زمزمه واگذاری سهام خودروسازان به چینی‌ها

گفته خاندوزی درباره واگذاری سهام خودروسازان به خبرنگاران در حالی صورت می گیرد، داستان این واگذاری در حال تبدیل به کتابی چندجلدی است که حکایت از عواملی قدرتمندی وجود دارد که مایل به انجام این اقدام نیست، هر چند انجام واگذاری سهام خودروسازان با توجه به گستردگی آن، نیاز به برنامه ریزی منظم و جدی تری دارد، با وجود اینکه در اسفند سال ۱۴۰۰، رئیس‌جمهور هشت فرمان برای بهبود عملکرد صنعت خودروسازی صادر کرد که یکی از آنها، واگذاری مدیریت دولتی شرکت‌های خودروسازی بود، قرار شد واگذاری مدیریت دولتی شرکت‌های خودروسازی ایران خودرو و سایپا حداکثر شش ماه بعد یعنی تا پایان شهریور ماه سال ۱۴۰۱ به بخش غیردولتی تعیین تکلیف شود. اما گویا این برنامه در مسیر «نشدن» به دلایل مختلف قرار دارد که با وجود اعلام مواجهه خودروسازان با زیان انباشته به شکل مستمر، همچنان کسی مایل به تغییری در این زیان انباشته نیست!

ایجاد فضای رقابتی با واگذاری سهام خودروسازان

فیروز نادری، کارشناس خودرو در این باره به آرمان ملی گفت: واگذاری سهام دو شرکت بزرگ خودروسازی کشور یکی از ضروریاتی است که باید خیلی پیش از این صورت می گرفت، چرا که با مدیریت دولتی این دوشرکت تبدیل به حفره ای برای سرمایه هایی تبدیل می شوند که فقط با ادعای زیان ده بودن و... همراه هستند، بدیهی است واگذاری سهام این دو شرکت فضایی رقابتی را در صنعت خودرو و عرضه و تقاضا از نظر کمی و کیفی ایجاد می کند که علاوه بر منافع محسوس برای کشور و ملت به رشد این صنعت در ایران هم کمک خواهد کرد. او درباره ادعای زیان انباشته خودروسازان و به صرفه نبودن تولید برای آنها گفت: این ادعا کذب است، تولید خودرو با قیمت های معلوم تولید، و با قیمت های بسیار گزاف فروخته می شود. خودروسازان واقعا قیمت‌ها را گران می‌دهند مثلا تارا ۹۲۰ میلیون فروخته می‌شود. ماشین ایرانی نزدیک ۱ میلیارد اصلا توجیه ندارد. این کار خودروسازان درست نیست. دولت باید با اجرایی کردن ایده واردات خودرو‌های فرسوده، وضعیت بازار را اصلاح کند و دست خودروسازان برای اینگونه رفتار‌ها را ببندد. قطعاً دولتی بودن این شرکت ها باعث می شود که فقط گروهی از حقوق بگیران با رقم های سنگین دور هم جمع آیند وهمواره نیز از زیان انباشته و زیان ده بودن سخن گویند، در حالی که چنانچه بخش خصوصی در این حوزه ورود کند قطعاً وضعیت بسیار بهتری را شاهد خواهیم بود. این کارشناس درباره بهترین گزینه و روش برای واگذاری سهام این دو شرکت گفت: قطعاً عرضه یکجای سهام این دو شرکت دشوار است، اما حتی اگر این امر به صورت تقسیم بندی و با درنظرگرفتن بازار و شرایط موجود عرضه شود، می تواند رویه ای مطلوب در پروسه واگذاری سهام این دو شرکت باشد.

