معتمد دیروز ، غریبه امروز

حسن روحانی که بود که امروز صلاحیتش برای ورود به مجلس خبرگانی که از سال 79 تا امروز در آن حضور داشته، رد می‌شود؟ آیا صلاحیت حسن روحانی در قامت رییس جمهور یازدهم ودوازدهم مورد ارزیابی قرار گرفت که رای به عدم صلاحیتش داده شد یا حسن روحانی‌ای که نخستین دبیر شورای عالی امنیت ملی یا عضو مجمع تشخیص مصلحت بود؟ این سوال ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده که چگونه شخصیتی که سال‌های زیادی در بالاترین ارکان کشور دارای مسئولیت بوده، یکباره با مهر ردصلاحیت مواجه می‌شود.

واکنش روحانی چه بود؟

دلواپسان منتظر بودند تا روحانی پس از اعلام ردصلاحیتش اعتراض تندی داشته باشد اما او هوشیارتر آن بود که بهانه به دست دلواپسان بدهد بنابراین بیانیه‌اش منتشر کرد که درآن از تصمیمش برای رای دادن البته به صورت اعتراضی خبر داد.در بیانیه روحانی آمده است:« آنان که با انگیزه‌های سیاسی دست به رد صلاحیت اینجانب زده و هزاران نفر از داوطلبان مجلس شورای اسلامی را نیز به دلایل عمدتاً سیاسی رد صلاحیت کرده و حق مشارکت مردم را از آنان سلب نموده‌اند، نه مالک انقلاب و کشورند و نه صلاحیت تعیین مصالح کشور را دارند. اینک حجت تمام شده است و شاهدی روشن و غیرقابل انکار بر رویکرد حذف‌گرایانه جریان اقلیت ، پیش چشم ملت ایران آشکار گشته است. هم اکنون نیز، بیش از پیش باید بر اهمیت رأی مردم و تعیین‌کنندگی صندوق رأی پای فشرد و به نقشه حذف صندوق و حذف جمهوریت از نظام اعتراض کرد. راه اعتراض هم جز صندوق نیست. باید راهی یافت که «رأی اعتراضی» صدای رسای مردم ایران شود. باز هم معتقدم باید در انتخابات شرکت کرد اگرچه مرا هم رد کرده باشند. باید با رأی، اعتراض کرد. رأی ندادن، عمل به خواست آن‌هاست که می‌خواهند ما رأی ندهیم و به تدریج مردم را از حق مسلم «انتخاب» محروم نمایند. آیا سرمایه اجتماعی کشور و نظام با این محدودیت‌ها و رد صلاحیت‌ها افزایش می‌یابد و جوانان را به آینده کشور و نقش‌آفرینی در سرنوشت خود، امیدوارتر می‌کند یا آنان را از اصلاح امور کشور مأیوس می‌کند؟بدیهی است اینگونه اقدامات ، نه تنها اراده اینجانب را در ادامه راه دفاع از حقوق ملت و ایران عزیز و نظام جمهوری اسلامی سست نخواهد کرد بلکه با افتخار اعلام می‌دارم همچنانکه در دوران سخت دفاع مقدس و بحران‌های مختلف داخلی و خارجی که دامنگیر کشور بوده است همواره در راه اعتلا و سربلندی کشور و ملت ایران به طور خستگی‌ناپذیر تلاش کرده‌ام به پیمان خود با ملت وفادار بوده و تا پایان عمر همچنان به عنوان خادم ملت در کنار مردم صبور و شریف ایران خواهم بود و عمیقاً اعتقاد دارم که تنها راه رهایی کشور از تنگناهای کنونی و تحقق آرمان‌های انقلاب در دستیابی به توسعه و تحکیم ارزش‌های اخلاقی، تکیه بر آرای مردم، حفظ وحدت ملی، تعامل سازنده با جهان و همسایگان و تغییر رویکرد حکمرانی در جهت تأمین منافع ملی کشور است. خدایا تو بارها در لحظه‌های خطر تأییداتت را به این مردم ارزانی داشته‌ای. خدایا این ملت را از آسیب انحصارطلبان و حاسدان و متملقان و تفرقه‌افکنان مصون بدار. خدایا صلح و عدل و آزادی و آبادی را به کشور ارزانی دار.»

