مسئول تیم اقتصادی دولت باید استعفا بدهد

به ادعای سازمان بازرسی کل کشور، گروه کشت و صنعت دبش طی سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۱ برای واردات چای و ماشین‌آلات مبلغی برابر با سه میلیارد و سیصد و هفتاد میلیون دلار ارز دریافت کرده که یک میلیارد و چهارصد و هفتاد و دو میلیون دلار از این مقدار، ارز دولتی بوده‌است. این میزان دلار ارزان برای تأمین ۱۴ سال چای کشور کافی بوده‌است. به گفته اژه‌ای، رئیس قوه‌قضاییه، در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به‌ترتیب شصت درصد و هفتاد درصد از کل ارز تخصیص‌یافته برای واردات چای به این گروه پرداخت شده درحالی‌که رقم دریافتی آن در سال‌های ۹۸ و ۹۹ به ترتیب ۲ و ۲۱ میلیون دلار بوده‌ است. محسنی اژه‌ای در سخنرانی روز ۱۶ آذر ۱۴۰۲ گفت دولت هنوز هیچ مدیر دولتی متخلفی را دربارهٔ این پرونده به قوه قضاییه معرفی نکرده‌است.«آرمان ملی» برای تحلیل و بررسی ابعاد مختلف این فساد با دکتر مهدی پازوکی، اقتصاددان گفت وگو کرده که در ادامه می خوانید.

*مهم‌ترین دلایل شکل‌گیری فساد گسترده و بزرگ جای دبش چه بوده است؟

در اقتصادی که شفافیت وجود ندارد وجود فساد طبیعی است.این موضوع نیز ارتباطی به این دولت و یا دولت های گذشته ندارد. سیستمی که مردم در آن نامحرم هستند و تصمیمات در پشت پرده گرفته می شود نتیجه ای جز رانت وفساد نخواهد داشت. یکی از دلایلی که فضای کسب و کار در ایران برای رشد و رونق اقتصادی مناسب نیست فقدان شفافیت است.به همین دلیل دولت ها باید شفافیت را در دستور کار خود قرار بدهند.در امور کشور داری هیچ چیز به جز دخالت در امور خصوصی افراد و مسائل امنیتی محرمانه نیست و مردم باید از همه چیز اطلاع داشته باشند.نکته مهمی که درباره فساد اقتصادی چای دبش وجود دارد این است که تسهیلاتی که این شرکت گرفته بود رقم بسیار بالایی بود.اگر شفافیت در اقتصاد ایران وجود داشت امکان نداشت70 درصد انحصار واردات چای کشور را به این شرکت بدهند.این اتفاق نیز در سال1401 و در دولت آقای رئیسی رخ داده و کسانی که آن را به دولت گذشته مرتبط می دانند اشتباه می کنند.نکته دیگری که وجود دارد این است که دلیل استعفای وزیر جهاد کشاورزی سابق اعلام نشد.این در حالی است که باید در این زمینه شفاف سازی صورت بگیرد که چرا وزیری که در این زمینه نقش داشته استعفا داده و جای خود را به فرد دیگری داده است؟ به هر حال ایشان وابسته به جریان اصولگرایی بود. چه اتفاقی رخ داد که یکباره استعفا داد؟وزارت جهاد کشاورزی یکی از جاهایی است که باید نیازهای کشور را در زمینه های کشاورزی از جمله چای مشخص کند و به همین دلیل آقای ساداتی نژاد در این قضیه مسئول است.در این زمینه وزارتخانه های صمت و جهاد کشاورزی به همراه بانک مرکزی باید پاسخگو باشند.با ارزی که شرکت دبش گرفته می توان به مدت یک سال مردم جهان را چای داد.

