سایه روشن تثبیت نرخ ارز فرزین

از سوی دیگر برخی از صاحبه‌نظران نیز معتقدند سیاست‌های فرزین پس از برکناری رئیس سابق بانک مرکزی توانسته است این بازار را مدیریت کند و تاثیر نوسان بازار ارز بر قیمت‌ها را نیز خنثی سازد که به زعم این گروه از کارشناسان گامی مثبت تلقی می‌شود و امید به این دارند که در گام‌های بعد از تثبیت قیمت‌ها در بازار شاهد بهبود وضعیت معیشت مردم نیز باشیم.

سیگنال‌دهی‌های مشکوک

آلبرت بغازیان، کارشناس اقتصادی در این باره به «آرمان ملی» گفت: تثبیت نرخ ارز به معنای قابل پیش بینی بودن نرخ آن و نوسان نرخ ارز در یک محدوده قابل پیش بینی است و بانک مرکزی تا حدودی موفق به انجام این کار شده است و تاکنون دستاوردهای مطلوبی را نیز در این راستا داشته‌ایم، در حالی که در همین شرایط کنونی، مدیران سابق بانک مرکزی موفق به انجام چنین رویکردی نبودند و از این رو من معتقدم مدیران سابق بانک مرکزی در مدیریت بازار با سیاست‌های مداخله‌گرایانه اقدام به سیگنال دهی به بازار می‌کردند تا با نوسان دلار سلیمانیه، اربیل و... حتی در روزهای تعطیل، نوسان شدید قیمت دلار را داشتیم و بانک مرکزی هم تمایل به تغییر داشت و از این رو به گمان من این ارتباط مشکوک در مدیریت قبلی بانک مرکزی وجود داشت که البته با تغییرات صورت گرفته بساط این رایزنی‌های برچیده شد. در این بین با وجود تسهیل فعالیت برای فعالان اقتصادی با تثبیت بازار و پیش‌بینی پذیر کردن اقتصاد افرادی که از نوسانات نرخ ارز سود می‌بردند و به این واسطه کسب و کاری برای خود به راه انداخته بودند شروع به انتقاد کردند.

واکنش نرخ ارز به شوک‌های سیاسی اقتصادی خنثی شد

او افزود: علاوه بر این بانک مرکزی می‌تواند نرخ را تثبیت کند و بازار ارز را برای فعالان اقتصادی باثبات کند و این بازار در نتیجه وقوع رخدادی اقتصادی – سیاسی و یا بلوکه شدن درآمدهای ارزی دیگر در حال حاضر تاثیرگذاری چندانی ندارد و بانک مرکزی در صدد است با واکنش غیرمنفعلانه مدیریت بهتری داشته باشد.

زمان تغییرات مثبت معیشتی

بغازیان در پاسخ به این سوال که چرا معیشت مردم با وجود گذشت چند ماه از اِعمال سیاست‌های فرزین هنوز تغییر مطلوبی به خود ندیده است گفت: در بهبود وضعیت معیشت مردم فقط نرخ ارز تاثیرگذار نیست و طی مدتی که سیاست‌های جدید ارزی در بازار پیاده می‌شود ثابت کرد که تمام اتفاقات و رخدادهایی که پشت‌سر نوسانات بازار ارز مخفی می‌شدند و پنهانی قیمت‌ها را تغییر می‌دادند و بازار را به نفع خود تغییر می‌دادند و قیمت بسیاری از اقلام و خدمات را در حوزه‌های مختلف بالا پایین می‌کردند. قطعاً این امر شک و شبهه‌های فراوانی ایجاد می‌کرد. رویکردی که پیش از اقدامات رئیس کل جدید بانک مرکزی شاهد بودیم شوک‌های شدید تغییر نرخ ارز به بازار و قیمت‌ها بود، اما در حال حاضر توانسته‌ایم تا حدودی اثر نرخ ارز بر حوزه‌های مختلف بازار را حذف کنیم، اما بسیاری از شاخص‌های منفی دیگر مانند سوءمدیریت، احتکار، صدور مجوزهای بی‌رویه و افزایش قیمت برای نهاده‌های تولید و... بوده باعث شده که باز هم گرانی‌ها در جامعه باقی بماند.