*شخصیتی که در اوج اعتماد بود

بی تردید حسن روحانی از معتمدان مسئولان بالارتبه کشور بوده چرا که در غیر این صورت در زمان دفاع مقدس مسئولیت‌های مهمی مانند معاونت فرماندهی جنگ یا ریاست پدافند غیرعامل به او سپرده نمی‌شد. او پس از جنگ هم مورد وثوق زیادی بود چنانکه با آغاز به کار دولت آیت‌الله  هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی گزینهٔ اول وی برای وزارت اطلاعات بود، اما این دو بر سر مسئلهٔ بودجه نتوانستند با هم به توافق برسند و علی فلاحیان به عنوان وزیر اطلاعات به مجلس معرفی شد. روحانی پس از بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و تشکیل نهاد شورای عالی امنیت ملی، سمت نمایندگی  مقام معظم رهبری  را در این شورا تا سال ۱۳۹۲ که به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد، در اختیار داشت. او به مدت ۱۶ سال (از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۸۴) در دوره‌های ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی دبیر شورای عالی امنیت ملی و همچنین به مدت ۱۳ سال (از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ و از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴) مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور وقت بوده‌است. اکنون ظاهرا با ردصلاجیت روحانی این اعتماد کمرنگ شده است.

*روحانی متفاوت از دو رئیس جمهور و یادگار امام ردصلاحیت شده

حسن روحانی سومین رئیس جمهور ایران بود که شورای نگهبان ردصلاحیت شد چنانکه قبل از این شورای نگهبان هاشمی رفسنجانی را برای انتخابات ریاست جمهوری 1392 و احمدی نژاد را برای انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 ردصلاحیت کرده بود که این هم سوال است چرا شخصیت‌هایی که روزی برای بالاتری مقام اجرایی کشور مورد وثوق بودند، به یکباره ردصلاحیت می‌شوند. آنچه به عنوان دلیل ردصلاحیت دو رنیس جمهور قبلی در فضای عمومی جامعه مطرح شد، در مورد حسن روحانی صدق نمی‌کند چنانکه برخی سن آیت الله هاشمی را دلیل ردصلاحیت او دانستند اما حسن ررحانی 75 ساله و سرحال است ضمن اینکه مجلس خبرگان نیازمند حضور مستمر نیست و تنها دو اجلاسیه در سال دارد. احمدی‌نژاد هم به دلیل برخی رفتارها فرصت حصور ندارند که روحانی ازاین امر هم مستثنی است و او همواره به قوانین وچارچوب‌های تعیین شده ، احترام می‌گذارد.  از سوی دیگر رد صلاحیت سید حسن خمینی را به حساب امتناع از امتحان اجتهاد دانستند ولی از نماینده ای با سه دوره 8 ساله سابقه که نمی توان آزمون اجتهاد گرفت. چون روحانی همین حالا هم عضو خبرگان است.