در اقتصادی که شفافیت وجود ندارد وجود فساد طبیعی است.این موضوع نیز ارتباطی به این دولت و یا دولت های گذشته ندارد. سیستمی که مردم در آن نامحرم هستند و تصمیمات در پشت پرده گرفته می شود نتیجه ای جز رانت وفساد نخواهد داشت. یکی از دلایلی که فضای کسب و کار در ایران برای رشد و رونق اقتصادی مناسب نیست فقدان شفافیت است.به همین دلیل دولت ها باید شفافیت را در دستور کار خود قرار بدهند.در امور کشور داری هیچ چیز به جز دخالت در امور خصوصی افراد و مسائل امنیتی محرمانه نیست و مردم باید از همه چیز اطلاع داشته باشند

*یکی از شعارهای اصلی آقای رئیسی در انتخابات مبارزه با فساد اقتصادی بود؟ چرا زمینه های فساد در دولت وی نیز به وجود آمده است؟

سیستم اقتصادی کشور اشکال دارد واشکال دولت این است که به طراحی سیستم نپرداخته و تلاش می کند به صورت سنتی اقتصاد کشور را مدیریت کند که در شرایط کنونی جهانی پاسخگو نیست.در جهان امروز اگر قرار است یک دولت به صورت سنتی مدیریت شود قطعأ با مشکل مواجه خواهد شد.به واقع جهان مدرن را با اندیشه های مدرن می توان مدیریت کرد و نه با ابزارهای مدرن.ما برای مدیریت کشور به مدیریت مدرن نیاز داریم.مدیریتی که سیستم را بشناسد و رویکردهای متناسب با آن را در پیش بگیرد.بانک مرکزی باید مشخص کند که در صورتی که نیاز کشور به90 هزار تن چای است چرا چنین گشایش هایی در اختیار شرکت دبش قرار گرفته است.همه این مسائل نشان می دهد که ما با روش های سنتی نمی توانیم کشور را مدیریت کنیم. کشور به روش های مدرن مدیریت و شفافیت نیاز دارد. این حق مردم است که در جریان امور قرار داشته باشند.چه اتفاقی رخ داده که شرکت دبش سه سال در حال اختلاس و فساد بوده و امروز متوجه آن شده اند؟اگر این اتفاق در یک کشور توسعه یافته رخ می داد فردای آن مسئول اقتصادی دولت ضمن عذرخواهی از مردم از سمت خود استعفا می داد.من معتقدم این اتفاق می بایست در کشور ما نیز رخ بدهد و مسئول اقتصادی دولت به خاطر شکل گیری این فساد در دولت از سمت خود استعفا بدهد.

*دولت مدعی است در این زمینه60 مدیر را برکنار کرده است. این در حالی است که براساس اظهارات آقای محسنی اژه ای، رئیس قوه قضائیه هنوز این مدیران به قوه قضائیه معرفی نشده اند. چرا دولت این افراد را به قوه قضائیه معرفی نمی کند؟

این سوالی است که دولت باید به آن پاسخ بدهد و افکار عمومی جامعه را مطلع کند که به چه دلیلی این اتفاق رخ نمی دهد. اگر دولت مدعی است که مدیران متخلف را برکنار کرده دلیلی برای عدم معرفی آنها به قوه قضائیه وجود ندارد و باید هرچه زودتر این اتفاق رخ بدهد.نمی توان شرایطی را در نظر گرفت که مدیری که تخلف کرده را کنار گذاشت و به حال خود رها کرد. به هر حال چنین مدیری از بیت المال سوءاستفاده کرده و به همین دلیل می بایست نسبت به عملکرد خود پاسخگو باشد. اگر وی به دستگاه قضایی معرفی نشود با پول هایی که از راه های نامشروع به دست آورده زندگی آنچنانی برای خود درست می کند و یا این پول ها را از کشور خارج می کند.هنوز هم اطلاعات دقیقی از سوءاستفاده مدیران از واردات چای منتشر نشده و پشت پرده هنوز شفاف نیست.انحصار یکی از پدیده های شوم است که باعث به وجود آمدن چنین فسادهایی شده است.برای اینکه رونق اقتصادی در کشور رخ بدهد باید سه اتفاق رخ بدهد. نخست شفاف سازی،دوم ایجاد رقابت بین بنگاه های اقتصادی و سوم از بین رفتن هر گونه انحصار اقتصادی است. تنها در چنین شرایطی است که می توان نسبت به بهبود وضعیت کسب و کار و رشد اقتصادی کشور امیدوارد بود.براساس اسناد منتشر شده اتحادیه چای کشور در بهمن ماه سال گذشته به معاون اول رئیس جمهور اعتراض کرده اند که چرا انحصار واردات چای کشور را به شرکت دبش داده‌اید؟این در حالی است که اگر در این زمینه رقابت وجود داشت چنین اتفاقی رخ نمی داد. رقابت همواره به سود مصرف کننده است.نکته دیگر اینکه هنوز مشخص نیست که آیا دلیل استعفای ساداتی نژاد از وزارت جهاد کشاورزی همین موضوع بوده یا خیر؟

