اختلاف بین آمریکا و اسرائیل بر سر رفح

  به طوری که سر میز نتانیاهو به بلینکن نگاه نمی‌کرد و این سردی روابط نتیجه نافرمانی‌های اسرائیل از پیشنهادهای آمریکاست. شاید تا این زمان آنقدر اسرائیل در فضای بین‌المللی و افکار عمومی دچار تنفر نشده به دلیل اینکه تصمیمی که نتانیاهو دارد شاید از جهت فردی و حزبی راه دیگری برایش نگذاشته که تکلیف حماس را روشن کند. بنابراین هم آمریکا هم اخیرا فرانسه و آلمان گفته‌اند که به هیچ وجه از حملات اسرائیل به رفح حمایت نمی‌کنند که برای اولین بار چنین اتفاقی افتاده. حملات اسرائیل به غزه باعث شده که فضای منطقه خاورمیانه دچار یک فراز و نشیب بسیار آزاردهنده شود و امنیت این منطقه را کاملا بهم ریخته و الان آمریکایی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که بدون حل بحران اسرائیل و غزه امکان برقراری صلح و امنیت پایدار در خاورمیانه وجود ندارد. آمریکا از یکطرف خودش را گرفتار  یمن کرده که به نظر نمی‌رسد به رغم اینکه کشورهای اروپایی با آمریکا ائتلاف کرده‌اند به نتیجه مطلوبی برسند. از طرف دیگر گرفتار گروه‌های  مقاومت در عراق و لبنان شده و به این نتیجه رسیده‌اند که تمام این بحران‌های منطقه‌ای واکنشی نسبت به اقدامات غیرانسانی اسرائیل نسبت به غزه است. ولی آنچه الان خیلی باعث نگرانی جهان شده، حملاتی است که قرار است از دوشنبه آغاز شود اگرچه اسرائیل اعلام کرده گذرگاه‌هایی را برای خروج نیروهای غیرنظامی فراهم کرده ولی امکان ندارد در عرض 24 ساعت راهی برای تخلیه کردن نیروهای غیرنظامی از رفح داشته باشند. مصر هم گذرگاه خود را به شدت حمایت کرده، نیروهای بسیار سنگین نظامی پشت گذرگاه رفح گذاشته و مردم غزه دچار یک سرگردانی و بلاتکلیفی هستند ضمن اینکه از گرسنگی و بیماری رنج می‌برند. ولی آنطور که به نظر می‌رسد نتانیاهو بدون توجه به همه فشارهای بین‌المللی مسیر خود را ادامه خواهد داد. بنابراین اگر حمله اسرائیل به رفح گسترش پیدا کند به احتمال زیاد  اسرای اسرائیل که در اختیار حماس هستند کشته خواهند شد و موضوع از این پیچیده‌تر خواهد شد و باید منتظر رفتارهای خشونت آمیز بیشتر اسرائیل در منطقه رفح باشیم که با بحران شدید انسانی و بیماری همراه است. این درحالی است که اکنون در مصر و قطر نشست‌هایی درحال برگزاری است و شش کشور عرب وزرای خارجه خود را در دوحه دور هم جمع کرده‌اند ولی به نتیجه‌ای نمی‌رسد با توجه به اینکه بلینکن پنجمین سفر ناامیدکننده‌اش را انجام داد و بدون نتیجه و دست خالی برگشت، بدیهی است وقتی نتانیاهو گوش به حرف آمریکا نمی‌دهد و به گفته بایدن، اسرائیل رفتاری قابل دفاع و پسندیده ندارد، طبیعی است که گوش به حرف وزرای خارجه کشورهای عرب هم نخواهد داد و برایش اهمیت نخواهد داشت که اگر مصر روابط دیپلماتیک خود را با اسرائیل قطع کند و حتی برایش خیلی مهم نیست رابطه‌ای که در آستانه انعقاد بود با عربستان سعودی به تعویق بیفتد برای اینکه سرنوشت خود نتانیاهو بستگی به ادامه جنگ دارد. نتانیاهو در یک وضعیت بسیار خطرناکی قرار گرفته که اگر همین الان جنگ را رها کند اولا کابینه‌اش سقوط خواهد کرد و ممکن است دادگاهی و حتی راهی زندان شود با توجه به مشکلاتی که در درون دارد و بالا رفتن سطح نارضایتی مردم، وضعیت خطرناکی دارد. بنابراین نتانیاهو می‌رود تا به برگ برنده‌ای دست پیدا کند و این برگ برنده، پوششی برای نارضایتی‌های عمومی و نقطه ضعف‌های خودش شود. نتانیاهو از روز اول هم گفته بود که می‌خواهد بنیان حماس را بهم بریزد تا دیگر کانون تهدیدی در جوار اسرائیل وجود نداشته باشد ولی حتی اگر اینطور هم بشود، آنچه مورد توجه آمریکا و اتحادیه اروپا و کشورهای منطقه است تشکیل دولت فلسطین است که با آن هم مخالفت کرده. آینده تیره و تاریکی که هنوز کسی مشخص نکرده بالاخره برای غزه چه اتفاقی خواهد افتاد ولی اگر فرض کنیم اسرائیل در رفح هم موفق شود که تمام تونل‌های حماس را نابود کند ولی هنوز معلوم نیست در اداره بعد از جنگ غزه چه تصمیمی خواهد گرفت و چه سیاستی را اعمال خواهد کرد. از این رو به نظر می‌رسد شاید بیش از یکسال این حوادث به طول بینجامد.

* علی بیگدلی

استاد دانشگاه