*واکنش‌ها به ردصلاحیت روحانی چه بود؟

طبیعی است ردصلاحیت روحانی با واکنش‌هایی همراه باشد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود. در بخشی از  واکنش اسحاق جهانگیری معاون اول روحانی آمده است:« اکنون شورای نگهبان باید به این پرسش پاسخ دهد چگونه کسی که سال‌ها دبیر و رئیس شورای عالی امنیت ملی بوده و چند دوره در مجلس خبرگان رهبری و مجلس شورای اسلامی حضور داشته، و ۶ سال پیش هم رأی ۲۴ میلیونی از مردم گرفته، برای انتخابات پیش رو رد صلاحیت می‌شود؟ مردم می‌پرسند این چه سازوکاری است که در هر انتخاباتی بسیاری از شخصیت‌ها و مسئولان عالی‌رتبه مثل رؤسای جمهور و .. ردصلاحیت شده یا کنار گذاشته می‌شوند؟ این چه مصلحتی است که با رد صلاحیت جمع زیادی از نامزد‌های انتخابات مجلس، شرایط برگزاری انتخابات پرشور و رقابتی نادیده گرفته می‌شود؟ آیا نشانی از توجه به مصالح مردم و منافع ملی در این تصمیمات دیده می‌شود؟کشور با مسائل پیچیده و دشوار اقتصادی و اجتماعی و سیاسی روبروست و اوضاع منطقه‌ای و بین‌المللی مخاطره‌آمیز است؛ اگر ضربه به امید مردم و کوچک کردن دایره نظام مضاعف کردن تهدیدات باشد، همبستگی ملی و حضور مردم در صحنه باطل السحر مخاطرات است. در همه تصمیمات، باید منافع همه ایرانیان را در نظر داشت چرا که امروز بیش از هر زمان دیگر نیازمند احیای امید و جلب اعتماد مردم هستیم.» علی جنتی وزیر پیشین ارشاد در واکنش به ردصلاحیت حسن روحانی در انتخابات مجلس خبرگان در یادداشتی در فضای مجازی، نوشت: اقلیت تمامیت خواه حضور رئیس جمهور سابق را نیز در مجلس خبرگان برنتافت تا این نهاد هم بطورکامل درقبضه آنان قرارگیرد. منتظر مشارکت اقلیت در انتخابات باشید. محمدجواد آذری جهرمی نوشت:« تعادل در ریزش و رویش‌ها، طبیعت یک سیستم زنده است. اما اگر ریزش‌ها شدت یافت و طرد کردن و محدود کردن دایره نیز به صورت ارادی و با شدت بر آن اضافه شد؛ سیستم به سمت پیری و ناکارآمدی خواهد رفت. ایراد در سیستم را باید یافت و درمان کرد، نسخه حذف افراد یا پیاده‌سازی آن‌ها از قطار انقلاب از ابتدا هم روشن بود که شفابخش نیست؛ روال درمان را تدبیری دیگر باید… عبدالناصر همتی هم چنین واکنش نشان داد: مهم‌تر از مسئله تأئید یا ردصلاحیت افراد برای انتخابات در نزد افکار عمومی، مسئله قهر بخش مهمی از مردم با صندوق رأی است که در انتخابات ۱۴۰۰ نیز خود را نشان داد. رمز تحقق حضور گسترده مردم در انتخابات، اطمینان یافتن آن‌ها از مؤثر بودن نتیجه نظر و رأی‌شان در اداره امور کشور است .سید عباس صالحی وزیر ارشاد روحانی نوشت: وقتی از قطار انقلاب افراد و گروه‌ها را پیاده می‌کنیم، ساده‌ترین برداشت این است که چرا سوار شویم که چنین سرنوشتی پیدا کنیم؟! و وقتی بر نامداران انقلاب چنین روا می‌داریم، تکلیف این قطار را از آغاز تا پایان تعیین کرده‌ایم! محمد مهاجری نوشت: حضرات فقهای شورای نگهبان! شما عزیزانی که صلاحیت حسن روحانی را رد کردید، اگر در سال ۱۳۵۶ و اوج خفقان پهلوی در مسجد ارک حضور داشتید، جرأت می‌کردید بالای منبر بروید و خمینی را امام بنامید؟ اگر چنین جرئتی داشتید به رای امروز خود ببالید و اگر چنین نیستید که اعوذ بربی و ربکم.#خالص‌سازی. حسام الدین آشنا، مشاور حسن روحانی، در واکنش به خبر ردصلاحیت او در انتخابات خبرگان، در شکبه اجتماعی ایکس نوشت: «مصلحت نبود یا صلاحیت؟» جواد امام سخنگوی جبهه اصلاحت در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «به منظور تحقق شعار مشارکت حداکثری و برگزاری انتخابات آزاد، رقابتی منصفانه با حضور نمایندگان تمامی سلایق و جریان‌های سیاسی، دکتر حسن روحانی نماینده ادورا مجلس ش.ا، خبرگان رهبری، فرمانده پدافند کل کشور، دبیر «شعام» و رئیس جمهور سابق ردصلاحیت شد. کشتی‌بان را سیاست دیگر آمده است!» از سوی دیگر محمود صادقی فعال سیاسی اصلاح طلب نوشت: ردصلاحیت روحانی نشان داد انتخابات با نتایج تضمین شده بر انتخابات با مشارکت بالا ترجیح دارد.  محمد صحفی میر تصریح کرد: اگر تایید می‌شد شاید فاصله رأی وی و رأی نامزد‌های مجلس معنادار می‌شد و بد می‌شد. علی باقری فعال سیاسی اصلاح طلب واکنش متفاوتی داشت و خطاب به روحانی نوشت:« حسن روحانی با گذر از عافیت‌جویی و تنزه‌طلبی و قدم گذاشتن در مسیر سیاست‌ورزی اصلاح‌جویانه قانونی و تدریجی، پس از ردصلاحیت، جایگاه، نقش و صلاحیتی فراتر از گذشته یافت.» مهدی مطهرنیا هم نوشت:« اکنون با ردصلاحیت روحانی  اکثر بازماندگان نسلی که فجرآفرینان انقلاب ۵۷ دانسته‌اند به جز آن‌ها که در مصدر مناصب ‌انتخابی هستند؛ ردصلاحیت شده‌اند. انقلابی که نتواند ارزش‌های انقلابی را در درون نسل اول خود حفظ کند؛ آیا می‌تواند به نسل‌های بعدی اطمینان کند؟ حسن و حسین برادرند.» عباس عبدی در واکنش به ردصلاحیت حسن روحانی در انتخابات مجلس خبرگان، در توئیتی نوشت: در نقد ردصلاحیت روحانی، به گذشته او اشاره می شود، ولی چنین فهمیده می شود که ردصلاحیت ها مربوط به احتمالات آینده است و ربطی به گذشته ندارد. عباس عبدی در واکنش به ردصلاحیت حسن روحانی در انتخابات مجلس خبرگان، در توئیتی نوشت؛در نقد ردصلاحیت روحانی، به گذشته او اشاره می شود، ولی چنین فهمیده می شود که ردصلاحیت ها مربوط به احتمالات آینده است و ربطی به گذشته ندارد.

