چینش پازل ها از آغاز مذاکرات می گوید

درگذشته آژانس بیانیه‌های تندی را در ارتباط با ایران صادر کرد اما در نهایت همکاری‌های ایران با بازرسان آژانس موجب شد، مساله غنی‌سازی اورانیوم با غنای بالا حل شود و  از چندین پرونده که بین ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وجود داشت برخی بسته و برخی نیز در آستانه بسته شدن قرار  بگیرد. با این وجود آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از تهران گلایه‌هایی دارد از جمله اینکه خواستار بازگشت تهران به غنی‌سازی بر اساس برجام است. این درحالی است که این روزها جز ایران دیگر هیچ کشوری در برجام باقی نمانده است و تهران هم به‌علت خروج آمریکا از برجام طی چندین مرحله دست به مقابله به مثل زده و در چارجوب برجام همکاری‌های خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را کاهش و سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را افزایش داده است به‌طوری‌که در رسانه‌ها آمده که تهران حتی با افزایش ظرفیت غنی‌سازی خود و افزایش میزان آن می‌تواند در مسیر ساخت 3 بمب اتمی حرکت کند. با این وجود به‌نظر می‌رسد قفل‌های متعددی به پرونده هسته‌ای ایران در آژانس زده شده که نه تنها منشأ هسته‌ای ندارد بلکه کلید این قفل‌‌ها در زمین بازی سیاست و حتی تقسیم‌بندی‌های قدرت در منطقه و جهان قرار گرفته است.

*قفل اوکراین و غزه بر پرونده ایران!

 واقعیت آن است که ایران و آمریکا در دوحه به صورت غیرمستقیم در ارتباط با پرونده هسته‌ای به پیشرفت‌هایی رسیده بودند اما با تغییر محاسبات امنیتی در منطقه بعد از حادثه 7 اکتبر تمامی   مذاکره‌ها و حتی تصمیماتی که بعد از آزادسازی دارایی‌های ایران و رهایی زندانیان در دو کشور صورت گرفته بود به حاشیه رفت. در آن مقطع حتی مقامات کشورهای عربی تقسیم کار بر روی موارد اختلافی ایران و آمریکا بعد از رهایی زندانیان سخن به میان آوردند. هرچند  هیچ خروجی مشخصی از آن مذاکرات حاصل نشد اما ایران به‌صورت غیرمحسوس توانست سطح فروش نفت خود را افزایش دهد. از سوی دیگر از میزان فشارهای سیاسی آمریکا بر ایران هم کمتر شده بود. اما  دو حادثه مهم در جهان افتاد که پرونده هسته‌ای ایران به‌عنوان یک اولویت از دستور کار آمریکا خارج شد‌. اولویت‌های آمریکا نبرد حماس و اسرائیل و  از سوی دیگر نبرد روسیه و اوکراین شد. در اوکراین ماجرای ساختگی پهپاد‌های  صادر شده ایران به روسیه و استفاده روس‌ها از آن در عملیات علیه اوکراین باعث خشم اروپا شد و د‌ه‌ها تحریم در این حوزه علیه تهران وضع گردید و آینده روابط ایران و اروپا معطوف به پرونده هسته‌ای را تیره کرد. با این وجود کشورهای عربی کوشیدند خود را جایگزین اروپا کرده و ایران و آمریکا به مذاکره غیرمستقیم بر سر پرونده هسته‌ای در دوحه پرداختند تا اینکه طوفان‌الاقصی روند این مذاکرات را تغییر داد و حتی خبر آمد که آمریکا این مذاکرات را از دستور کار خارج کرده است. در نتیجه این دو پرونده یعنی پرونده اوکراین و پرونده غزه توانست عملا پرونده بازگشت به برجام را از دستور کار بین‌المللی به رهبری آمریکا خارج کند.

*عدم صدور بیانیه علیه ایران

با این وجود بر اساس شواهد مختلف آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به رغم اینکه از زبان مدیر کل خود بر عدم همکاری ایران با آژانس در ارتباط با صدور ویزا برای بخشی از بازرسان آژانس شکایت می‌کند و از سوی دیگر با واژگان افزایش و کاهش سرعت غنی‌سازی در ایران تلاش می‌کند پالس‌های سفید و سیاهی را در ارتباط با همکاری ایران و آژانس به جهان ارسال می‌کند اما واضح است که آژانس و حتی نمایندگان اروپا و آمریکا در آژانس نمی‌خواهند در این نهاد بین‌المللی علیه تهران سر و صدا به پا کنند و  این موارد نشان می‌دهد که آژانس و غربی‌ها به تعامل با ایران بر سر پرونده هسته‌ای امیدوارند. البته تهران هم همواره اعلام کرده است که حاضر به انجام مذاکره  در پرونده هسته‌ای به منظور لغو تحریم‌های ظالمانه و بازگشت همه به برجام است. از این رو عدم جنجال رسانه‌ای در نشست فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه تهران را می‌توان به فال نیک گرفت.

