گسترش تور مالیاتی

گروهی بر این باورند که دریافت مالیات به هر طریق به ویژه در شرایط اقتصادی – معیشتی حاکم بر جامعه منطقی نیست و تبعات اقتصادی – اجتماعی را به دنبال خواهد داشت، اما برخی نیز معتقدند؛ دریافت مالیات یکی از معمول ترین روش های کسب درآمد برای دولت‌هاست که سال های طولانی در ایران به دلیل وجود درآمدهای کلان نفتی به فراموشی سپرده شده بود و هم اکنون دولت با توجه به محدود شدن درآمدهای نفتی ناشی از کاهش صادرات و تحریم، مجدداً به وظیفه اصلی خود یعنی «مالیات ستانی» روی آورده است. در این راستا تعریف پایه های جدید مالیاتی مانند مالیات بر خانه‌های خالی، مالیات بر خودرو و خانه‌های لاکچری، مالیات بر عایدی سرمایه و ... به ویژه مالیات بر کالا و اقلام و خدماتی که پیش از این بسیاری از آن به عنوان سرمایه گذاری بهره می جستند و ریالی نیز مالیات برای درآمدهای هنگفت در این زمینه پرداخت نمی کردند، ناخوشایند آمد. مالیات بر خرید و فروش طلا، مالیات بر مسکن و همچنین مالیات بر عایدی سرمایه از جمله مفاهیمی است که با توجه به مخاطب قراردادن گروهی از دلالان و به مخاطره افتادن درآمدهای کلان آن ها بیشترین اعتراض را به همراه داشت. بدیهی است آنچه به گفته اکثر کارشناسان باید در پروسه مالیات ستانی مورد توجه واقع شود مسئله «عدالت محوری» است که باید با توجه به بحران های کسب و کار ناشی از گذر از دوران کرونا و همچنین تحریم ها و فشار معیشتی زیاد بر کسب و کارها به ویژه کاسبی های خُرد، انجام شود تا مالیات ستانی بیش از آنچه بتوان به آن کلمه مشارکت در مسئولیت های اجتماعی – اقتصادی اطلاق کرد، معنایی جز داروغه گری و اخذ مالیات به هر شکلی پیدا نکند. از این رو با محمد حسینی، نماینده ادوار مجلس به گفت وگو پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

• تحقق درآمدهای دولت از طریق مالیات ستانی رویکردی است که به گفته برخی از مودیان در شرایط حال حاضر باعث فشار زیادی به گروه هایی از مودیان شده است. نظر شما در خصوص در پیش گرفتن این سیاست دولت چیست؟

- به گفته دولت پیش بینی‌های دولت جهت تحقق درآمدهای مالیاتی طی سال گذشته با موفقیت همراه بوده است و با تمهیداتی که در تعامل با مجلس و دولت ایجاد شد، مودیان جدیدی شناسایی شد و در این راستا درآمدهای دولت از محل اخذ مالیات اجرایی شد. از این رو با توجه به شرایط حال حاضر در صدد برآمدند تا سال آینده نیز با احتساب تمام شرایط به این روند ادامه دهند، البته ادامه چنین رویکردی به معنای افزایش درآمدهای مالیاتی نیست، بلکه شناسایی مودیان جدید مالیاتی و افرادی که تاکنون پرونده مالیاتی نداشته اند و ریالی مالیات پرداخت نکرده اند در برنامه سیاست های مالیاتی در سال آینده قرار دارد. از این رو مسئولین برآن شدند تا در سال آینده به رقم پیش بینی شده در بودجه و تحقق درآمدهای مالیاتی نیز نائل آیند که البته گروهی معتقد هستند که این رقم برای سال آینده با توجه به چالش هایی مانند تشدید تحریم ها و ... دور از ذهن و غیرقابل دسترس است اما با توجه به اقدامات صورت گرفته توسط دولت و آنچه تا کنون انجام شده است، پروژه ای بسیار بزرگ و غیرقابل دسترس نخواهد بود چرا که بسیاری از معافیت های مالیاتی لغو شده و علاوه بر آن مودیان بسیاری نیز شناسایی خواهند شد و از سوی دیگر با گران شدن خدمات و کالاها در سال آینده به طور اتوماتیک رقم مالیاتی افزایش خواهد یافت، از سوی دیگر کشور ملزم به تغییر محل درآمدهایی است که پیش از این از طریق نفت تامین می شد و با توجه خلاء موجود در این زمینه با برنامه ریزی های مناسب و منظم می توان امیدوارانه در این مسیر گام برداشت و به نظر می رسد که این مهم قابلیت اجرایی شدن بدون فشار به آحاد مختلف مردم را داشته باشد.