*مخالفان روحانی خوشحال شدند

رسایی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «شنیدن خبر ردصلاحیت حسن روحانی برای نمایندگی مجلس خبرگان از طرف شورای نگهبان با توجه به مستندات، عملکرد و مواضعش اصلا عجیب نبود. این اتفاق بدیهی بود.  بله اگر تأیید می‌شد باید به خیلی چیز‌ها شک می‌کردیم.  حسین شریعتمداری مدیرمسئول کیهان هم گفت: «شورای نگهبان برای حفظ حرمت نامزد‌های رد صلاحیت شده، از اعلام دلایل رد صلاحیت خودداری می‌کند. این یک منع شرعی و اخلاقی است. ضمن آن که شورای نگهبان علاوه بر منع شرعی با منع قانونی نیز روبروست. اما، شورای نگهبان دلایل رد صلاحیت  نامزد‌ها را درصورت درخواست آن‌ها  به خود نامزد‌ها اعلام می‌کند و انتشار آن از جانب نامزد‌ها منع قانونی نداشته و کاملا آزاد است؛ بنابراین اگر جناب روحانی آنگونه که در بیانیه مطرح کرده اند، معتقدند رد صلاحیت ایشان با نیت «جانبدارانه سیاسی» بوده است، می‌توانند دلایل رد صلاحیت خود را از شورای نگهبان بخواهند و آن را برای اطلاع و قضاوت عموم منتشر کنند!»