از سینمای طنز فاخر فاصله گرفته ایم

این در حالی است که در شرایط کنونی سینمای طنز ایران حال و روز خوبی ندارد و اغلب فیلم های طنزی که روی پرده سینما می رود بیشتر برای فروش بیشتر است و از کیفیت کافی برخوردار نیست. به همین دلیل«آرمان ملی» با این بازیگر پیشکسوت در این زمینه گفت وگو کرده است. راد معتقد است:« در شرایط کنونی اغلب کسانی که قصد دارند فیلم طنز بسازند طنز را به خوبی نمی شناسند و از دانش کافی در این زمینه برخوردار نیستند. مورد داشتیم که در وسط یک سریال که قصد ندارم نام آن را بیاورم کارگردان را به دلایل اقتصادی تغییر داده‌اند. هنگامی که چنین اتفاقی در سینمای طنز کشور رخ می دهد به معنای این است که محتوا و تولید آثار فاخر در دستور کار نیست و بلکه هدف اصلی به سینما کشاندن مخاطب به هر قیمتی برای سود بیشتر اقتصادی است». در ادامه ماحصل این گفت وگو را می‌خوانید.

*چرا سینمای طنز ایران دچار کلیشه شده و از تولید آثار فاخر ناتوان شده است؟

طنز و بذله‌گویی در فرهنگ مردم ایران وجود دارد و مردم ایران به خوبی طنز را می‌شناسند.به همین دلیل هنگامی که طنز فاخر یا طنز موقعیت را می‌بینند به خوبی تشخیص می‌دهند چه نوع طنزی خوب است و چه نوع طنزی از کیفیت لازم برخوردار نیست. در شرایط کنونی سینمای طنز ایران سطحی شده و مخاطب را ساده می انگارد.این در حالی است که در فرهنگی که مردمش اغلب بذله‌گو و شوخ طبع هستند ساختن آثار طنز سطحی و بی محتوا خیلی زود توسط مردم تشخیص داده می شود.از سوی دیگر اغلب سازندگان فیلم های طنز تلاش می کنند مخاطب را به هر شکلی که شده به سینماها بکشانند که اغلب نیز با هدف اقتصادی و فروش بیشتر فیلم ها صورت می گیرد.طنز باید خودش به وجود بیاید که این اتفاق در طنز موقعیت رخ می دهد.این در حالی است که در شرایط کنونی اتفاقاتی در فیلم های طنز رخ می دهد که بیشتر برای خوشآمد مخاطب رخ می دهد و محتوا و پشتوانه فکری ندارد.در شرایط کنونی اغلب کسانی که قصد دارند فیلم طنز بسازند طنز را به خوبی نمی شناسند و از دانش کافی در این زمینه برخوردار نیستند. مورد وجود داشته در وسط یک سریال که قصد ندارم نام آن را بیاورم کارگردان را به دلایل اقتصادی تغییر داده اند. هنگامی که چنین اتفاقی در سینمای طنز کشور رخ می دهد به معنای این است که محتوا و تولید آثار فاخر در دستور کار نیست و بلکه هدف اصلی به سینما کشاندن مخاطب به هر قیمتی برای سود بیشتر اقتصادی است.

*این سخن به معنای این است که سخیف شدن سینمای طنز به نیروی انسانی باز می گردد؟

به هر حال این موضوع تأثیرگذار است؛ هر چند تنها عامل اصلی نیست و عوامل دیگر مانند نوع سیاست گذاری ها نیز در این زمینه نقش دارد.اتفاق دیگری که باعث ضعیف شدن سینمای طنز کشور شده این است که کسانی که دارای دانش کافی هستند و طنز را به خوبی می شناسند دیگر مانند گذشته کارگردانی نمی کنند و بلکه ترجیح می دهند تنها در سینما بازی کنند.به عنوان مثال آقای عطاران که در گذشته سریال های طنز فاخر و مخاطب پسندی می ساختند که بنده در چند سریال ایشان حضور داشتم در شرایط کنونی تنها در سینما بازی می کند و دیگر مانند گذشته سریال نمی سازد. این در حالی است که آقای عطاران به خوبی طنز را می شناسند و آثار فاخری در این زمینه تولید کرده است. در شرایط کنونی کار نه تنها در اختیار کسانی است که طنز را نمی شناسند و بلکه باید به آنها کارهای جدی محول کرد. در گذشته و زمانی که طنز های فاخر تولید می شد چند نویسنده قوی دور هم جمع می شدند و با مطالعه زیاد به این جمع بندی می رسیدند که آیا تولید چنین کاری ارزش هنری دارد و می تواند مخاطب را جذب کند و یا خیر. در صورتی که پاسخ مثبت بود چنین کارهایی تولید می شد و بازخورد مثبتی نیز در جامعه پیدا می کرد.این در حالی است که در شرایط کنونی اگر سلیقه یک بازیگر با متن نوشته شده همخوانی نداشته باشد متن را تغییر می دهند و یا از کسانی استفاده می کنند که فاقد خلاقیت های لازم برای اجرای طنز هستند.در چنین شرایطی است که میزان مخاطبان فیلم ها و سریال ها نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده و تولیداتی که ساخته می شود از تأثیرگذاری کافی در جامعه برخوردار نیست.