*آیا دولت از مدت ها قبل متوجه شده بوده که در زمینه واردات چای فساد به وجود آمده است؟

در این زمینه هیچ تردیدی وجود ندارد که تا زمانی که وزیر جهاد کشاورزی موافقت نکند حتی یک گرم چای نیز وارد کشور نخواهد شد. اگر دولت متوجه این قضیه نبوده جای سوال زیادی دارد و اگر متوجه بوده وبا آن برخورد نکرده نیز جای سوال بیشتری دارد. نمی توان شرایطی را در نظر گرفت که دولت از این فساد مطلع نبوده است.دولت مدعی است که60 مدیردراین زمینه برکنار کرده است. امروز مطالبه افکار عمومی از دولت این است که اسامی و سمت این 60 نفر را مشخص کند و عناوین تخلفاتی آنها را نیز مشخص کند. در شرایط کنونی برخی از نهادهایی که اقتصاد را در انحصار خود درآورده‌اند زمینه را برای فعالیت بخش خصوصی سالم از بین برده‌اند.من معتقدم نیستم این نهادها باید از بین برود و بلکه معتقدم این نهادها نباید برای بخش خصوصی مزاحمت ایجاد کنند.تجربه نشان داده بخش خصوصی دارای سرمایه است. بااین‌وجود باید متوجه شرایط کسب‌وکار سالم شود. اگر دولت رئیسی بتواند ثبات اقتصادی را به اقتصاد ایران بازگرداند و جلوی ریخت‌وپاش‌های اقتصادی را بگیرد می‌تواند به بهبود وضعیت آینده امیدوار باشد. واقعیت این است که اقتصاد ایران به‌شدت از بی‌انضباطی مالی رنج می‌برد.بی‌انضباطی پولی در سیستم بانکی،بی‌انضباطی مالی در سند بودجه و بی‌انضباطی اداری در سیستم اداری وجود دارد که دولت باید تلاش کند آنها را مرتفع کند.در همه کشورهای جهان بهترین نیروهای متخصص را جذب دولت می‌کنند این در حالی است که در ایران افرادی را به استخدام دولت‌ها درمی‌آوردند که از دانشگاه‌های درجه پنج و شش مدرک خود را اخذ کرده‌اند.موضوع مهم دیگری که در این زمینه تعیین‌کننده است سیاست خارجی دولت است.دولت رئیسی به‌عنوان دولتی که از سوی حاکمیت حمایت می‌شود اگر بتواند با جهان توسعه‌یافته و غرب ارتباط داشته باشد به سود کشور است. این ارتباط نیز باید در چارچوب منافع ملی مردم ایران باشد. برخی از مسئولان به‌خوبی با جهان و مراودات دیپلماتیک آشنایی ندارند و گمان می‌کنند با حرف می‌تواند اقتصاد را درست کرد. واقعیت این است که دوران حرف درمانی به پایان رسیده است.ما باید باسیاست‌های بخردانه و رویکردهای علمی اقتصاد را اصلاح کنیم و وضعیت زندگی مردم را بهبود بدهیم.