چله‌کشی با «آرش» تا کجا؟

 کارشناسان معتقدند بدون در نظر گرفتن میزان ذخایراین میدان گازی، واکنش ایران به این ادعاها در حقیقت تاکید بر حفظ تمامیت ارضی ایران از سوی مسئولان تلقی می‌شود، صاحبنظران بر این باور هستند، ادعاهای برخی از کشورهای همسایه فقط در منابع میدان آرش خلاصه نمی‌شود و پیش از این در خصوص جزایر سه گانه، دریای خزر، رودخانه هیرمند و .... نیز تکرار شده است و نیاز به  واکنش  بیشتر از سوی ایران از طریق مجامع و سازمان های بین‌المللی دارد تا علاوه بر زدن مهرتایید بر تمامیت ارضی کشور، بر حفظ منابع انرژی ایران، هر چند ناچیز اهتمام ورزید تا نقطه پایانی برای کشیدن چله کمان مدعیان جهت مرزگذاری برای «آرش» باشد.

ادعای غیرقانونی کویت و عربستانی در خصوص «آرش»

به گزارش «آرمان ملی»، همزمان با سفر مشغل الاحمد الصباح ،امیر جدید کویت به ریاض، هر دو کشور مجدداً بیانیه ای مبنی بر تعلق میدان گاز الدره (آرش) به کویت را منتشر کردند که البته با وجود دعوت ایران برای مذاکره در این خصوص، لحنی مسالمت جویانه تر از قبل با اعلام قطعی رد هر گونه سهم و حقوقی برای ایران دراین میدان، داشت. تکرار ادعای کویت و عربستان برای صاحب السهم بودن هر دو طرف در این میدان گازی برای تولید 84 هزار بشکه گاز مایع و یک میلیارد فوت مکعب گاز در روز، باعث شد ایران تفاهم دوجانبه فی مابین این دو کشور را غیرقانونی بخواند و با استناد به مدارک بین المللی ادعای خود برای حقوق قانونی در این میدان گازی و مطالبه قانونی بین المللی خود را اعلام کرد. ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه  جمهوری اسلامی ایران نیز در واکنش به این ادعای  اعلام کرد؛ آمادگی دارد تا  در چارچوب نتایج مذاکرات قبلی با کویت درباره بهره‌برداری از منابع هیدروکربنی مشترک در میدان آرش و همچنین تحدید حدود دریایی، مذاکرات دوجانبه با کویت را ادامه دهد. کما اینکه در آخرین دور مذاکرات در اسفند ۱۴۰۱ در تهران هم بر  این امر تأکید شد.

حل مسالمت جویانه اختلاف نظرها

بر اساس این گزارش، میدان گازی آرش در سال 1967 توسط یک شرکت ژاپنی منتشر شد و ایران نیز در همان دوران با شرکت نفتی ایران – انگلیس و کویت نیز با شرکت رویال داچ شل برای بهره برداری از این میدان مشترک با مجموع ذخایری بالغ بر 220 میلیارد متر مکعب به توافق رسیدند. کارشناسان معتقدند این میدان، علاوه بر منابع گازی، حدود 310 میلیون بشکه نفت نیز دارد که با وجود تلاش های طولانی مدت هنوز هیچ توافقی در تعیین مرز فی مابین ایران و کویت و مجوز بهره برداری از این میدان صورت نگرفته است. اما تلاش ایران برای احیای روابط با کشورهای همسایه فرصتی برای حل مسالمت جویانه این امر ایجاد شده است .