• اجرای طرح مالیات بر عایدی سرمایه یکی از پایه‌های جدید مالیاتی است که به نظر برخی از کارشناسان امکان خروج سرمایه و خروج سرمایه‌ها از بانک‌ها را به همراه داشته باشد، آیا اجرای این طرح تبعات مذکور را به دنبال خواهد داشت؟

- طرح مالیات بر عایدی و ثروت از طرح هایی محسوب می شود که واکنش های مختلفی را به دنبال داشته است، اما در این خصوص باید گفت؛ بسیاری از مشاغل از طرق مختلف از پرداخت مالیات به روش های گوناگون فرار می کنند، از این رو طرح مالیات بر سرمایه در صدد است تا با اِعمال این پایه مالیاتی، به صورت منضبط تری به ثروت های بادآورده نیز بپردازد. تاکنون مالیات تحت عناوین مختلف مانند مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر درآمد و ... اعلام شده و در صدد اجرای آن در جامعه بوده ایم و همچنین شرکت های مختلفی نیز بر اساس عملکرد خود درحال پرداخت مالیات هستند و برخی هم که به صورت غیررسمی در کشور فعالیت می کنند به شکل مختلف از پرداخت مالیات فرار می کنند. اما اجرای طرح مالیات بر سرمایه در صدد این است تا بر ثروت های بادآورده مالیات تعلق گیرد تا شاهد عدالت مالیاتی و اجتماعی باشیم هر چند این طرح با موافقان و مخالفان بسیاری در کشور مواجه است اما چنانچه مالیات بر عایدی و سرمایه با در نظر گرفتن تمامی جوانب کاراجرایی شود از مطلوبیت مناسبی برخوردار خواهد بود.

 طرح مالیات بر عایدی و ثروت از طرح هایی محسوب می شود که واکنش های مختلفی را به دنبال داشته است، اما در این خصوص باید گفت؛ بسیاری از مشاغل از طرق مختلف از پرداخت مالیات به روش های گوناگون فرار می کنند، از این رو طرح مالیات بر سرمایه در صدد است تا با اِعمال این پایه مالیاتی، به صورت منضبط تری به ثروت های بادآورده نیز بپردازد .

• اجرای طرح مالیات بر خودرو و مسکن و ... به نظر بسیاری از افراد به دلیل نبود زیرساخت و سامانه مناسب برای شناسایی آن ها امکان پذیر نیست و یا در صورت اجرا با نقص و بی عدالتی مواجه می شود، چرا که امکان رصد کامل خانه های خالی در این زمینه وجود ندارد و از سوی دیگر با توجه به نرخ شتابان مالیات امکان تعیین نرخ واقعی مالیات برای این موارد وجود دارد. نظر شما در این خصوص چیست؟

- طرح مالیات بر خانه و خودرو با توجه به اینکه برای بسیاری از افراد فقط حکم سرمایه‌گذاری دارد و به این ترتیب حتی بازار را نیز به التهاب می کشاند، طرح خوبی ارزیابی می شود، اما درباره افزایش قیمت و تورم موجود و گران شدن محصولات خریداری شده و نبود ابزار لازم برای محاسبه استهلاک و فرسودگی آن ها اختلاف نظرهای زیادی در این زمینه وجود دارد و گروهی معتقدند دولت باعث ایجاد گرانی‌ها و افزایش قیمت می شود و ارزش پول ملی کاهش می‌یابد، چرا افزایش نرخ مالیات از این محل را باید بپردازیم؟ فاصله عجیب و غریب مسکن، خودرو، ارز، سکه و طلا و ... در جامعه ناشی از همین موارد است. که البته دولت نیز با اِشراف نسبت به این امر در حال تجهیز نرم افزاری و سخت افزاری در این زمینه است. و قطعاً ارائه تعاریف دقیق تر و شفاف تر در زمینه اجرای طرح مالیات بر عایدی و سرمایه می تواند شرایط اجرا را عادلانه و منطقی تر فراهم سازد. اینکه از اولین، دومین و چندمین خودرو یا ملک و یا با چه ارزش مالیاتی تحت عنوان مالیات بر سرمایه اخذ می شود بسیاری از ابهام ها را در اجرای احتمالی این رویکرد کاهش می‌دهد. در مجموع بهتر است در تعامل و بررسی‌هایی که با مجلس صورت خواهد گرفت مشخص شود که بهتر است در راستای اجرای این طرح به چه کالاها و خدمات و اقلامی مالیات تعلق می گیرد، اما پیش از این ضروری و مناسب است که دولت تلاش کند فرآیند و زیرساخت مناسب برای ثبت خرید و فروش ها و تهیه بانک اطلاعاتی کامل از داشته‌های افراد در حوزه‌های مختلف را تهیه کند تا بتواند بر اساس آن و فراهم کردن شرایطی برای رصد مستمر این پتانسیل‌های مالی امکان محاسبه مالیات بردرآمد افراد را به خوبی و عادلانه انجام دهد.