*ایران سه سال است پروتکل الحاقی  را متوقف کرده

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس طی بیانیه‌ای در افتتاحیه این نشست ضمن طرح ادعا‌هایی درباره موضوع هسته‌ای ایران، مدعی شد: در ایران با چالش‌های فزاینده‌ای مواجه هستیم، زیرا ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران همچنان در حال افزایش است، حتی اگر سطح اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد اندکی کاهش یافته باشد. وی ادعا کرد: من از ایران می‌خواهم که به‌طور کامل و بدون ابهام با آژانس همکاری کند. گروسی همچنین مدعی شد: آژانس تداوم کسب اطلاع در رابطه با تولید و موجودی سانتریفیوژها، روتورها، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم را از دست داده است. سه سال است که ایران اجرای پروتکل الحاقی خود را به‌طور موقت متوقف کرده و بنابراین سه سال از زمانی که آژانس قادر به دسترسی تکمیلی در ایران بوده است، می‌گذرد. وی در ادامه ادعاهایش گفت: هیچ پیشرفتی در حل‌وفصل مسائل پادمان باقی‌مانده وجود نداشته است.

*آژانس باید بررسی کند

مدیرکل آژانس همچنین ادعا کرد: گزارش‌های حسابداری مواد هسته‌ای اصلاح شده ارائه شده از سوی ایران در رابطه با عدم تطابق در تراز مواد هسته‌ای در UCF را یادآوری می‌کنم. براساس این گزارش‌ها، آژانس در  UCF، اختلاف در موازنه مواد هسته‌ای را اصلاح شده می‌داند. همچنین متذکر می‌شوم که این نشان می‌دهد میزان اورانیوم موجود در پسماند جامد ارسال شده از JHL  به UCF  برای انحلال کمتر از میزان اعلام شده از سوی ایران در سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ بوده است. این عنصر جدید مستلزم بررسی بیشتر از سوی آژانس است. ایران همچنین نیاز به اجرای کد اصلاحی ۳.۱ دارد که یک تعهد قانونی برای ایران است. این مسائل پادمانی باقی‌مانده ناشی از تعهدات ایران ذیل توافقنامه پادمان جامع است و باید حل‌وفصل شود تا آژانس در موقعیتی باشد که تضمین کند برنامه هسته‌ای ایران منحصرا صلح‌آمیز است.

*احتمال آغاز مذاکرات هسته‌ای

 تمامی این موارد را اگر در کنار هم قرار دهیم  و از سوی دیگر به مساله اینگونه نگاه کنیم که تحرکات جریان مقاومت در منطقه علیه آمریکا بر پرونده هسته‌ای ایران اثر نگذارد، به این نتیجه خواهیم رسید که احتمالا در صورت کاهش بیشتر تشنج در منطقه علیه آمریکایی‌ها در عراق و سوریه  و حتی یک آتش‌بس بین طرفین درگیر در دریای مدیترانه و حتی کاهش تنش در دریای سرخ، آنگاه زمینه‌های فکری حل مساله با ایران به روی میز دیپلمات‌های آمریکایی خواهد آمد اما نه به این زودی بلکه احتمالا پیش مذاکراتی و حتی پیغام و پسغام‌هایی از سوی آمریکایی‌ها خواهد رسید که واشنگتن به‌دنبال حل مساله بر پایه مذاکرات دوحه است. البته احتمال اینکه مذاکرات قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باشد، دور از ذهن است. آمریکایی‌ها این مورد را یکبار به تهران منتقل کردند و تهران در برابر هر آنچه کاهش  ظرفیت غنی‌سازی  در حین مذاکرات بود را کنار گذشته و به خوان قبلی بازگشت. آنچه برای آمریکایی‌ها در پرونده هسته‌ای مهم است آن است که تهران به بمب هسته‌ای دست نیابد. از این منظر بازگشت آمریکایی‌ها به میز مذاکره غیررسمی و محرمانه در دوحه دور از ذهن نیست.