خیز تزار برای ترمیم زخم‌های کارتل نفتی

در دیدارهای اخیر رئیس جمهور پوتین که در سالیان اخیر تمایل چندانی به سفرهای خارج از کشور نداشته و درگیر جنگ با اوکراین بوده، به نظر می رسد علاوه بر موضوعات سیاسی و جنگ غزه، حکایت از عزم روسیه برای مذاکرت جدی جهت گسترش روابط تجاری و تصمیمات مشترک در زمینه نفت است که همزمان با وقوع جنگ با اوکراین و تحریم های آمریکا و اروپا علیه روسیه، از اهمیت بیشتری برخوردار است.

به گزارش آرمان ملی، دیدار پوتین با ابراهیم رئیسی و همچنین طراحی سفر روسیه به امارات و عربستان با توجه به رویکردهای شرق گرایانه اخیر کشورهای حوزه خلیج فارس به خصوص عربستان و اهمیت موضوع نفت برای کشورهای منطقه صورت گرفته است . بنا به گزارش رسانه های روسیه، پوتین در سفرهای خود به دو کشور نفت خیز و قدرت اقتصادی حوزه خلیج فارس، علاوه بر گفت و گوهای دوجانبه با هدف تقویت مناسبات راهبردی، در خصوص همکاری های مرتبط با حوزه نفت و انرژی ، مسائل مرتبط با جنگ جاری در غزه و برخی دیگر مهم ترین موضوع های منطقه ای و بین‌المللی گفت و گو و تبادل نظرکرد.

تامین انرژی در جهان امروز و اهمیت آن برای کشورهای منطقه و همچنین بحران‌های انرژی در سراسر جهان اهمیت مذاکرات و رایزنی‌های صورت گرفته طی دیدار پوتین با سران کشورهای ایران، امارات و عربستان را صدچندان می سازد. وقوع جنگ غزه و سیاست های متفاوت روسیه که جنگ اوکراین نیز آن را صد چندان ساخته و باعث ایجاد منافع متفاوت تر از پیش در مواجهه با کشورهای منطقه شده است.

رقابت ایران و روسیه در بازارهای صادراتی سنتی نفت

کارشناسان معتقدند تبدیل روابط ایران برای سهم خواهی از بازارهای سنتی صادرات نفت با توجه به تحریم های نفتی علیه این دو کشور، باعث ایجاد فضای رقابتی میان این دو کشور شده است، از سوی دیگر یکی از مهم ترین موضوعاتی که امروز در نظام بین‌الملل وجود دارد، تأمین انرژی و به تبع آن حفظ و ارتقای امنیت خلیج فارس است. موقعیت سوق الجیشی کشورهای جنوبی خلیج فارس در تامین انرژی و جابجایی کالا و اهمیت آن برای دنیا، تصمیم گیری تعاملی کشورهای منطقه را دراین زمینه بسیار ضروری می سازد و در این بین پوتین در دیدارهای طراحی شده با کشورهای منطقه در صدد میانداری و رهبری دراین زمینه را دارد تا هم منافع خود در حوزه انرژی را تامین کند و هم با ارسال پیامی برای واشنگتن و دیگر کشورها اعلام کند که هنوز مهره تعیین کننده در دستان کرملین است.

اجماع برای تصمیمات نفتی در پسِ دیدارهای پوتین

بر پایه این گزارش، به گفته دیمیتری پسکوف، سخنگوی کاخ کرملین، مذاکره درباره سقف قیمت نفت در سازوکار اوپک پلاس دیگر دستور کار مهم دیدار سران در امارات و عربستان سعودی است. پس از آنکه کشورهای تولیدکننده نفت توانستند برای دوره طولانی روزانه ۲ میلیون بشکه نفت از تولید روزانه بازارهای جهانی کم کنند و قیمت انرژی را در سطح بالایی نگه دارند، حال به نظر می‌آید مسکو و ریاض قصد دارند بار دیگر این تجربه موفق را در بازار انرژی تکرار کنند. با این حال همچنان مشخص نیست که آیا ایران با مساله کاهش صادرات نفت به بازار جهانی که روسیه و عربستان دعوت به آن کرده‌اند موافقت کرده و یا نکرده است.

