2023؛ سال شکست هیمنه اسرائیل

 از این جهت که سالی بود که برخلاف خیلی از پیش‌بینی‌هایی که می‌شد، تحولات و رویدادهایی در این سال اتفاق افتاد که بسیاری از معادلات سیاسی، اقتصادی و امنیتی دنیا را بهم ریخت و پیش‌بینی‌ها از روند تحولات سال 2023 را تغییر داد. یکی از مهم‌ترین تحولات در این سال همان تداوم جنگ اوکراین بود که عملا به مرحله فرسایشی رسیده و برخلاف آنکه تصور می‌شد جنگ اوکراین یک وحدت و انسجامی را در میان کشورهای غربی در برابر روسیه ایجاد کرده، فرسایشی شدن جنگ اوکراین موجب شکاف و اختلاف هم میان اعضای اتحادیه اروپا و هم میان اروپا و آمریکا و هم داخل هیات حاکمه آمریکا شده است و این اختلافات در زمینه چگونگی ارسال کمک‌های مالی و نظامی و اینکه سرنوشت این جنگ به چه شکل پایان خواهد یافت، باعث شده که تردیدهای جدی نسبت به تداوم کمک‌های مالی و نظامی به اوکراین ایجاد شود. اما مهم‌ترین تحولی که باعث شده عملا جنگ اوکراین نیز به حاشیه رود، عملیات طوفان الاقصی بود که موجب شد هیمنه سیاسی، اطلاعاتی و امنیتی رژیم صهیونیستی شکسته شود و این رژیم برای اولین بار در 75 سال گذشته ضربه بسیار سنگینی را از جریان مقاومت فلسطین متحمل شد. واکنش رژیم صهیونیستی به این عملیات نیز بسیار  وجشیانه و ویرانگر بود و خود این واکنش پیامدهای گسترده‌ای را در سطح منطقه خاورمیانه و حتی جهان به دنبال داشت. شکسته شدن آن تصوری که از قدرت نظامی و اطلاعاتی رژیم صهیونیستی در برابر جریان مقاومت شکل گرفته بود، باعث شد که دولت نتانیاهو بسیاری از خط قرمزهای خودش را نیز زیر پا بگذارد و عملا یک حملات ویرانگری را به سمت غزه انجام دهد و آن تصوری که حماس می‌کرد که با اسارت گرفتن تعدادی از نظامیان و غیرنظامیان اسرائیلی می‌تواند به یک معامله‌ای با رژیم صهیونیستی برای آزادی زندانیان فلسطینی دست پیدا کند نیز تا حدودی تحقق پیدا نکرد و همین عدم تحقق انتظارات حماس برای  مبادله بر سر  اسرا باعث شد که اسرائیل بدون توجه به جان  اسرا و بدون توجه به فشارهایی که خانواده‌های اسرای اسرائیلی در داخل سرزمین‌های اشغالی انجام می‌دهند به حملات  وحشیانه خودش به غزه ادامه دهد. اما مهم‌تر از این حمله، مقاومتی بود که فلسطینی‌ها در برابر این حمله انجام دادند و در سه ماه گذشته اسرائیل با وجود اینکه بیش از 70 درصد غزه را ویران کرده و زیرساخت‌های این منطقه را از بین برده، نتوانسته فلسطینی‌ها را از نوار غزه مجبور به خارج شدن به سمت مصر و یا اردن بکند و همین باعث شد که فشارها به رژیم صهیونیستی در کشتار زنان و کودکان در سطح جهانی بسیار افزایش پیدا کند و تصوری هم که رژیم صهیونیستی از تاثیر خودش در غرب داشت، شکسته شد و سیاست مظلوم نمایی که طی 75 سال گذشته برای توجیه نسل‌کشی و اشغال فلسطین از آن استفاده می‌کرد، کارکرد خودش را از دست داد و عملا روند مذاکرات میان اسرائیل و دولت‌های عربی و عادی سازی روابط  آنها نیز به حاشیه رانده شد. سرنوشت مبهم هم غزه و هم جنگ اوکراین و سایه‌هایش همچنان در سال 2024 نیز ادامه پیدا خواهد کرد و سال 2024 هم با ابهامات و هم با تحولات مهمی روبه رو است و یکی از مهم‌ترین تحولات آن، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر است. سال انتخابات ریاست جمهوری سال بسیار حساسی برای این کشور است و معمولا احزاب حاکم سعی می‌کنند در این سال به‌گونه‌ای تصمیمات خودشان را اتخاذ کنند که از اقبال و مقبولیت حزب خودشان نکاهند و مشارکت مردم به سمت حزب دموکرات را بیشتر جلب کنند. این اتفاق باعث می‌شود که جو بایدن با محدودیت‌های بیشتری برای تصمیم‌گیری درخصوص کمک‌های مالی به اوکراین که هم جمهوریخواهان بسیار با آن مخالف هستند و هم تداوم حمایت‌ها از رژیم صهیونیستی، با محدودیت‌های جدی‌تری مواجه گردد.

*مرتضی مکی

تحلیلگرمسائل بین‌الملل