منابع میدان آرش حق مسلم ایران و نسل آینده است

مصطفی نخعی، عضو کمیسیون انرژی مجلس در این باره به «آرمان ملی» گفت: هر چند مسئولین باید خیلی پیشتر از این به این مسئله رسیدگی می کردند، اما قطعاً ایران بهره برداری از این میدان گازی را نیز همانند کشورهای دیگر حق خود می داند و از آن نیز کوتاه نخواهد آمد، هر چند ایران در حوزه کم کاری کرده و نسبت به اختلافات در این خصوص باید خیلی پیش از این رسیدگی می کرد تا بتواند مدیریت و برنامه ریزی خوبی را در خصوص بهره بردازی از منابع زیرزمینی کشور خود داشته باشیم، اما در حال حاضر نیز به جد با حضور کشورهای ذینفع در صدد حل این مسئله برخواهیم آمد.  در حقیقت این میدان گازی حق مسلم ایران و نسل های آینده است و از این رو به هیچ عنوان در پیگیری حقوق خود در این زمینه کوتاه نخواهیم آمد که البته این مهم در گام نخست در چارچوب رایزنی ها و تصمیمات دیپلماتیک عملیاتی خواهد شد و سپس در مراحل بعدی با حضور مراجع بین المللی با کارشناسی در تعیین مرزهای آبی سهم هر یک از کشورها تعیین و تکلیف بهره برداری از این میدان نیز مشخص خواهد شد .نخعی اضافه کرد: پیش از این نیز در میادین مشترک نفتی و گازی با حضور نمایندگان کشورهای ذینفع اختلاف نظرهایی وجود داشته است که آن ها را تا حد زیادی حل کرده ایم و پیش بینی می شود این مهم با رعایت مسائل حقوقی برطرف خواهد شد. بدیهی است تا زمان تعیین تکلیف این میدان گازی و شفاف سازی کامل در این خصوص هیچ یک از طرفین حق برداشت از میدان گازی آرش را نخواهند داشت.

عدم تمایل کویت و عربستان بر حل مشکل در مجامع بین المللی

سید جلال ساداتیان  تخلیگر سیاسی نیز گفت: باید این نکته را هم در نظر بگیریم که اختلاف نظر بر سر میدان گازی آرش بحث دیروز و امروز نیست و بیش از نیم قرن است که ایران و  کویت هر کدام جداگانه خود را مالک بی حرف و حدیث این میدان ارزشمند می دانند. در واقع عربستان و کویت این روزها با کمبود گاز مواجه اند و به همین دلیل در کنار هم قرار گرفته اند تا با تضعیف و نادیده گرفتن حق ایران، از طریق میدان آرش خلاء گازی شان را پر کنند که این نشانه ای آشکار از عدم تمایل این دو کشور برای برقراری تعاملات در فضای اقتصاد بین الملل دارد.  فعلا  دستگاه سیاست خارجی دولت جدیتی از خود برای رفع این مشکل نشان نمی دهد. این بی توجهی در شرایطی است که تنها فرصت اثرگذار تجاری در سطح بین الملل، همکاری با کشورهای حوزه خلیج فارس است.در شرایطی دل خوش به برقراری رابطه با عربستان هستیم که این کشور به دلیل پتانسیل مشترک اقتصادی که با ما دارد، تعامل با سعودی نه تنها نمی تواند در محقق شدن هدف مهم خروج از بحران قدمی بردارد، بلکه عربستان روزها در موضوع میدان گازی آرش رویکردی مالکانه دارد و با اصرار به این امر، هم به ایران هزینه تحمیل می کند و هم اینکه بابِ تعامل های احتمالی را هم می بندد. 

تلاش های اختلاف برانگیزانه کویت در خصوص میدان آرش

او افزود: نکته تاٌمل برانگیز چیزی جز این نیست که کویت به طور سیاست مدارانه ای در تلاش برای دور کردن ایران و عربستان از همدیگر است و به همین دلیل در بحث مالکیت میدان گازی آرش در کنار دولت سعودی ایستاده است تا بلکه خسارتی به ایران وارد کند. به همین دلیل لازم است، رایزنی لازم انجام شود و تا به نوعی تلاش های دولت کویت مغفول بماند.  ساداتیان گفت: از آنجایی که «انرژی» تاًثیر زیادی در مناسبات اقتصادی کشورها دارد و خلیج فارس هم منبع اول و اصلی تاًمین انرژی در دنیاست، باید گفت اینکه ایران با کویت و عربستان بر سر سهم‌شان در میدان گازی آرش دچار فضای چالشی را تجربه کنند، اتفاقی قابل پیش بینی است و چیزی که اهمیت دارد این است که در مذاکرات و تبادل نظر با کشورهای دیگر شرایط را با قواعد کارشناسی در نظر بگیریم تا هزینه ای به منافع ملی تحمیل نشود.