، بنابراین از توان تولید قطعات و خودرو با کیفیت برخوردار هستیم. نجفی منش با اشاره به تولیدات خودرو توسط بخش خصوصی بیان داشت: مردم از کیفیت خودروهای تولیدی توسط بخش خصوصی راضی هستند، بنابراین توان تولید خودروی خوب در کشور وجود دارد، اما آنچه خودروساز را محدود می‌کند، قیمت‌گذاری دستوری است در واقع نباید با قیمت‌گذاری دستوری باعث ضرر و زیان خودروساز شد و از آن طرف نیز انتظار بهبود کیفیت را داشت.

داخلی سازی قطعات خودرو

اما برخی از مسئولان نیز شتابزدگی در داخلی سازی را عامل کاهش کیفیت قطعات و خودروها می‌دانند. پدرام فخیمی با بیان اینکه شتابزدگی در داخلی سازی، کیفیت قطعات خودرو را کاهش داده است، اظهار داشت: در حال حاضر با طیف گسترده‌ای از تولیدات خودرویی در کشور مواجه هستیم به طوری که محصولات برخی برندهای چینی در داخل مونتاژ می‌شوند و دو شرکت بزرگ خودروسازی نیز با میزان داخلی سازی بالاتر، برنامه‌ها و اهداف کیفی گسترده‌ای را برای خود تعریف کرده‌اند.وی با تاکید بر لزوم انطباق این شرکت‌ها با الزامات استانداردی در کیفیت خودرو افزود: بررسی‌های ما نشان می‌دهد در برخی مدل‌های خودرو این اتفاق صورت گرفته اما در برخی دیگر هنوز اختلاف زیادی با آنچه از جهت کیفیت و مطلوبیت مدنظر مصرف کنندگان است، وجود دارد. مدیر مهندسی بازرسی خدمات شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران تصریح کرد: شرکت بازرسی کیفیت به نمایندگی از طرف وزارت صمت، مشتریان صنعت خودرو را از نظر کیفیت خودرو، فروش و خدمات پس از فروش مورد سنجش قرار می‌دهد که بعضا نارضایتی‌هایی بین مشتریان خودرو وجود دارد. فخیمی توضیح داد: بیشتر نارضایتی مشتریان به بحث‌های ایرادات مونتاژی خودرو و قطعات به کار رفته در خودروها برمی گردد.

کیفیت قربانی شتابزدگی در روند داخلی سازی

وی ادامه داد: موضوعاتی مانند پروژه داخلی سازی در صنعت خودرو که طی سال‌های گذشته در کشور گسترش پیدا کرده در برخی موارد با شتابزدگی همراه بوده و باعث شده تا همزمان با رشد تیراژ تولید خودرو، به مقوله کیفیت توجه کمتری شود. به گفته وی، همه شرکت‌های خدمات پس از فروش خودرو و نمایندگی‌های آنها توسط شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و رتبه‌بندی می‌شوند. فخیمی توضیح داد: بررسی سال‌های اخیر نشان می‌دهد که زیرساخت‌های خدمات پس از فروش دو شرکت بزرگ خودروساز و سه شرکت اصلی مونتاژکار یعنی بهمن موتور، کرمان خودرو و مدیران خودرو از حیث شبکه نمایندگی‌های مجاز متناسب با تعداد خودروهای تولیدی ایجاد شده ولی عارضه‌ای که از سمت مشتریان به گوش می‌رسد این است که تامین قطعات یدکی با زمان طولانی صورت می‌گیرد.

عقب ماندگی توسعه خدمات نسبت به توسعه محصول

وی افزود: موضوع دیگر این است که در برخی خودروها با توجه به اینکه توسعه محصول صورت گرفته اما توسعه خدمات زیرساخت به همان نسبت توسعه نیافته است. مثلا پرسنل مجرب و متخصص به میزان لازم وجود ندارد یا قطعات یدکی به اندازه کافی در نمایندگی‌ها موجود نیست. مدیر مهندسی بازرسی خدمات شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران تصریح کرد: در مورد قطعات یدکی به دلیل زمانبر بودن تامین ارز، ممکن است با طولانی شدن مدت زمان تامین این قطعات روبه‌رو باشیم که معطلی و نارضایتی مشتریان را به همراه دارد و با طولانی بودن ارائه خدمات تعمیرات روبه‌رو می‌شویم. شرکت‌ها باید برنامه ریزی دقیق و پیش بینی مشخص از قبل داشته باشند. وی با بیان اینکه معمولا در ارائه سرویس اولیه و ادواری معطلی وجود ندارد، گفت: مشکل از جایی شروع می‌شود که خودرو بعد از پیمایش حدود ۱۰ هزار کیلومتر با خرابی روبه‌رو می‌شود و معمولا معطلی در زمان تامین قطعات اساسی که در پیمایش بالا معیوب می‌شوند، وجود دارد. فخیمی در عین حال اظهار داشت: متوسط زمان ماندگاری خودرو در تعمیرگاه نسبت به دو سال گذشته مقداری بهبود داشته ولی باز هم به دلیل عدم تامین به موقع قطعات با مشکل روبه‌رو هستیم.