• شناسایی مودیان جدید یکی از شعارهای دولت در سال جدید است و همواره بر این تاکید دارند که افزایش رقم های مالیاتی را در سال جدید نخواهیم داشت. اما آیا شرایط و امکانات رصد افراد مشمول مالیات جدید در حال حاضر مقدور است و به چه روشی انجام می شود؟

- شناسایی مودیان جدید مالیاتی و نظارت بر اجرای مالیات ستانی از گروه های خاص مانند پزشکان و یا اتصال شبکه های مالی نهادهای ذیربط مانند بانک ها، نظام مالیاتی، گمرکی و ... از جمله دیگر اقدامات ضروری محسوب می شود که دولت باید مدنظر قرار دهد هر چند بر اساس شواهد موجود دولت تور مالیاتی خود را به صورت گسترده در جاهای مختلف پهن کرده است و به گفته مسئولان قصد افزایش پایه های مالیاتی در سطوح مختلف را ندارد بلکه در صدد این است تا با یافتن مودیان جدید و ممانعت از فرارهای مالیاتی میزان مالیات اخذشده در سال آینده را افزایش دهد و به ادعای تامین درآمدهای مالیاتی در کشور جامه عمل بپوشاند. اتصال پایانه‌های خرید و فروش به اداره مالیات، رصد تراکنش های مالیاتی و ... از جمله دیگر ابزارهایی است که دولت در صدد است افراد جدیدتری را به دایره مودیان جدید مالیاتی بدون اضافه کردن نرخ مالیاتی برای مودیان قبلی انجام دهد. همچنین به منظور مقابله با فرار گسترده آگاهانه و یا مخفیانه مالیاتی، رصد مبادلات ارزهای دیجیتال، ردیابی دقیق معاملات اقتصادی داخلی و خارجی و ... از جمله پارامترهای دقیقی است که در صورت توجه دولت می تواند فرصت خوبی برای کسب درآمدهای دولتی و اجرای عدالت اجتماعی – مالیاتی در کشور ایجاد کند .

• احتمال موفقیت دولت در اجرای اخذ مالیات در حوزه های مختلف در سال آینده چقدر است؟

- دولت از سال 98-99 سازمان نظام مالیاتی کشور نوسازی ها در نظام مالیاتی کشور را آغاز کرده و خلاء های موجود در حوزه قانون و اجرا را بررسی و در صدد رفع آنها شده است و نتایج آن پیشرفت نسبی مالیات ستانی در سال جاری محسوب می شود. دولت در این راستا سعی بر جمع آوری بانک اطلاعاتی جامع در این زمینه کرده و درصدد جمع آوری اطلاعات لازم از فعالان اقتصادی و... است چرا که فقدان درآمدهای نفتی ناخواسته دولت را به سمتِ اخذمالیات سوق داده است و البته برنامه ریزی های نسبتاً خوبی را تا کنون داشته است. دریافت مالیات بر عایدی سرمایه مانند هر قانون و مقرراتی می تواند تاثیرات قابل ملاحظه بر اقتصاد و تصمیم گیری فعالان اقتصادی بگذارد. برنامه ریزی فعالان بخش خصوصی برای کسب و کار خود و همچنین نحوه هزینه کرد دولت از محل درآمدی این پایه مالیاتی نیز در اثر اعمال مالیات بر عایدی سرمایه تحت الشعاع قرار می گیرد. بنابراین آگاهی و پیش بینی از روندها و پیامدهای پیش رو در دنباله دریافت مالیات بر عایدی سرمایه، امری ضروری و مورد نیاز است.

• ضرورت های که باید در اجرای طرح های مالیاتی ستانی به آن توجه کرد تا باعث افزایش سطح مشارکت مردم در این زمینه با رضایت و طیب خاطر شود چیست؟

- عملکرد شفاف دولت درباره اطلاع رسانی به مردم درباره چگونگی هزینه کرد مالیات های مردمی از جمله اقدامات مهم محسوب می شود که دولت باید به منظور تسریع و تسهیل مالیات ستانی انجام دهد. همچنین باید گفت که باید کاری کرد تا اخذ مالیات بر اساس درآمدهای فردی صورت گیرد، در عین حال باید توجه کرد که با توجه به شرایط حاکم بر جامعه طرح های جدید مالیاتی مانند طرح مالیات بر عایدی سرمایه چنانچه نهایی و آماده عملیاتی شدن شود باید راه های اجرایی مناسبی برای آن پیش بینی کرد.