در دوران هاشمی هیچ وزیری احساس تنهایی نمی‌کرد

 او آیت الله هاشمی را مردی برای تمام فصول و تمام نشدنی می داند و معتقد است:«باید صد سال بگذرد تا امثال هاشمی در کشور بروز و ظهور کند». «آرمان ملی» به مناسبت سالگرد درگذشت آیت ا... هاشمی با دکتر عیسی کلانتری وزیر کشاورزی دو دولت آیت الله هاشمی و رییس سابق سازمان محیط زیست کشور گفت وگو کرده که در ادامه ماحصل این گفت وگو را می خوانید.

شما دو دوره وزیر دولت آیت الله هاشمی بودید. مهم ترین وجهه بارز مدیریت آیت ا... هاشمی چه بود؟

آیت الله هاشمی پشتوانه بسیار بزرگی برای وزرا و کابینه خود بود و احترام زیادی برای وزرای خود قائل بود.آیت الله هاشمی به وزرا اعلام کرده بود اگر اشتباه کنید من از شما حمایت خواهم کرد، اما اگر اشتباه شما به صورت تعمدی باشد مسئولیت آن با خود شما خواهد بود.به همین دلیل آیت الله هاشمی برای وزرا یک دلگرمی بزرگ بودند.از سوی دیگر آیت الله هاشمی نظارت دقیقی بر همه وزراتخانه های خود داشت.ایشان با برنامه ریزی دقیق در هر ماه با تمام وزرای خود جلسه خصوصی و دوطرفه برگزار می کرد تا از نزدیک در جریان مدیریت وزارتخانه های مختلف قرار بگیرد.شرایط به گونه ای بود که اگر یک وزیر برای دیدار ماهیانه با آیت الله هاشمی با کمبود وقت مواجه می شد، ایشان شخصأ آن وزیر را احضار می کرد.در دولت آیت الله هاشمی وزرا هیچ گاه احساس تنهایی نمی کردند.یکی از مهم ترین فاکتورهای مدیریتی آیت الله هاشمی دوراندیشی و ریسک پذیری بالای ایشان بود. آیت الله هاشمی بیش از آنکه گوینده خوبی باشد شنونده خوبی بود و علاقه زیادی به یادگیری داشت و تلاش می کرد از علم همه افراد استفاده کند و دانش خود را در مدیریت کشور افزایش بدهد.

*چطور؟ ممکن است بیشتر توضیح بدهید.

بنده در این زمینه دو خاطره از آیت الله هاشمی تعریف می کنم.در سال63 و زمانی که آیت الله هاشمی رییس مجلس بودند در ماه اردیبهشت، یک روز جمعه برای بازدید اصلاح نباتات به یک مزرعه به کرج رفتند. ایشان در ابتدای اینکه بازدید آغاز شد به بنده گفتند من از علم ژنتیک چیز زیادی نمی دانم.به همین دلیل شما در ابتدای بازدید بنده را با ژنتیک آشنا کنید و به من علم ژنتیک بیاموزید.ایشان در وسط مزرعه عبای خود را بیرون آوردند و روی آن نشستند و از اساتید خواستند که به ایشان ژنتیک بیاموزند.دو تن از اساتید نیز با آوردن تخته سیاه به آیت الله هاشمی درس ژنتیک دادند.این در حالی است که برای آموختن علم ژنتیک حداقل باید چند واحد دانشگاهی را گذراند.پس از تمام شدن کلاس آیت الله هاشمی گفتند که می خواهند درباره تأثیر علم ژنتیک بر اصلاح نباتات نیز مطالب جدیدی یاد بگیرند. به همین دلیل دو تن از اساتید دوباره برای ایشان تأثیرعلم ژنتیک در اصلاح نژاد نباتات را توضیح دادند.در نتیجه اساتید حاضر در حدود چهار واحد درس ژنتیک و اصلاح نباتات را در طول سه ساعت به صورت خلاصه به آیت الله هاشمی آموزش دادند.این روز گذشت و جمعه آینده آیت الله هاشمی امام جمعه تهران بود و قرار بود خطبه های نماز جمعه را بخواند.برای بنده باور کردنی نبود که ایشان در خطبه های نماز جمعه مانند یک استاد دانشگاه درباره اصلاح نباتات و علم ژنتیک سخنرانی می کرد.مثال دیگر در سال69 بود که بین وزارتخانه کشاورزی که بنده مسئولیت آن را برعهده داشتم با وزارتخانه نیرو بر سر آب رودخانه کارون اختلاف به وجود آمده بود.در این زمینه شورای اقتصاد دو جلسه برگزار کرد که یک جلسه از ساعت4بعدازظهر شروع شد و تا12 شب ادامه داشت و دیگری از ساعت 4بعدازظهر آغاز شد و تا حدود10شب ادامه داشت.نکته جالب این بود که در این 14 ساعتی که ما در جلسه حضور داشتیم آیت الله هاشمی حتی یک کلمه هم حرف نزد و فقط به سخنان مهندسان مشاور و مدیران بخش های مختلف گوش داد.در این14 ساعت مهندسان مشاور هیدرولوژی رودخانه کارون را برای مدیران تشریح کردند و آیت الله هاشمی فقط گوش می داد و حتی یک کلمه هم سخن نگفت.برای بنده بسیار جالب بود که آیت الله هاشمی پس از14 ساعت گوش دادن به سخنان مهندسان مشاور تصمیم گرفت که اتفاقأ در نهایت تصمیم صحیحی نیز گرفته شد.

