رابطه فروش سکه با نوسانات نرخ ارز

 انتظار این بود درحالی که وارد سال آخر فعالیت‌های دولت می‌شویم، از طرف دیگر نمایندگان جدید که انتخاب شدند، برآیند این باشد که اقتصاد ایران پیش‌بینی‌پذیرتر باشد، کمی آرام بگیرد، کمی تلاطم‌ها کمتر بشود و کمی تنش‌ها کاهش پیدا کند. اما وقتی نوسانات نرخ دلار را می‌بینیم این نوسانات بیانگر این است که همچنان بازار در هیجان‌ها به سر می‌برد. از طرفی دیگر نمی‌توانیم فراموش کنیم که متغیرهای بنیادی اقتصاد وضعیت مطلوبی ندارد. یعنی نرخ رشد نقدینگی و نرخ افزایش تورم، به یک نوعی بخش واقعی اقتصاد که منظور تقویت سمت عرضه اقتصاد است، شرایط جدیدی را برای اقتصاد ایران فراهم نکرده. لذا در یک ارزیابی کلی وقتی می‌بینیم تنش‌های سیاسی همچنان وجود دارد و شاخص‌های کل پولی همچنان وضعیت مطلوبی ندارد درنتیجه نوسانات نرخ دلار طبیعی است که چنین واکنشی نسبت به فعالیت‌ها و ذینفعان بازار نشان می‌دهد. ما زمانی می‌توانیم منتظر شیب معکوس قیمت دلار باشیم که شاخص‌های کل پولی وضعیت مطلوبی داشته باشند یا فضای اقتصاد ایران پیش‌بینی پذیر باشد یا دولت یک برنامه متقنی برای بخش واقعی اقتصاد داشته باشد یا بودجه ارقام، منابع و هزینه‌هایش واقعی تدوین شده باشد ولی وقتی هیچ یک از اینها دیده نمی‌شود، طبیعی است که باید شاهد نوسانات نرخ ارز باشیم گرچه قبلا هم این پیش‌بینی‌ها شده بود که شب عید قیمت دلار حتما با نوسان مواجه می‌شود. لذا تزریق دلار یا حراج سکه شاید خیلی کوتاه مدت اثر داشته باشد که بخشی از نقدینگی را جمع بکند اما اقتصاد پس از بین رفتن این مسکن‌های زودگذر دوباره به مسیر خودش برمی‌گردد. از طرفی معمولا تنش‌ها آنقدر که اثر منفی بر اقتصاد ایران دارد حذف آن تنش همه آن عوارض منفی را از بین نمی‌برد. همیشه شوک منفی آثارش ماندگار و شوک مثبت آثارش گذراست. الان تقریبا اخبار جنگ اوکراین کمتر و غزه بیشتر منتشر می‌شود ولی همچنان عوارض تنش روسیه با اوکراین و عوارض تنش روسیه با اتحادیه اروپا و غرب با روسیه را می‌پردازیم. این مطلب در مورد غزه هم مصداق دارد. وقتی به هر دلیلی تنش‌ها  ابتدا به سراغ ایران می‌آید و عوارض منفی ایجاد می‌کند، حذف آنها هم بر ما می‌تواند آثار مثبت داشته باشد اما نه به بزرگی آثار منفی تنش‌ها. منطق این است که تورم ایران هر عددی که در سال جاری است منهای تورم کشورهایی که با آنها بیشترین مراوده تجاری داریم مثل ترکیه و امارات و چین شود و مابه‌التفاوتش با نرخ دلار باید نوسان داشته باشد. حالا ممکن است در کوتاه مدت با ارزپاشی جلوگیری کنیم اما در بلندمدت این قواعد بازار است که قیمت دلار را تعیین می‌کند.

*هادی حق‌شناس

اقتصاددان