تلاش روسیه برای حفظ جایگاه خود در حوزه انرژی

سیدرضا صدرالحسینی، کارشناسی اقتصاد بین الملل دراین باره گفت: با توجه به شرایط جغرافیایی غرب آسیا به ویژه خلیج فارس، دیدگاه‌های کشورهای بزرگ ازجمله روسیه بسیار با اهمیت است، زیرا تأمین کننده بزرگ انرژی در عرصه بین‌الملل به شمار می‌رود. با توجه به رویکردهای ضد آمریکایی روسیه و تأکید مسکو بر ثبات و استقرار امنیت در منطقه، روس‌ها به شدت پیگیر تقویت آتش بس و جلوگیری از کشتار غیر نظامیان و حفظ ثبات و آرامش در غزه بودند. برای اینکه روسیه با کمک کشورهای منطقه بتوانند شرایط ایجاد و تقویت صلح، آرامش و امنیت را در منطقه غرب آسیا به ویژه حوزه خلیج فارس بیش از پیش فراهم کنند، باید راهبردهایی برای این موضوع مهم در قالب طرح منطقه ای در دسترس کشورها باشد. در این راستا پوتین در سفر کوتاه خود به دو کشور امارات و عربستان به نظر می‌آید این موضوع را دنبال کرد.

رفاقتی در قالب رقابت برای نفت

این گزارش حاکی است؛ تزار جدید روسیه در حالی پای در بیابان‌های خشک حاشیه خلیج فارس گذاشت که پیش تر قرار بود میزبان بن‌سلمان باشد، اما ولیعهد جوان سعودی ترجیح داد برای حفظ موازنه مثبت در حوزه سیاست خارجی و جلوگیری از تشدید تنش با غرب، فعلاً به مسکو سفر نکند. در سوی مقابل، سفرهای سران روسیه و ایران به شکل منظم در حال پیگیری است و آیت الله رئیسی به همراهی هیأتی بلندپایه برای دیدار با مقام های روس راهی مسکو شده است. از سوی دیگر افزایش تعاملات ایران و روسیه که هر دو به دلیل اِعمال تحریم‌های نفتی و ... شرایط مشابهی را تجربه می کنند و شاید درظاهر منافع مشترکی را باید دنبال کنند، اما در واقع به دلیل رقابت پنهان برای بازارهای جدید به دلیل تحریم‌ها، دراین زمینه باعث شده که در واقع در ماه‌های اخیر ایران و روسیه وارد رقابت شدیدی برای فروش نفت، فرآورده‌های خام تصفیه شده و فلزات در هند، چین و سراسر آسیا شده‌اند، چرا که مسکو در بحبوبحه جنگ اوکراین این کالاها را با قیمت‌هایی ارزان‌تر از تخفیف‌هایی می‌فروشد که ایران عرضه می کند. در واقع جدال بر سر کسب سهم بازار نفت بین ایران و روسیه نمونه‌ای عیانی از این موضوع است که جنگ اوکراین چگونه بازار‌های جهانی انرژی را تحت تاثیر قرار داده و مسکو که از بازار غرب اخراج شده، دوباره از جای دیگری سر برآورده است.مهم‌ترین بعد همکاری ایران و روسیه در دو حوزه است، یک همکاری نظامی و استفاده از دستاوردهای نظامی روسیه، دیگری، همکاری در زمینه مسائل تحریمی؛ یعنی نفت.امروز این دو کشور دیگر نباید رقیب باشند، چراکه تنش میان این دو به نفع آمریکاست. رقابت بر سر فروش نفت با هر تخفیف ممکن، هم به قیمت نفت کمک کرده و هم بازار نفت را اشباع کرده است. اگر ایران و روسیه بازارهای تحریمی‌ها را مدیریت می‌کردند فشار زیادی بر غرب اعمال می‌شد.

شکست در بایکوت روسیه در حوزه انرژی؟

گذشته از مسئله انرژی، برای ولادیمیر پوتین تقویت مناسبات با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به عنوان بخشی از راهبرد روسیه با هدف بنای یک ائتلاف جهانی با کشورهای غیرغربی اهمیت فراوانی دارد. رئیس جمهور روسیه با تمرکز روی این راهبرد در سیاست خارجی تلاش می‌کند نشان دهد که آمریکا و متحدان غربی آن درمنزوی کردن مسکو از طریق تحریم‌های اقتصادی و مجازات‌های سیاسی به دلیل تهاجم نظامی به اواکراین شکست خورده‌اند.