*رویکرد آیت ا... هاشمی در زمینه کشاورزی که حوزه وظایف شما بود به چه صورت بود؟

با حمایت آیت‌الله هاشمی بود که بعد از سال‌ها برای نخستین‌بار بودجه آبخیزداری به مجلس وقت  برده شد و برای آن اعتبار در نظر گرفته شد.ایشان با اعتقاد خاصی که به اهمیت آب در توسعه و آبادانی داشتند، در سال 1362 خورشیدی از طرح آبخیزداری و آبخوانداری در منطقه‌ای کم‌آب در شیراز حمایت کرد. طرحی که نتیجه‌ای بسیار خوب و رضایت‌بخش برای مردم آن منطقه به همراه داشت. توسعه آبیاری نوین در مزارع یکی دیگر از طرح‌هایی بود که آیت‌الله هاشمی در زمان سکانداری‌اش به‌عنوان رئیس جمهوری بر آن تأکید داشت. همچنین آیت‌الله هاشمی یکی از مشوقان اصلی توسعه سدها بود و توانست در شرایطی که سایر بخش‌های صنعتی فقط 50 تا 60 درصد بودجه دریافت می‌کردند، بودجه 100 درصدی برای آب بگیرد. ازجمله طرح‌هایی که در دوران ریاست جمهوری ایشان مورد حمایت قرار گرفت، توسعه کشت نیشکر بود که در ابتدای شروع مسئولیت خود در این سمت بلافاصله دستور اجرای آن را داد و شاهد بودیم که چطور کشور را به مرز بی نیازی به این محصول رساند. صنایع تبدیلی در بخش کشاورزی یکی از موضوعاتی بود که در دولت آیت‌الله هاشمی به آن بسیار پرداخته شد و این بخش نیز مانند سایر بخش‌های صنعتی، رشد خوبی را در زمان ریاست جمهوری ایشان تجربه کرد. آیت‌الله هاشمی همواره به مسائل محیط زیستی در کنار توسعه صنعت کشاورزی توجه داشت. استفاده از روش‌های مبارزه بیولوژیک به جای سموم شیمیایی ازجمله توصیه‌های اکید ایشان بود. شرایط به صورتی بود ‌که در دوران ریاست جمهوری ایشان، بدون صدمه به باغ‌ها و کاهش تولید، میزان مصرف سموم شیمیایی از 55 هزار تن به 20 هزار تن کاهش یافت. آیت‌الله هاشمی همچنین آغازگر شکوفایی تحقیقات و آموزش در بخش کشاورزی بود و اعتقاد داشت که آموزش و تحقیقات باید بر اساس نیازهای این بخش انجام گیرد. همچنین به‌کارگیری مکانیزاسیون در صنعت کشاورزی و یکپارچه سازی با استفاده از تعاونی‌ها را در برنامه‌های خود داشتند.

×چرا هرچه از زمان درگذشت آیت ا... هاشمی گذشته فقدان ایشان بیشتر در فضای سیاسی کشور احساس شد؟

بنده آیت الله هاشمی را غیر قابل جایگزین می دانم. برای بنده این نکته مسجل است که هر چه زمان بیشتری بگذرد اهمیت و منزلت آیت الله هاشمی بیشتر برای ما مشخص خواهد شد.آیت الله هاشمی از نظر شخصیتی یک فرد مثبت نگر و روبه جلو بودند و هیچ گونه بدبینی در وجود ایشان نبود. به نظر من برخی از جفاها نیز که نسبت به ایشان صورت گرفت به خاطر همین مثبت نگر بودن ایشان بود که برای دیگران بد نمی خواست و همیشه نیمه پر لیوان را می دید.بدون شک کسانی که در حق هاشمی جفا کردند بیش از همه از خصوصیات برجسته اخلاقی آیت الله هاشمی آگاهی داشتند و به خوبی ایشان را می شناختند. به نظر من هاشمی مردی برای تمام فصول و مردی تمام نشدنی بود. باید صد سال بگذرد تا شخصی مانند آیت الله هاشمی در کشور ظهور وبروز پیدا کند.