گشت ارشاد در دوراهی اصلاح یا پایان

 در این لایحه تذکر هوشمند حجاب به‌گونه‌ای پیش‌بینی شده که «آبروی شخص حفظ شود» و دستگیری صرفا برای کسی است که «برهنه یا نیمه برهنه به خیابان می‌آید».  اما از سوی دیگر « جلیل محبی، دبیر سابق ستاد امربه معروف و نهی از منکر در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: گشت ارشاد با آن همه آسیب و ناکارآمدی حذف شد و این کار مهم همین مجلس است.» باز هم چالش گشت ارشاد با خبر پایان کار آن! در گیرودار تصویب این لایحه در مجلس شورای اسلامی، یکی از نمایندگان، غلامرضا نوری‌قزلجه اظهارکرد: بازگشت دوباره گشت ارشاد «به‌جز همان نتایج منفی که قبلا گرفته‌ایم، دستاورد دیگری برای جامعه ندارد و اتفاقا دینداران هم خواهان چنین فضایی نیستند.»

   گشت ارشاد چیست؟

 گشت ارشاد عنوان طرحی است که توسط نیروی انتظامی ایران برای مقابله با آنچه بدحجابی خوانده می‌شود، راه‌اندازی شده است. نمود این طرح برای مردم در مواجهه با بدحجابی و موارد غیراخلاقی است. گشت ارشاد از زمان تاسیس تا کنون با فراز و فرودهای زیادی همراه بوده و هست. اظهارات متفاوتی درباره ادامه عملکرد گشت ارشاد وجود دارد.

   گشت ارشاد تعطیل شد، تعطیل نشد

نیمه آذر بود که حجت‌الاسلام محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور گفت: «گشت ارشاد ربطی به قوه‌ قضائیه ندارد و از همانجایی که در گذشته تاسیس شد، از همان‌جا تعطیل شد. البته قوه ‌قضائیه نظارت‌هایش را بر کُنش‌های رفتاری در سطح جامعه ادامه می‌دهد.» این اظهارات اعلام رسمی پایان کار گشت ارشاد تلقی شد  اما دو ماه ونیم پیش از اظهارات دادستان کل کشور بود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، از طرح جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی برای اصلاح روش‌های گشت ارشاد خبر داده بود: «شورای انقلاب فرهنگی در ماه‌های قبل و پیش از اتفاقات اخیر به موضوع پلیس امنیت اخلاقی ورود کرده و مصوبات خوبی برای شیوه جدید این موضوع دارد که تقریبا در مسیر ابلاغ نهایی است.» قابل تامل تر از همه اظهارات دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در  14 آبان بود که از نبود هیچ مصوبه‌ای تحت عنوان گشت ارشاد صحبت کرد. سعیدرضا عاملی گفته بود: «مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در خصوص «حجاب» بسیار کیفی است و با حوزه شناخت نسل جوان، انگیزه‌ها، تعلیم، تربیت و اقناع افکار عمومی راجع به موضوع سر و کار دارد.» در نهایت 14 آذرماه حجت‌الاسلام سیدعلی خان‌محمدی سخنگوی ستاد امر به معروف و نهی از منکر بیان داشت: الان از طرف دستگاه‌های مختلف در سطح کشور دارد پیگیری می‌شود که نسبت به بحث کشف حجاب سازوکارهای مناسبی را داشته باشند و بتوانند با آن مقابله کنند. تعداد معدودی دارند هنجارشکنی و بی‌قانونی می‌کنند و مسئولان نمی‌توانند نسبت به آن بی‌تفاوت باشند. به‌صورت کلی دارد تصمیماتی در ارتباط با عفاف و حجاب گرفته می‌شود و ان‌شاءا... در یک چهارچوب نوین‌تر، با استفاده از تکنولوژی‌هایی که در این زمینه هست و با فضایی که یک طرفه نباشد، انجام شود. اما گشت‌های امنیت اخلاقی و اجتماعی که برقرار بوده با دستور دادستانی و مرجع قضائی توسط فراجا انجام می‌شده و الان مأموریتش تمام شده است. اینکه بخواهد با چه شیوه‌ای باشد، قطعا در مورد بودن یا نبودن اینها در سطح اجتماع، مسئولان مختلف باید تصمیم بگیرند و جمع‌بندی کنند.

   گشت ارشاد هنوز محل بحث است

محسن پیرهادی، عضو هیأت رئیسه مجلس یازدهم که اصولگراست،  به انتقاد از عملکرد گشت ارشاد پرداخته و گفته است: من حدود یک سال و نیم پیش نامه‌ای درباره گشت ارشاد به فرمانده وقت محترم فراجا نوشتم و نسبت به برخوردها در آن زمان معترض بودم. در این نامه بیان کردم که این نوع برخورد در شأن مردم و فراجا نیست. بنابر دلایلی نسبت به برخورد گشت ارشاد با مردم انتقاداتی داشتم که آن را در نامه توضیح دادم. به طور خلاصه بخواهم بگویم در این نامه تاکید کرده بودم که؛ «با توجه به مقتضیات زمان و خواسته‌هایی که امروز مردم دارند، این شکل از برخورد به صلاح جامعه و حکومت ما نبوده و در شأن مردم نیست. همچنین با این برخوردها، جایگاه فراجا رو به تضعیف شدن می‌رود. مأموریت فراجا صرفا مساله حجاب نیست و باید مساله امنیت عمومی را پیگیری کند. نیروی محترم انتظامی مسائل بسیار خطیرتر از موضوع حجاب را برای پیگیری دارد و با این کار جایگاه و شأن خود را خدشه‌دار می‌کند.» چند ماه بعد از نوشتن این نامه، اتفاقات مربوط به خانم مهسا امینی رخ داد و مشکلات دیگری هم در پی آن ایجاد شد. در حال حاضر، وضعیت روش برخورد فراجا را در لایحه عفاف و حجاب تصویب کردیم.