نفس شهر گرفت؛ گلوگاه فساد نه

مباحثی نظیر غیر باغ اعلام کردن باغات تهران به منظور قطع درختان و کوبیدن و ساخت و سازهای پر از سود و منفعت در آن که حالا بخش کوچکی از آن سود که در جای خود رقم بسیار بالایی می‌تواند باشد، به جیب واسطه‌ها یا بعضا خود مدیرانی که راضی به امضای غیر باغ بودن زمین شده‌اند، برود! باز هم بحث ساخت و سازهای غیر قانونی به لحاظ تراکم و افزایش طبقات و حتی اجازه ساخت و ساز روی گسل و موارد بسیار دیگری از این دست و نیز واگذاری املاک به افرادی از نزدیکان و اطرافیانی که خود خانه‌ها و دفاتر بسیاری در شهر تهران دارند و با این حال می‌خواهند با مزایای بسیار زیاد و به قیمتی تقریبا مفت در مناطق شمالی و درجه یک تهران باز هم خانه‌هایی به آن‌ها واگذار شود، همه و همه از مواردی هستند که می‌توان نامشان را فساد گذاشت.

در شهرداری فعلی که علیرضا زاکانی به عنوان شهردار در راس آن قرار گرفته و همزمان است با ششمین دوره شورای شهر تهران که همه اعضای آن هم همسو با سیاست‌های آقای زاکانی بوده‌اند چند باری بحث فساد مطرح شده با این اسم رمز: گلوگاه.

گلوگاهی که اولین بار در تیرماه ۱۴۰۱ توسط داوود گودرزی، رئیس وقت سازمان بازرسی شهرداری که حالا هم به عنوان دستیار ویژه شهردار پایتخت مشغول است، مطرح شد و او در پنلی با نام شفافیت و مبارزه با فساد در شهرداری تهران که از دوره پنجم و زمان فعالیت اعضای اصلاح‌طلب، توسط آن‌ها بر زبان‌ها افتاد، اعلام کرد که «توانسته‌ایم تقریبا ۱۲۰ گلوگاه فساد را شناسایی کنیم. هوشمندی در این است که آینده را به گونه‌ای طراحی کنیم که فساد کمتری داشته باشیم و بعد بتوانیم در اولویت دوم به گذشته بپردازیم و تخلفاتی را که در گذشته صورت گرفته است، مورد بررسی قرار دهیم.»

حدود ۱۵ ماه بعد و در حالی که هنوز گزارشی در زمینه مسدودسازی گلوگاه‌های فساد به اطلاع شهروندان نرسیده بود، در اواخر آذرماه امسال، مجید باقری، معاون برنامه‌ریزی و توسعه سرمایه انسانی شهرداری تهران از شناسایی ۲۱ گلوگاه ایجاد فساد دیگر در مدیریت شهری خبر داد و تاکید کرد که «درباره هرکدام از این موارد برنامه‌ای طراحی شده است و امیدواریم به صورت فرآیندی در این زمینه اقدامات خوبی انجام دهیم؛ به‌خصوص که با شناخت رابطه بین نتایج اقدام کارکنان و گلوگاه‌های ایجاد فساد می‌توان اقدامات اصلاحی و فرآیندی مناسبی را برای کاهش فساد انجام داد.»

اخیرا عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر تهران و رئیس کمیته منابع انسانی و تشکیلات شورای اسلامی شهر تهران درباره این گلوگاه‌های آغشته به فساد صحبت‌هایی را مطرح کرده است که پیش از پرداختن به آن بد نیست به این روال ثابت در شهرداری‌ها و مدیریت‌های شهری اشاره کنیم که در آن هر مدیر و مسئولی همه کمبودها، چالش‌ها، بدهکاری‌ها، کم‌کاری‌ها و مصائب وارده به شهروندان را به کلی به گردن مدیر یا مدیران قبلی می‌اندازد و این مردم هستند که در هر دوره و در تمامی این سال‌ها باید با گوشت و پوست خود کمبودهای شهری اعم از آلودگی هوا، کمبود واگن‌های مترو و اتوبوس‌های شهری و خیلی مصائب دیگر را تحمل کنند.

وجود اختیاراتی قائم به فرد

در خصوص چند و چون گلوگاه‌های فساد مذکور و اینکه چرا تا حالا معرفی نشده‌اند، و به طور کلی تعریف و مشخص کردن هویت این گلوگاه‌ها، علی اصغر قائمی، عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر تهران به ایلنا گفته: منظور از گلوگاه‌های فساد، وجود اختیاراتی قائم به فرد در مدیریت شهری یا سایر نهادهای عمومی و دولتی است که براساس آن مدیران می‌توانند براساس سلیقه شخصی عمل کنند؛ چنین اختیاراتی می‌تواند زمینه‌ساز بروز فساد شود، اما تا امروز که بیش از ۲۸ ماه از دوره کنونی مدیریت شهری می‌گذرد، هنوز فهرستی از گلوگاه‌های فساد شناسایی‌شده در شهرداری تهران یا گزارشی درباره مصادیق موجود در این زمینه یا راهکارهای مسدودسازی گلوگاه‌ها به شورا ارائه نشده است.