واردات خودرو با ارز مردمی، راه نجات بازار از رانت

او همچنین واردات خودروهای کارکرده را نیز گزینه ای مناسب برای واردات دانست و بیان کرد: واردات خودروهای کارکرده می تواند بازار خودرو را به تعادل مورد نظر برساند، بر اساس رایزنی های صورت گرفته نیز مقرر شده است تا واردات با ارز خودِ مردم انجام شود، در نتیجه دولت چرا محدودیتی برای واردات خودروهای کارکرده داشته باشد، در حالی که با ظرفیت های مردمی می تواند بازار خودرو را متعادل کند، البته بدیهی است اگر فرآیند واردات خودروهای کارکرده به دست گروهی خاص سپرده شود، قطعاً مجدداً بازار رانت و لابی و ... در کشور گشوده می شود و باز هم نابسامانی به این بازار راه خواهد یافت و نه تنها مشکلی از این بازار کم نمی شود بلکه رانت و ... نیز بر مشکلات پیشین در این زمینه افزوده خواهد شد. نادری درباره فروش حواله های خودرو برای گروهی از افراد مانند مادران، جانبازان و ... گفت: دلالان از هر فرصتی برای سودجویی از این بازار بهره می جویند و در این راستا حواله های خودروهای جانبازان و مادران و .... گاهی حتی تا 3 میلیارد تومان در بازار فروخته می شود و به نظر می رسد محدودیت خرید و فروش حواله در این میان هم دردی را دوا نمی کند، ازاین رو بهتر است واردات خودروهای کارکرده با ارز شخصی مردم آزاد شود تا مانع از شکل‌گیری چنین بازارهایی با رانت و دلال بازی شویم.

طرح های نا کارآمد برای بازار خودرو

این کارشناس بازار یادآور شد: با نیم‌نگاهی به تجارب قبلی تمام صنایع و به ‌ویژه خودرو نشان می‌دهد که سیاست‌های بسیاری در گذشته اتخاذ شده‌اند که یا عملیاتی نشده‌اند یا به حدی بد اجرا شده‌اند که ضرر و خسران آنها بیش از فایده و سود آنها بوده است. هر چند واردات خودرو‌های کارکرده به خودی خود می‌تواند تا حدودی از التهاب بازار بکاهد، اما از آنجا هر کاری فوت کوزه ‌گری خود را دارد باید به بسیاری از مسائل ریز و درشت که اکثراً نیز به چشم نمی‌آیند توجه کرد.

زمزمه فروش سهام به چینی‌ها

بازدید اخیر عباس علی‌آبادی؛ وزیر صمت از شرکت دانگ‌فنگ و دیگر خودروسازی‌های چین در کنار حضور محمد مخبر؛ معاون اول رئیس‌جمهور در چین و بستن قرارداد برای تولید ۱۰۰ هزار خودروی برقی را تأییدی بر احتمال فروش سهام خودروسازان به شرکت‌های چینی می‌دانند البته مسئولان دولتی هر نوع تفاهم‌نامه یا توافق با چینی‌ها را در راستای سند جامع همکاری ۲۵ ساله ایران و چین اعلام کردند اما سفرهای اخیر و بازدید از خودروسازی چین نشان‌دهنده حضور فعالانه صنعتگران این کشور در ایران است. امیر حسن کاکایی؛ کارشناس صنعت خودرو درباره فروش سهام خودروسازان داخلی به شرکت‌های چینی اظهار می‌کند: خودرو یک صنعت جهانی است و بدون روابط بین‌المللی محصولات آن رقابت‌پذیر نیست و همواره باید تحت حمایت قرار بگیرد بنابراین به طور کلی ارتباط جهانی بسیار مفید است و باید با استفاده از هر راهکاری، تلاش کنیم تا این ارتباط دوباره شکل بگیرد. وی یکی از راهکارهای توسعه صنایع را تشکیل جوینت ونچرها می‌داند و می‌افزاید: ویژگی آنها انجام سرمایه‌گذاری مشترک است همچنین معمولاً جوینت وینچرها یک برنامه دارند که مشخص می‌کند یک محصول خاص را در کشور با چه روشی توسعه خواهند داد و این کار را با یک برنامه سالانه انجام می‌دهند.

