پیشواز مرگبار از یک جـشن

همین‌طور نگاهی می اندازیم به تغییراتی که مسئولان سعی داشتند در تغییر نامش بدهند البته تقویم سال جدید نیامده که بفهمیم این تغییر در نام و البته فقط در نام(چون مردم همچنان به آن چهارشنبه‌سوری می‌گویند) اعمال می‌شود یا خیر!

اما در ادامه این پیشواز زیبا، رقص نور و گل و شادی و شیرینی به کام مان تلخ می‌شود وقتی اخبار چهارشنبه‌سوری را دنبال می‌کنیم؛ حوادث ناشی آماده‌سازی تدارک این چهارشنبه پر حادثه به استقبالمان آمده است؛ تصاویر و ویدئوهایی اغلب از پسران نوجوان باندپیچی شده که کابوس‌وار از از کودکی جلوی چشم مان بوده و کام مان را زهر کرده. خاطره بدی که از چهارشنبه سوری با لرزه بر اندام در ذهنمان رسم و آن طرح قدیمی خوش‌نقش و زیبا و نورانی را مخدوش کرده. حالا بعد از گذر سال‌ها هنوز هم این اتفاقات بد تکرار می‌شوند و با وجود هشدارهای فزاینده و چیدن تدارکات لازم معلوم نیست چطور این مواد محترقه وارد خانه‌های مردم شده و در دست کودکان و نوجوانان و جوانان قرار گرفته و حادثه می‌آفرینند. حوادثی که از قضا امسال زودتر هم شاهد شنیده شدنش هستیم.

نخستین حادثه‌ها رقم خوردند

در خیابان و کوچه و پسکوچه‌ها صدای انفجار شنیده می‌شود؛ برخی محله‌ها خیلی بیشتر و برخی به نسبت کمتر اما همه‌جا یکصدا صدای بمب و ترقه است. مثل این‌که جنگ شده باشد و باید فرار کنید. خیلی از ادارات یا زودتر تعطیل می کنند و این‌ها حوادثی‌هستند که سه‌شنبه 22 اسفند شاهد آن خواهیم بود. روزی که نه تنها برای شمار بالایی از شهروندان که از جمله به‌صورت خاص برای زنان باردار، افراد مسن و کودکان ارمغانی از ترس و وحشت می‌آورد.

اما همان‌طور که گفتیم ما به پیشواز حادثه رفته‌ایم با این خبر که انفجار مواد محترقه در ارومیه جان ۴ نفر را گرفت.

مدیرعامل جمعیت هلال احمر آذربایجان غربی در این خصوص به رسانه‌ها، گفت: روز جمعه، چهارم اسفند ماه به‌دنبال رسیدن گزارشی در ساعت ۱۶:۴۲ همان روز به مرکز کنترل و هماهنگی عملیات EOC این جمعیت، انفجار مواد محترقه در یک خانه مسکونی واقع در خیابان ولیعصرارومیه اعلام شد. به گفته او این حادثه چهار نفر کشته و دو مصدوم داشته است.

از آذربایجان غربی به شرقی می‌رویم که بر اثر انفجار مواد محترقه، 2 نفر در بناب دچار سوختگی شدید شدند.سخنگوی اورژانس آذربایجان‌شرقی هم در این زمینه گفت: ۲ نوجوان و جوان ۱۵ و ۲۶ ساله بر اثر انفجار مواد محترقه در بناب دچار سوختگی شدید شدند. به گزارش ایلنا، وحید شادی نیا روز جمعه در گفت و گو با خبرنگاران افزود: این حادثه حدود ساعت ۱۵ در طبقه دوم یک منزل مسکونی روی داده است.

او از خانواده ها خواست در روزهای منتهی به چهارشنبه سوری بیش از پیش مراقب فرزندان خود باشند.

تاریخچه چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری یک جشن باستانی برای مردم ایران است که از آداب و رسوم کهن مردمان ایران نشات گرفته؛ جشنی که قدمتی 1700 ساله دارد. زرتشتیان در پنج روز پایانی سال این جشن را برگزار می‌کردند. جشن اصلی چهارشنبه سوری معمولاً در غروب آخرین سه شنبه اسفند ماه هر سال برگزار می‌شده.

