ما برای تغییرات اقلیمی آمادگی نداشتیم!

چنانچه در سرزمینی شبیه کشور ما پیشاپیش از خشکسالی و کمبود آب در رنج باشد و  سیاست‌های خاصی هم در خصوص ممانعت از برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی  و نیز ممانعت از هدررفت آب‌های ناشی از بارندگی‌ها وجود نداشته باشد و از سوی دیگر روند احداث سدها افزایش پیدا کند و هیچ تمهیداتی برای جلوگیری از حوادث بعدی نظیر فرونشست زمین و ایجاد ریزگردها و طوفان‌های شن و گرد و غبار در نظر گرفته نشود، طبیعی است که از تغییرات اقلیمی سراسری و جهانی بدترین تاثیرات را هم دریافت خواهد کرد.

به هر حال امسال تهران و بسیاری دیگر از شهرها خیلی دیر شاهد بارش برف و پایین آمدن محسوس دما بودند؛ کاهش دمایی که از یکشنبه هفته گذشته شروع و گفته شد تا جمعه ادامه خواهد داشت و از جمعه هوا دوباره گرم می‌شود. هرچند روز گذشته هواشناسی از بارش پراکنده باران در تهران از دوشنبه خبر داد اما باز هم تاکید کرد که با افزایش نسبی دما همراه خواهیم بود. همزمان این سازمان نسبت به وزش باد شدید در جنوب کشور و بارش باران در ۲۲ استان هشدار داده. با توجه به این اظهارات و سرد شدن و گرم شدن یکباره هوا در بخش‌های مختلف کشور و پیش بینی ناپذیر بودن دمای هوا و از طرف دیگر با استناد به همه پیش‌بینی‌های نادرستی که خصوصا در سال جاری شاهد آن بودیم، نمی‌توان با قطعیت از وضعیت آینده آب و هوا اعلام خبر و اطلاع‌رسانی کرد.

غافلگیری و بی خبری‌ای که در همین حد نمی‌ماند و می‌تواند به راحتی با زندگی مردم بازی کند؛ کشت‌ها و کشاورزی‌هایی که به راحتی میوه و بار خود را از دست می‌دهند و همانطور که گفتیم برای همه این اتفاقات چاره‌ای اندیشیده نشده و مردمی که خانه و زندگی‌شان زیر آوار سیل فرو می‌رود؛ حکایت این روزهای مردم سیستان و بلوچستان؛ مردمی که پیشتر گرفتار خشکسالی و بی‌آبی شده و کشاورزی‌شان سالیانی‌ست که از بین رفته.

آمار دقیق و شفافی نداریم

در روزهای گذشته، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم کشور که در کنگره ملی دو روزه تغییر اقلیم و سلامت در دانشگاه علوم پزشکی دزفول، حضور داشته، به نبود آمار و داده‌های دقیق و شفاف اشاره کرده و در اظهاراتی که به اعتراف می‌ماند، این وضعیت فقدان آمار را از چالش‌های کشور پیرامون تغییر اقلیم دانسته و گفته که هیچ آمار واحدی پیرامون وضعیت انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشور وجود ندارد.

داریوش گل‌علیزاده، تاکید کرده که مهم‌ترین آسیب موجود در کشور در مواجهه با تغییر اقلیم به عنوان یکی از مسائل جدی و کلان، بی‌برنامگی و عدم کار منسجم است.

او ورود پژوهشگران بخش تغییر اقلیم برای مطالعه اسناد کلان ملی را ضروری دانسته و در این ارتباط گفته که پژوهشگران و دانشمندان کشور برنامه‌ها و اسناد کلان ملی را رصد و مطالعه کنند و نظرات علمی و اجرایی خود پیرامون این اسناد و برنامه‌ها را برای کمک به متولیان اجرایی ارائه کنند.

عضو شورای عالی مرکز تحقیقات تغییر اقلیم با بیان اینکه فقر و ضعف قانون در بخش‌های مرتبط با تغییر اقلیم در کشور وجود دارد، توضیح داده که سازگاری با تغییر اقلیم و حفاظت از محیط زیست دارای ابعاد مختلفی است که در این بخش وضع قوانین، ترویج توسعه پایدار، سرمایه گذاری در انرژی‌های پاک و کاهش گاز‌های گلخانه‌ای از جمله اقدامات ضروری در این زمینه است.  

گل‌علیزاده گفته از پژوهشگران، اساتید و نخبگان علمی این انتظار می‌رود که در مواردی که نظر کارشناسی و علمی آن‌ها با تکیه بر تمام مبانی علمی با برخی طرح‌های اجرایی و عمرانی در کشور مخالف است، نظر خود را اعلام و بر آن پافشاری کنند، به طور مثال پیرامون مسائل سد گتوند تقاضای ما این بود که پژوهشگران بر باور خود بایستند و از موازین خود کوتاه نیایند. 

تغییر اقلیم گفتمانی عمومی شود

اما به گفته علیرضا خسروپناه، رئیس دانشگاه علوم پزشکی دزفول هم که در این همایش علمی حاضر بوده، تغییر اقلیم باید به یک گفتمان عمومی در کشور تبدیل شود چراکه نشانه‌های تغییر اقلیم و گرمایش زمین به طور محسوس در حال نمایان شدن است که آگاهی رسانی عمومی در این زمینه ضرورت دارد.  

او  با بیان اینکه ایجاد دبیرخانه دائمی همایش ملی تغییر اقلیم و سلامت کشور در دانشگاه علوم پزشکی دزفول گامی مهم برای ایجاد گفتمان سازی و تولید داده‌های علمی پیرامون این موضوع در کشور است توضیح داده که گرمایش زمین بحران‌های متعددی پیرامون آب، هوا، سلامت و غذا ایجاد می‌کند و یکی از سیاست‌های اساسی در تامین امنیت غذایی، ایجاد بستر‌هایی برای افزایش تاب‌آوری کشور در مقابل تغییر اقلیم و تلاش برای کاهش مخاطرات آن است.  

باید گفت که برخی محصولات کشاورزی تولیدی دزفول در ۲۰ سال گذشته، به دلیل تغییر دما امکان تولید آن امروز وجود ندارد که این موضوع نشان می‌دهد که تغییر اقلیم حتی در تهدید امنیت غذایی نیز اثرگذار است.

با اینکه بحث گرمایش جهانی و تغییر اقلیم طی دهه اخیر مورد توجه تعدادی از کارشناسان و اساتید دانشگاه‌ در داخل کشور قرار گرفته و گاهی گزارش‌هایی هم درمورد اهمیت جهانی این موضوع ارائه می‌دهند اما هنوز دامنه اثرگذاری این پدیده بر سایر پدیده‌های جوی تبیین نشده و گرمایش جهانی ابعاد پنهان و مجهولی برای ما دارد. پیشتر ایسنا، در گزارشی تحت این عنوان که برای مقابله با تغییرات اقلیمی چه کنیم،  توضیح داده بود که چگونه تغییرات اقلیمی دامنگیر کل جهان از جمله ایران شده است. گزارشی که در آن توضیح داده شده بود؛ انسان بسیار از این پدیده متاثر شده این در حالیست که خود به عاملی برای تشدید آن تبدیل شده است. بدین جهت لازم است مسئولان و مردم تا حد امکان از گسترش این پدیده جلوگیری کنند چراکه کره زمین و اقلیم ایران نه تنها متعلق به نسل کنونی بلکه آیندگان است.