سایه روشن آینده سال جدید میلادی

 یکی از کثیف‌ترین و خطرناک ترین جنگ‌هایی که بشریت تاحالا تجربه کرده، اتفاق افتاده که مسائل بین المللی را تحت تاثیر قرار می‌دهد چون در منطقه خاورمیانه است و منطقه خاورمیانه از نظر تامین انرژی در جهان خیلی اهمیت دارد و به نوعی هر موضوعی در این منطقه به‌راحتی تبدیل به یک مسئله جهانی می‌شود و می‌تواند قدرت های منطقه و فرامنطقه‌ای را درگیر کند. جنگ اوکراین هم ادامه دارد گرچه مسئله غزه آن را به سایه برده و از تیتر اخبار پائین آمده ولی همچنان آنجا هم جنگ و خونریزی ادامه دارد. از نظر اقتصادی هم اگر عمومی نگاه کنیم، وضع کشورها اکثرا مطلوب نبوده جز دو، سه کشوربزرگ نظیر کانادا، استرالیا، آمریکا و نیوزیلند و کشورهای اسکاندیناوی به نظر می رسد که بقیه کشورها یا فقیر شدند یا تحت تاثیر تبعیضات و بی‌عدالتی، شکاف طبقاتی در این کشورها پائین آمده و امید به آینده بهتر به طور کلی تنزل پیدا کرده که هم به خاطر جنگ‌هایی است که در قسمتی اروپایی‌ها شوک بزرگی از جنگ اوکراین را متحمل شدند و بزرگتر از آن در غزه.  فعالیت اقتصادی به خاطر تاسیسات و امکاناتی که چین در حوزه اقتصادی تولید کرده سهم بقیه کشورها از بازار جهانی پائین آمده و وضعیت خوبی ندارند. تورم در اکثر کشورها وجود دارد و بالا رفته حتی در انگلیس و آمریکا هم شاهد اقتصاد تورمی بودیم. در بعضی کشورهای اروپایی مثل آلمان و هلند تا حدی به نوعی رکود تورمی هم وجود دارد و رشد ناخالص ملی و تولید ملی کاهش پید کرده. تصویری که از جهان می بینم، تصویر امیدوارکننده و روشنی نیست و البته آنچه به لحاظ انسانی، آدم را نگران می کند و غم بزرگی بر دل‌ها می نشاند همین جنایاتی است که در جنگ‌ها مخصوصا در غزه اتفاق افتاد. قطعا به لحاظ محتوایی اقدامات و فعالیت‌های نظامی اسرائیل نقض آشکار کنوانسیون های چهارگانه ژنو و پروتکل الحاقی آنهاست. به لحاظ حقوقی قطعا جنایت علیه بشریت و به نوعی نسل کشی دارد رخ می دهد. آواره کردن یک ملت خودش نسل کشی است وقتی یک ملت را از حق حیات محروم می کنید.   لزومی ندارد همه را بکشند وقتی از منابع حیاتی مثل آب غذا و مسکن محروم می شوند خودش جنایت محسوب می شود. به لحاظ شکلی دادگاه صالحی مثل دیوان کیفری بین‌المللی می تواند وارد قضیه شود ولی فعلا مطرح نیست برای اینکه به لحاظ حقوق بین‌الملل باید فلسطینیان و اسرائیل هر دو جزو این دیوان باشند که هیچکدام نیستند و تنها راه، وارد عمل شدن شورای امنیت است که پرونده این جنایت را به دادگاه کیفری بین‌المللی بفرستد که آنجا هم آمریکا و متحدانش وتو خواهند کرد. بنابراین به رغم اینکه جنایت اتفاق می‌افتد جای اینکه عدالت اجرا شود، وجود ندارد. انتخاباتی که در سال گذشته در هلند و آرژانتین و انتخابات محلی آلمان بوده، بیشتر سمت و سو را به طرف افراطی‌های ملی گرا برده که مخالف شدید مهاجرت هستند و حکومت‌های ضدخارجی دوباره دارد رشد می کند که این هم یک دغدغه بشریت برای سالی که در پیش است، می باشد. به نظر نمی رسد در سال پیش رو مشکلات اقتصادی، سیاسی، امنیتی که دانش بشر با آن روبه روست، حل شود یا وضعیت مطلوبی پیش بیاید. انتخابات آمریکا در پیش است و خودش نگرانی جدیدی ایجاد خواهد کرد با توجه به اینکه ترامپ حتی اگر خودش هم نتواند در انتخابات ظاهر شود، فردی که مورد حمایت ترامپ است رقیب جدی برای بایدن و دموکرات ها خواهد بود. هزینه تنش در سیاست داخلی آمریکا به سطح جهانی منتقل می شود و کشورهای دیگر باید هزینه آن را بدهند. به طور کلی تصویر دلگرم کننده ای درسال جدید نمی بینم. علت اینکه بشریت یا کشورهای حتی توسعه یافته بیشتر به سوی تکامل تکنولوژی و فنی دارند فعالیت می کنند و در مسیر عقلانیت انسانی حرکت کند است و متناسب با پیشرفت های فنی نیست، همبستگی جهانی روز به روز ضعیف تر می شود. در ماجرای کووید 19 دیدیم کشورهای قوی که بتوانند به کشورهای ضعیف تر کمک کنند، همت نکردند. در ماجرای تغییرات آب و هوا، کنوانسیون پاریس و پروتکل های الحاقی به درستی اجرا نمی شود. کشورهایی که مسئولیت اصلی را دارند مثل آمریکا و کشورهای صنعتی در حد مسئولیت‌شان سهمی برای جبران مشکلاتی که ایجاد شده، نمی خواهند بپردازند و مسئولیت مشترک را نمی خواهند به اجرا بگذارند. کنفرانس ها بیشتر تشریفاتی است و خروجی ندارد. نظم موجود هم دارد طبیعت بشر و هم محیط زیست را نابود می کند.  خطرات بزرگی که نسل های بعدی را به دردسر بیشتر خواهد انداخت.

 یوسف مولایی

استاد دانشگاه