اما در این جشن، مردم آتشی را که دور کننده‌ بدی‌ها و پلیدی هاست برپا می کنند تا بتوانند خود را پاکیزه و منزه ‌کرده و به استقبال سال جدیدی بروند. به همین دلیل این جشن یکی از محبوب‌ترین جشن‌های ایرانیان در همه نقاط کشور است که هر سال در این روز مردم زیادی به بهانه جشن چهار‌شنبه سوری به خیابان‌ها و فضاهای باز می آیند. قدیمی‌ترین اشاره به چهارشنبه‌سوری را در کتاب «تاریخ بخارا» نوشته‌یابوبکر محمد بن جعفر نرشخی در سال های 286 تا 358 هجری قمری می توان یافت.

ماجرای تغییر نام

بیست و یکم آبان همین سال بود که خبری مبنی بر تغییر دو نام «چهارشنبه سوری» و «شب یلدا» در تقویم رسمی کشور توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی، واکنش‌هایی به همراه داشت.

بر اساس این اعلام، یلدا به «روز ترویج فرهنگ مهمانی و پیوند با خویشان» و چهارشنبه سوری به «روز تکریم همسایگان» تغییر نام پیدا می‌کرد این در حالی بود که فرهنگ مهمان نوازی از چند سال گذشته در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده بود!

در کنار واکنش‌هایی که از سوی کارشناسان، اهالی رسانه و فعالان آیینی و سنتی و میراث فرهنگی دیده و منتشر شد اشاره به دو نکته ضروریست که پیشتر هم در گزارشی آرمان ملی به آن پرداخته شد.

از ان جمله اینکه فرهنگ مهمان‌نوازی از چند سال گذشته در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده بود و از سوی دیگر این دو آیین باستانی ایرانی یکی در فهرست میراث ناملموس جهانی به ثبت رسیده و دیگری در فهرست موقت یونسکو برای ثبت در همین فهرست قرار دارد! پرسیده بودیم آیا با تغییر نام‌ها تغییری هم در وضعیت ثبت آن‌ها رخ می‌دهد یا خیر؟

نهم آذر سال گذشته پرونده «شب یلدا» در فهرست میراث ناملموس جهانی یونسکو به ثبت رسید پرونده‌ای که با پیچیدگی‌هایی از نظر نوع پرونده ثبت انفرادی یا مشترک با دیگر کشورها سرانجام در هفدهمین نشست کمیته بین‌الدولی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو به عنوان نوزدهمین عنصر فرهنگی ایران در فهرست میراث ناملموس به صورت مشترک با کشور افغانستان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

اما درست یک ماه قبل شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه‌ای که عنوان تعیین مناسبت‌های جدید برای درج در متن و ضمیمه تقویم رسمی کشور در سال 1403 را با خود یدک می‌کشد هشت مناسبت را برای ثبت در متن تقویم رسمی کشور تصویب کرد و 15 آبان ابلاغ شده است. اما در این میان دو آیین باستانی ایرانی که یکی سال گذشته در فهرست میراث ناملموس جهانی به ثبت رسیده و دیگری در فهرست موقت یونسکو برای ثبت در همین فهرست قرار دارد تغییر نام داده‌اند تا از سال آینده نام این آیین‌ها در تقویم رسمی کشور تغییر کند.

مراقب باشیم

حتما حوادث دیگری هم به وقوع پیوسته و می پیوندد و ما تنها دو استان را در دو حادثه مجزا بیان کردیم شاید این حوادث وسیله‌ای باشند تا چشم و گوش مان را باز کنند و بتوانیم از زیبایی آیین‌های سنتی بیشتر لذت ببریم و خود را غرق در حواشی دردناک نکنیم؛ اصیل باشیم و شکوه و زیبایی این چهارشنبه آخر سال را به حوادث که دردش تا عمق جان می‌رود بدل نکنیم.