فروش مالکیت یا توسعه صنعت

این کارشناس صنعت خودرو با اشاره به مزایای سرمایه‌گذاری مشترک خاطرنشان کرد: این نوع همکاری یکی از بهترین راهکارهای دنیا برای کشورهایی مثل ماست تا بتوانند صنایع خود را یکباره جهش دهند اما در این میان چند نکته وجود دارد از جمله اینکه وقتی موضوع فروش سهام مطرح شود به این معناست که بسته به میزان سهمی که قرار است واگذار شود، سرمایه‌گذار با پرداخت مبلغی مالکیت شرکت را به دست می‌آورد. وی فروش سهام شرکت را با سرمایه‌گذاری در این صنایع متفاوت می‌داند و می‌گوید: معنای خرید سهام این نیست که شرکت‌های خارجی در خودروسازی ما سرمایه‌گذاری کرده یا برنامه توسعه محصول دارند، البته می‌توان گفت کسی که سرمایه‌گذاری انجام می‌دهند به دنبال انجام یک کار مفید است اما هر کار مفیدی را برای سرمایه‌گذاری نیاز نداریم.

بازار سی‌کی‌دی در قبضه چین

کاکایی وجود برنامه برای واگذاری سهام خودروسازان را ضروری عنوان می‌کند و می‌افزاید: یک سرمایه‌گذار خارجی ممکن است برای بازار ایران نقشه‌های زیادی داشته باشد اما کمترین سود را به کشور ما برساند که اتفاق خوبی نیست همانگونه که اکنون که بخش مهمی از بازار را به شکل زیر پوستی و در قالب سی‌کی‌دی تحویل چینی‌ها دادیم که البته کار خوبی است اما آیا به اندازه کافی سودآور بوده است؟ وی اعلام شرایط واگذاری سهام را ضروری می‌داند و ادامه می‌دهد: برای واگذاری سهام باید برنامه داشته باشیم و مشخص کنیم که در ازای آنچه می‌خواهیم و شرایطمان چیست، حتی اگر خریدار سهام ایرانی باشد حتی گاهی پس از خصوصی‌سازی مشکلاتی برای صنعت ایجاد می‌شود که سرمایه‌گذار به خاک سیاه می‌نشیند و کم از این دست کارهای عبث انجام نشده است. این کارشناس صنعت خودرو با تاکید بر اینکه خصوصی‌سازی یا واگذاری سهام به خارجی‌ها بدون در نظر گرفتن برنامه‌ها قابل قضاوت نیست، اظهار می‌کند: این موضوع را باید در نظر گرفت که برخی سرمایه‌گذاران چینی با سرمایه‌گذاری در کشورهای آفریقایی نوعی استعمار نوین را پیاده می‌کنند اما مسئولان ما حتماً هوشیارتر از آن هستند که اجازه چنین کاری را بدهند بنابراین اگر قرار است سودآوری ما به حد معقول و منطقی برسد باید برنامه خوبی داشته باشیم و این برنامه هنوز اعلام نشده است بنابراین نمی‌توان قضاوت کرد.

قوانین صمت برای جوینت ونچرها

وی پایه برخی نگرانی‌ها از حضور خارجی‌ها در کشور را تجربه تلخ گذشته معرفی می‌کند و می‌گوید: بدون قضاوت احساسی باید برنامه‌های دولت در این زمینه بیان شود همانگونه که در سال ۹۶ و پس از برجام، وزارت صنایع قوانین مناسبی برای جوینت ونچرها اعلام کرد که اولاً باید حداقل سرمایه‌گذاری پنجاه پنجاه باشد. کاکایی با اشاره به شکل‌گیری دو جوینت ونچر ایران خودرو- پژو و سایپا - سیتروئن در سال ۹۷ یادآور شد: هر کدام از این شرکت‌ها حدود ۲۰۰ میلیون یورو سرمایه آوردند اما در کنار این سرمایه برنامه این بود که در سال اول حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد داخلی‌سازی و تا سال سوم باید ۷۰ درصد داخلی‌سازی انجام شودهمچنین با شروع تولید در سال اول باید ۲۰ درصد تولیدات صادر شود. وی اجرای این شرایط برای فروش سهام را اتفاق درستی بیان می‌کند و می‌افزاید: امیدوارم این موضوع در روزهای آینده روشن شود تا از تکرار اتفاقی که اخیراً درباره یکی از بزرگترین سی‌کی‌دی کارها رخ داد جلوگیری شود، این شرکت که بازار ایران را فتح کرده، با برخی معاملات مواد اولیه ارزشمندی را صادر کرده که با این کار، بازارهای آن مواد اولیه را به هم زده است.