انتخابات و رقابت

 بر کسی پوشیده نیست که نظرات بسیار گوناگونی، پیرامون چگونگی حضور یا اساسا مشارکت یا عدم مشارکت در انتخابات میان شهروندان وجود دارد. بنابراین،یکی از وظایف کاربردی متولیان و دغدغه‌مندان حضور پرشور شهروندان در انتخابات، مدیریت و اجرای انتخابات مبتنی بر دیدگاهای متفاوت پیرامون انتخابات است. چرا که، انتظار حضور پرشور در انتخابات بدون در نظر گرفتن دیدگاه‌های متفاوت نسبت به انتخابات، بی‌شک منجر به دلسردی شهروندان خواهد شد. نکته در خور توجه، اینکه، عرصه سیاسی و اجتماعی میدان «آنچه ممکن» و «نه آنچه می‌خواهیم» است، می‌باشد. به عبارتی، برای تحقق اهداف و خواسته‌های(حضور پرشور در انتخابات) سیاسی به ضروت،برخی ملزومات، باید مهیا باشد. چرا که، تلاش برای تحقق اهداف و خواسته‌های سیاسی بدون توجه به ملزومات ضروری، بی‌شک منجر به هزینه‌هایی خواهد شد. در راستای شفاف، واقع‌بین و کاربردی کردن، اذهان و اراده‌های حامی حضور پرشور شهروندان در انتخابات، تبیین کلی و مختصری پیرامون مفاهیم انتخاب و رقابت ارایه می‌شود. در شرایطی که تنها یک گزینه وجود داشته باشد، مفهوم انتخاب، «فاقد معنی و کارکرد است». مفهوم انتخاب در شرایطی «موضوعیت دارد» که افراد چند گزینه پیش‌رو داشته باشند. شهروندان در عرصه‌های گوناگون اجتماعی(اقتصادی، سیاسی، آموزشی و...) پیوسته در معرض انتخاب میان گزینه‌های گوناگون قرار می‌گیرند. در شرایطی که تنها یک فرد بخواهد میان چند پدیده، امر یا موضوع یک گزینه را انتخاب کند، پدیده یا وضعیت انتخاب رخ می‌دهد. اما در شرایطی که چند نفر بخواهند میان گزینه‌های متعدد انتخاب کنند، رقابت شکل می گیرد. به عبارتی رقابت یک موضوع یا پدیده جمعی(اجتماعی) و انتخاب یک پدیده فردی است. یقینا این موجز تلاشی برای درک و تبیین انتخاب رقابتی(اجتماعی) و نه انتخاب فردی(خصوصی) است. در جهان دانش، فناوری، اخلاق و... بنیاد معاصر، مجلس به مثابه نهاد قانونگذاری(برخلاف قرون پیشین)، تبلور خرد، اراده و منافع جمعی(ملی) است. بنابراین، انتخابات بدون رقابت یک پدیده غیر جمعی (اجتماعی) خواهد بود. رقابت؟ به کلی ترین بیان رقابت معطوف به نوع و کیفیت رفتار انسان‌هاست. اگر رفتار انسان‌ها را ابزار تهیه و تامین انواع نیازهای طبیعی، روانشناختی و اجتماعی تلقی کنیم، آنگاه، رقابت، نوعی از رفتار «در تقابل» با رفتار فرد یا افراد دیگر است. به عبارتی، در شرایط خاص افراد برای کسب منافع گوناگون(انواع نیازهای طبیعی، روانشناختی و اجتماعی) با یکدیگر رقابت می‌کنند. بنابراین، حضور پرشور، بدون مهیا بودن میدان رقابت برای کسب منافع، یک «پارادوکس رفتاری» خواهد بود. انتخابات؟ پدیده انتخابات محصول یک «نظم سیاسی و حقوقی خاص(دمکراسی)» است. به عبارتی محصولات سیاسی برآیند یک ساختار سیاسی و حقوقی خاص هستند. یا «رابطه‌ای علت و معلولی میان ساختار سیاسی و محصولات سیاسی وجود دارد». بنابراین «انتخابات رقابتی» و «نه انتخابات»، یک محصول سیاسی(جمعی) تلقی می‌شود. به بیانی بسیار کلی و کاربردی سازوکار انتخابات دو هدف را دنبال می کند یا به تعبیری دو کارکرد دارد. یک،پرسش از افکار عمومی(پرسش همگانی) پیرامون اهداف، عملکرد و سیاست‌های اعمال شدهِ توسط مدیریت مستقر و دو، بیان خواسته‌ها، نیازها، اهداف و آرزوهای شهروندان(رای دهندگان) است. بنابراین، میزان و کیفیت مشارکت شهروندان سنگ محک قضاوت عمومی پیرامون اهداف و عملکرد مدیریت کلان می‌باشد. اگر تبیین کلی و مختصر فوق از مفاهیم «انتخاب و رقابت» منطقی تلقی شود، آنگاه، باید گفته شود که حضور پرشور در انتخابات به مثابه یک پدیده سیاسی و درنتیجه جمعی(اجتماعی)، بی‌شک تابع رقابت است. چرا که، انتخابات، بدون رقابت نه یک پدیده اجتماعی، بلکه، یک پدیده فردی(یک اقلیت) است.

کورش الماسی