آنچه مشخص است اینکه مردم همچنان از احتمال وقوع فساد در بخش‌های مختلف شهرداری تهران گلایه دارند و فرآیندهای مبارزه با فساد برای شهروندان شفاف نشده است. این بخشی از صحبت‌های قائمی است. او با تاکید بر اینکه مسئولان دوره فعلی شهرداری تهران تا کنون گزارشی به شورا نداده‌اند که برای مبارزه با فساد دقیقا کدام اقدامات عملیاتی را انجام داده‌اند و با متخلفان احتمالی چه برخوردهایی داشته‌اند؟ مثلا ما نمی‌دانیم که پس از شناسایی گلوگاه‌های فساد یا با تجزیه و تحلیل گزارش‌های مردمی که به سامانه ۱۳۷ می‌رسد، با چند نفر در بدنه مدیریت شهری به عنوان متخلفان احتمالی برخورد شده است.

سیستم‌های هوشمندی که به روز نشده‌اند

به گفته عضو شورای اسلامی شهر تهران: یکی از مهم‌ترین راهکارهای مبارزه با فساد و به خصوص پیشگیری از وقوع مفاسد اداری، ارتقای سطح سیستم‌های هوشمند و خودکار است و با توجه به توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران و جهان و با توجه به شعارها و وعده‌هایی که از ابتدای دوره کنونی مدیریت شهری در زمینه مبارزه با فساد داده می‌شد، انتظار داشتیم که در این دوره شاهد ارتقای سطح سیستم‌های هوشمند در شهرداری باشیم که متاسفانه این اتفاق نیفتاده است؛ به نحوی که اگر نگوییم روند هوشمندسازی در دوره فعلی مدیریت شهری پسرفت کرده، می‌توانیم بگوییم حداقل پیشرفت خاصی را در این دوره مشاهده نکرده‌ایم.

قائمی، گفته: هوشمندسازی بهترین ابزار برای پیشگیری از وقوع فساد، اعمال سلیقه افراد خاص و هر عمل دیگری است که می‌تواند زمینه‌ساز بروز مفاسد مالی و اداری شود، این در حالی است که در دوره فعلی مدیریت شهری، سیستم‌های هوشمند شهرداری تهران به‌روزرسانی نشده‌اند و قطعا یکی از نقاط ضعف این دوره، بی‌توجهی به موضوع هوشمندسازی و عدم ارتقای سطح سیستم‌های خودکارسازی‌شده (اتوماسیون) بوده است که این مساله، به افزایش احتمال باز ماندن بسیاری از گلوگاه‌های فساد در بخش‌های مختلف مدیریت شهری پایتخت دامن زده است.

شهروندان نباید چیزی را احساس کنند؟

ناصر امانی، رئیس کمیته منابع انسانی و تشکیلات شورای اسلامی شهر تهران هم که در اظهار نظرهای دیگری درنقش منتقد سیاست‌های شهری ظاهر شده، گفته: پیروزی در مبارزه با فساد نیاز به تبلیغ و شعار ندارد، بلکه عموم شهروندان به خصوص مراجعان شهرداری تهران، باید در عمل کاهش فساد در مدیریت شهری را حس کنند.

او در توضیح بیشتر در این زمینه افزوده: بهترین قاضی برای داوری میزان کاهش فساد در شهرداری تهران در دوره کنونی مدیریت شهری، خود شهروندان هستند و اگر وجدان عمومی اهالی پایتخت به این نتیجه رسیده باشد که میزان وقوع تخلفات اداری در شهرداری تهران کاهش یافته است، جای خوشحالی دارد و می‌توان از مسئولان شهرداری تقدیر کرد؛ ولی اگر عموم مردم به این نتیجه رسیده باشند که هنوز هم بسترهای وقوع فساد در بخش‌های گوناگون مدیریت شهری فراهم است، قطعا باید مدیران شهرداری پرسید که روند مبارزه آنها با تخلفات احتمالی و مسدودسازی گلوگاه‌های فساد به کجا رسیده است؟

اما اینکه اعضای شورای شهر بگویند که مبارزه با فساد در دوره کنونی مدیریت شهری خوب است یا بد، در عمل چیزی عوض نمی‌شود؛ امانی گفته: این خود مردم هستند که باید تغییرات ملموس را در روابط اداری شهرداری تهران در تمام زمینه‌ها حس کنند و خودشان به این نتیجه برسند که در دوره کنونی مدیریت شهری کاهش فساد رخ داده است؛ یعنی خود شهروندان باید احساس کنند که گلوگاه‌های فساد در شهرداری مسدود شده است، نه اینکه دائما مسئولان مدیریت شهری آمار بدهند که مثلا ۲۰ گلوگاه یا ۱۲۰ گلوگاه شناسایی شده است.