بررسی یک پدیده جالب در نمایش خانگی
چرا مردم سریال‌های خشن را دوست دارند؟
«زخم کاری 2» به کارگردانی محمدحسین مهدویان از آن دست سریال‌هایی بود که پخش آن نقد و نظرات بسیاری را به همراه داشت.
برخی از منتقدان در خصوص این مجموعه معتقد بودند که قوت فصل اول در ادامه سریال چندان به چشم نمی‌خورد و افت ریتم در قصه و پیشبرد آن گاهی در ذوق می‌زد. با این وجود بعد از پخش قسمت آخر «زخم کاری» کارگردان سریال با انتشار مطلب و ارائه آماری از میزان بازدید قابل توجهی که تنها در روز آخر ثبت شده بود، خبر داد. یادداشتی که نشان می‌دهد در کنار همه انتقاد‌ها «زخم کاری 2» دیده شده است.
چرایی این ماجرا یعنی عواملی که باعث شده‌اند تا این سریال با حجم قابل توجهی از بازدید روبه‌رو شود، موضوع قابل بررسی است که می‌توان از زوایای مختلفی آن را واکاوی کرد. از آنجا که محوریت قصه «زخم کاری» انعکاس فساد و در کنار آن بازنمایی بخشی از واقعیت‌های جامعه است، برخی از روانشناس‌ها و جامعه‌شناسان صحبت‌هایی را پیرامون آن مطرح‌کرده‌اند و از نگاه تازه‌ای موضوعاتی مثل نمایش خشونت، به آن شکلی که در واقعیت هست و مواردی از این دست را مورد بررسی قرار داده‌اند.
امان‌الله قرایی، جامعه‌شناس معتقد است: «خشونت و خشم از مواردی‌اند که با جامعه ما عجین شده و همیشه به شکلی نمود آن قابل مشاهده است. در این بین وقتی هر رسانه‌ای مثل شبکه نمایش خانگی سراغ چنین فضایی برود، نمایش آن هم مورد اقبال قرار می‌گیرد. در این بین اگر سریال یا اثری عاری از این خشم و خشونت باشد، مخاطب به دلیل ندیدن بخشی از واقعیت‌های موجود در جامعه اطرافش، شاید چندان با آن اثر ارتباط برقرار نکرده و حتی تعجب کند.»
سیما فردوسی، که سال‌هاست در حوزه روانشناسی فعالیت می‌کند با اشاره به فضای تازه‌ای که برخی از سریال‌ها مثل «زخم کاری» سراغ آن می‌روند و همین اتفاق موجب دیده شدن آن مجموعه می‌شود، بیان کرد: «وقتی مخاطب از دیدن کارهای تکراری خسته می‌شود، زمینه ساخت چنین آثاری برای ایجاد هیجان فراهم می‌شود؛ چراکه او به دنبال کار نو و متفاوت است و این آثار این تفاوت را ایجاد می‌کنند، اما هیجاناتی برای او فراهم می‌شود که منفی و محرک است.»
انعکاس خشونت به شکل عریان و محدودیت‌هایی که تلویزیون در نمایش این دست اتفاقات دارد، موضوعی بود که محمدعلی الستی، استاد دانشگاه و جامعه‌شناس ارتباطات آن را مطرح کرد و آن را یکی از دلایلی دانست که باعث شده تا «زخم کاری 2» دیده شود. او با بیان این مسئله، عنوان کرد: «در تلویزیون امکان نمایش این دست خشونت‌ها که در شبکه نمایش خانگی و سریالی مثل «زخم‌کاری» منعکس می‌شود، وجود ندارد البته این محدودیت‌ها در حوزه‌های دیگر هم وجود دارد، اتفاقی که باعث می‌شود تلویزیون از بازار رقابت عقب بماند و چندان در مسیر تولیداتش موفق عمل نکند. همین نکته به عطش مخاطب برای تماشای این سریال و تداوم این تماشا کمک کرد.»
الستی همچنین معقتد است که «زخم کاری» از ارزش‌های نمایشی بسیار زیادی برای جلب نگاه مخاطب برخوردار است و در واقع این ارزش‌ها در راستای ارضای حس کنجکاوی، خشونت، عدالت‌جویی و انتقام برای مخاطب عمل کرده‌اند.
در ادامه دیدگاه روانشناسی، سیما فردوسی با بیان اینکه آثاری که ساخته می‌شود نمی‌تواند از آنچه در جامعه اتفاق می‌افتد، دور باشد، گفت: «معمولا کارهایی هم که ساخته می‌شود، نمادی از واقعیت‌های جامعه هم هست. همان‌طور که مشاهده می‌کنید، جنگ‌ها بیشتر شده، خون و خونریزی زیاد شده، هر شبکه‌ای که می‌زنی اعم از داخلی و خارجی کشتار و جنگ و خونریزی را نشان می‌دهد. بنابراین این آثار هم کمی تحت تاثیر جریاناتی است که در اجتماع می‌گذرد و برگرفته از وقایعی است که در اجتماع وجود دارد.»
این موضوعی است که قرایی به عنوان جامعه‌شناس به آن اذعان دارد و شکل‌گیری مجموعه‌ای مثل «زخم کاری» بر مبنای واقعیت‌های موجود را عاملی برای احساس نزدیکی بیشتر مخاطب با قصه می‌داند و در خصوص آن بیان کرد: زمانی که مخاطب پای مجموعه‌ای که خشونت را عریان به تصویر می‌کشد می‌نشیند، به شکلی با آن ارتباط برقرار کرده و همذات‌پنداری می‌کند، همین اتفاق باعث می‌شود تا با دیدن مجموعه‌ای مثل «زخم کاری» که طبق آنچه شنیده‌ام سراغ چنین فضایی رفته، خود را جای شخصیت‌ها بگذارند، انتقام بگیرند و کمی آرام شوند.
در کنار انعکاس واقعیت‌ها الستی عوامل دیگری را هم در دیده شدن این سریال دخیل می‌داند، او برانگیختن حس کنجکاوی را از مهم‌ترین مواردی خواند که «زخم کاری2» به واسطه آن مخاطبانش را با خود همراه کرده است.الستی با بیان این موضوع افزود: «بازار ابهامات و موضوعاتی که حس کنجکاوی بیننده را برمی‌انگیزند آنقدر در «زخم کاری» داغ هست که مخاطب را با خود بکشد و همراه کند. همچنین کارگردان «زخم کاری» توانسته هم هیجان و جذابیت را ایجاد کند و هم نتیجه منفی هر عملی را نشان دهد،اتفاقاتی که به صورت واقع‌گرایانه و همراه با بازتاب مسائل اجتماعی رخ داده است.»
پرداختن به مسائل روز جامعه مثل فساد و اختلاس هم موضوع دیگری بود که الستی با تأکید به حساسیتی که پیرامون این جریان وجود دارد، بیان کرد: «در نمایش اتفاقات روز ما تیغه دولبه‌ای داریم که باعث می‌شود گاهی انعکاس واقعیت‌ها را سیاه‌نمایی و تشویش اذهان عمومی و این دست موارد بدانند، از سوی دیگر همین واقع‌گرایی است که می‌تواند جذابیت هر اثری را افزایش دهد. در «زخم کاری» اما کارگردان همه موارد را با هم در نظر گرفته یعنی انعکاس فساد و از سوی دیگر بلایی که قدرت‌طلبی سر آدم‌ها می‌آورد، در کنار عاقبت شومی که در نهایت در انتظار این افراد است.»
ارسال نظر