در شرایط کنونی سینمای طنز ایران سطحی شده و مخاطب را ساده می انگارد.این در حالی است که در فرهنگی که مردمش اغلب بذله گو و شوخ طبع هستند ساختن آثار طنز سطحی و بی محتوا خیلی زود توسط مردم تشخیص داده می شود.از سوی دیگر اغلب سازندگان فیلم های طنز تلاش می کنند مخاطب را به هر شکلی که شده به سینماها بکشانند که اغلب نیز با هدف اقتصادی و فروش بیشتر فیلم ها صورت می گیرد.طنز باید خودش به وجود بیاید که این اتفاق در طنز موقعیت رخ می دهد

*صداوسیما چه نقشی در این زمینه داشته است؟

صدوا سیما به دلیل رویکردی که در سال های اخیر در پیش گرفته در فاصله گرفتن سریال ها و سینمای طنز از آثار فاخر تأثیرگذار بوده است. این در حالی است که صداوسیما برای جذب مخاطب می تواند یک شبکه طنز به وجود بیاورد که آثار طنز در آن نمایش داده شود و با توجه به میزان مخاطبی که دارد می تواند در ارتقای سطح تولیدات طنز کشور نقش موثری ایفا کند که متأسفانه چنین اتفاقی رخ نمی دهد. اگر زمانی امثال آقای لولایی وخانم امیر جلالی با یک دستمزد مشخص در سریال خانه به دوش بازی کردند و مخاطب میلیونی داشتند امروز نمی توان با همان دستمزد این افراد را به سریال دعوت کرد.به همین دلیل تهیه کنندگان به دنبال افرادی می رود که از کیفیت لازم برخوردار نیستند اما حاضر هستند در چنین کارهایی بازی کنند. به همین دلیل نیز سطح کیفی کارها افت پیدا می کند و بازی ها از گیرایی و احساس مناسب برخوردار نیست.چرا سریال خانه به دوش چندین بار از شبکه های مختلف صداوسیما پخش شده اما هنوز طرفدار دارد و برخی هنوز این سریال را تماشا می کنند؟ چرا این وضعیت برای تولیدات امروز وجود ندارد؟ در پاسخ باید گفت ما در زمینه تولیدات فاخر و تأثیرگذار موفق عمل نکرده ایم و به همین دلیل نتوانسته ایم مخاطب را با خود همراه کنیم. بنده به عنوان کسی که در این حوزه دارای تجربه چندین ساله هستم معتقدم هر کسی که وارد حوزه تصویر شده باشد حتی اگر سن بالایی نیز داشته باشد دوست ندارد خانه نشین شود وبلکه به دلیل نامناسب بودن شرایط ترجیح می دهد کارنکند. هنگامی که یک متن سخیف و لوده در اختیار یک فرد ایده پرداز و خلاق قرار می گیرد طبیعی است که چنین کاری را نپذیرد و ترجیح بدهد با وجهه کاری خود بازی نکند و خانه نشین باشد.برای چنین افرادی مسائل اقتصادی در اولویت بعدی قرار دارد.این افراد دوست دارند فعالیت کنند اما کار خوب به آنها ارجاع داده نمی شود.اگر قصه خوب و کارگردان و عوامل خوب وجود داشته باشد هیچ کس نمی گوید کار نمی کند.

*اتفاقی که در سینمای کشور رخ داده این است که بسیاری از کارگردانی که در گذشته کار جدی می کردند برای کسب درآمد و فروش بیشتر به تولید فیلم های طنز روی می آورند. این موضوع به چه میزان در وضعیت سینمای طنز کشور تأثیرگذار بوده است؟

طنز مقوله ای متمایز از کار جدی است و در مرز ابتذال قرار دارد. اگر طنز در مسیر صحیح و منطقی قرار داشته باشد به طنز فاخر و تأثیرگذار تبدیل می شود که روی مخاطب تأثیر مثبت می گذارد. این در حالی است که اگر قواعد و اصول آن رعایت نشود به ابتذال کشیده می شود و از مسیر اصلی خارج می شود.متأسفانه مدتی است که تنها برای پر کردن آنتن طنزهایی ساخته می شود که فاقد استاندارد های لازم است و از تأثیرگذاری طنز های فاخری که در گذشته ساخته می شد خبری نیست.طنز نیاز به پشتوانه فکری و مطالعه دارد. کار طنز به شکلی است که حتی مطالعه و پشتوانه بیشتری نسبت به کار درام نیاز دارد.طنز یک شکل خاص نیست که بخواهیم درباره آن به صورت کلی صحبت کنیم.طنز فرم‌هایی مانند طنز فاخر، موقعیت و هجو دارد. به همین اگر قرار است از این شکل از هنر نمایش توقع ترویج اخلاق را داشته باشیم ابتدا باید سراغ طنز فاخر رفته یا اینکه در کار موقعیت به دنبال این خواسته باشیم، در غیر این صورت در آثار هجو نباید انتظار اثر ارزشمند داشته باشیم. شرط فاخر شدن یک نمایش نه کارگردان است نه عوامل و بلکه متن قوی و خوب است. این مسئله در کار طنز بسیار جدی‌ است. اگر نویسنده تنها هدفش از کار خنداندن باشد، نتیجه همانی هجوی خواهد بود که ماندگاری ندارد. هنرمند باید ارزش کارش را بداند و اگر چنین نباشد برای پول یا دیگر منافع تن به کارهای سخیف خواهد داد. متاسفانه در حوزه فیلمسازی کارگردانانی که بتواند طنز فاخر و موقعیت را به خوبی روی صحنه ببرند کم داریم. نکته بعد اینکه طنز فاخر نباید در قالب اشرافی روایت شود که اساس چنین کارهایی دارای اشکال است. طنز فاخر باید روایت‌گر زندگی عامه مردم باشد تا بتواند به درستی آلام آنها را بازگو کند وبتواند تصویرگری درست از اخلاقیات داشته باشد.