عوامل دخیل در بهبود نیافتن وضعیت اقتصادی

این کارشناس تاکید کرد: بارها شاهد تاکید فرزین بر اجرای سیاست تثبیت به منظور کاهش نرخ تورم بودیم. البته در ماه‌های اخیر با وجود ثبات و حتی کاهش نرخ ارز شاهد بودیم که تورم در بازارهای مختلف در مقاطعی افزایش یافته است که اینها بیانگر این است که عوامل مختلفی در کنار تغییرات نرخ ارز بر تورم تاثیر می‌گذارند و نباید تنها به نرخ ارز اکتفا کرد. این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: سیاست تثبیت سیاست مثبتی است که فارغ از استمرار گرانی برخی از کالاها و... باید به دیده مثبت به آن نگریست، چراکه نتایج مطلوبی را به دنبال خواهد داشت و رویکردهای منفی اقتصادی کنونی ارتباطی با بانک مرکزی ندارد و مسائل اینگونه همواره وجود داشته است و برای مقابله با معضلاتی نظیر خروج ارز، کاهش گرانی‌ها و... باید با نظارت مطلوب دولت راه‌های خروج ارز را رصد کرده و مانع از خروج آن شویم و سیاست کنونی تثبیت نرخ ارز را ادامه دهیم.

تاثیر منفی تثبیت نرخ ارز بر تورم

مخالفان سیاست تثبیت نرخ ارز نیز معتقدند؛ در صورت تداوم این سیاست بازار دچار شوک‌های زیادی خواهد شد، چرا که به نظر این گروه از کارشناسان، با یکسان سازی نرخ ارز اکثر صنایع به دلیل عدم توانایی در رقابت در قیمت رونق ایجاد شده ناشی از تثبیت نرخ ارز، به افول می‌گراید و مجدداً تورم با شدتی بیشتر رخ می‌نمایاند. متاسفانه این سیاست‌ها جز در مقاطعی خاص و کوتاه نه تنها کمکی بر کنترل تورم نداشته در عوض در شرایط تورمی ناشی از عدم هماهنگی سیاست‌های پولی و مالی با سیاست‌های ارزی به کار گرفته شده باعث عدم توانایی تاثیرگذاری نرخ ارز نیز شده است.

تاثیر منفی نرخ ارز بر سرمایه‌گذاری داخلی

نرخ ارز حقیقی از عواملی است که می‌تواند سرمایه‌گذاری را از دو طریق صادرات که به بخش درآمدی مربوط است و از طریق قیمت نهاده‌های وارداتی تولیدی که به بخش هزینه‌ای بر می‌گردد، تحت تاثیر قرار دهد. در بررسی‌های انجام شده در این زمینه تغییرات مثبت نرخ ارز حقیقی، می‌تواند به کل سرمایه‌گذاری در بخش صنعت مثبت باشد. این بررسی‌ها نشان می‌دهد که افزایش نرخ حقیقی ارز بیش‌ترین تاثیر را به ترتیب بر سرمایه‌گذاری در صنایع سرمایه‌ای و واسطه‌ای و صنایع مصرفی بادوام می‌گذارد. از سوی دیگر در فرآیند تثبیت نرخ ارز در کنار تورم داخلی روز به روز از قدرت رقابتی بنگاه‌های داخلی کاسته شده و بر بیکاری افزوده می‌شود. دولت می‌تواند با درآمد ارزی حاصل از فروش نفت، صنایعی را که عمدتا کارایی پایینی دارد را راه‌اندازی کند تا نرخ بیکاری را پایین نگه دارد وبا اختصاص دادن یارانه به آنها بتواند قیمت کالاهای مصرفی را پایین نگه دارد، اما در بلندمدت و با کم شدن درآمد ارزی حاصل از فروش نفت و ناتوانی دولت از دادن یارانه به تولیدات این صنایع، اینگونه صنایع در آستانه ورشکستگی قرار می‌گیرند و بیکاری بالایی در جامعه پدیدار می‌شود.

سهم تثبیت نرخ ارز در کاهش ناترازی‌ها

مهدی دارابی پژوهشگر و کارشناس حوزه ارزی در این باره گفت: کشور برای کاهش ناترازی‌ها نباید نگاه تثبیت را داشته باشد، چراکه هر تثبتی یک جهش جدید را ایجاد می‌کند. دومین اصلاح این است که ورود ارزهای نفتی به بودجه را تثبیت بکنیم مثل مدل روسیه این مهم شوک‌ها را کنترل می‌کند. از سوی دیگر بدانیم هر قیمت‌گذاری بر روی کالاهای اساسی چاهی است که دائم باید ارز را وارد آن کنیم. بنابراین ضرورت دارد ارزهای ناشی از نفت به سمت سرمایه‌گذاری حرکت کند نه ورود کالاهای اساسی. ایجاد بازار ارزی بدون مداخلات رسمی و حرکت بازارهای ارزی از «او تی سی» (مبادله دو نفره) به سمت «اکس چنج مارکت» از راهکاری مهم در این حوزه هستند.