لغو تحریم‌ها به امنیت منطقه و جهان گره خورده است

درخاطرمان مانده است که حسن روحانی که خود در کنار جواد ظریف خالق برجام بودند و یک دهه مذاکرات را بالاخره به نتیجه رساند و توافق وین را برای لغو تحریم‌های بین‌المللی ایران با غربی‌ها منعقد کرد، می‌توانستند برای رفع تحریم‌ها گام‌های اساسی بعد از کنار رفتن ترامپ از ساختار قدرت در آمریکا بردارند و اقدامات اساسی نیز در این زمینه انجام دادند اما به رغم اینکه مذاکراتی نیز در این زمینه انجام شد و اروپایی‌ها عملا تلاش‌هایی را برای بازگشت آمریکا به برجام را در دستور کار قرار دادند اما در تهران برخی تصمیم گرفتند میوه این مذاکرات و رفع تحریم‌ها به دولت بعدی که مطلوب آنها بود هدیه داده شود. از این رو به نتیجه رسیدن مذاکرات با تاخیر روبه‌رو شد. تهران خواستار بسته شدن پرونده‌های خود در آژانس شد و در نهایت این روند طول کشید و بیش از دو سال است که نه از بازگشت به برجام خبری است نه اینکه مذاکراتی در این ارتباط در دستورکار است و نه اینکه خبری در مورد احتمال لغو تحریم‌ها شنیده می‌شود.

*یادتان هست ظریف چه گفت

جواد ظریف در واپسین ماه‌هایی که وزیر امور خارجه ایران بود نکته‌ای کلیدی را اعلام کرد. او گفت: «فردای آمریکا با امروزش متفاوت است.» معنای این سخن ظریف را شاید آن روز کسی درک نمی‌کرد چرا که زمانی او این سخن را گفت که ترامپ دیگر رئیس‌جمهور نبود. بایدن و تیمش رهبری آمریکا را عهده داشتند و علاقه آنها به بازگشت به برجام نیز مشخص بود و این مورد باعث شد برخی در ایران فکر کنند که حال که زمینه‌ها برای بازگشت به برجام فراهم است چرا نباید از این فرصت برای خود استفاده کنند. حال اینکه جواد ظریف می‌دانست تعریف بازگشت به برجام برای آمریکا نه تعریف زمان انعقاد آن در 2015 است و نه اینکه شرایط جهان و معادلات قدرت در منطقه و آمریکا به گونه‌ای ثابت است که آمریکای بایدن با نگاهی واحد به بازگشت به برجام بیندیشد. در آن زمان هر مقدار جواد ظریف فریاد زد که زمین بازی سیاست در آمریکا ثابت نیست و برجام برگرفته از تحولات امنیتی در جهان با رویکردهای گوناگون در آمریکا روبه‌رو می‌شود اما هیچ‌کسی حاضر نبود که این موارد را حتی بررسی کند و شد آنچه نباید می‌شد و اکنون بیش از دو سال است که تحریم‌های یکجانبه علیه ایران وجود دارد و سرعت و شتاب توسعه کشور گرفته شده است.

* نمی‌توانند تحریم‌ها را لغو کنند

 اخیرا محمد باقر نوبخت توضیحاتی در مورد تلاش دولت گذشته و دولت کنونی برای بازگشت به برجام داده است که بازتاب رسانه‌ای داشته است. او در یک کلیپ می‌گوید: ما هیچ‌گاه ادعا نداشتیم که در شرایط تحریمی می‌توان کشور را به توسعه رساند بنده به عنوان فردی که چهار دوره در مجلس تجربه دارم و هم اینکه دو دوره رئیس سازمان برنامه بودجه کشور بودم معتقدم امکان توسعه کشور با وجود تحریم بسیار سخت است و یا شاید هم برای امسال من سخت باشد. وی با تاکید بر اینکه بازگشت به توسعه نیازمند لغو تحریم‌هاست گفت: باید تحریم را برداشت به همین جهت برخی از دوستان در ابتدا که در قدرت قرار گرفتند سعی کردند تحریم را بردارند. در همان شهریور که از مجلس رای اعتماد گرفتند توافقاتی صورت گرفت که ناشی از لغو تحریم‌ها بود. به هرتقدیر باید این تحریم مجددا برداشته شود ما در یک زمانی نمی‌توانستیم تحریم را برداریم چرا شرایط ویژه‌ای بود. اما دوباره که شرایط ایجاد شد باید از آن موقعیت استفاده می‌کردند و این زانو از گلوی اقتصاد ایران برداشته می‌شد و بهترین خدمت به مردم نیز این است که سایه تحریم‌ها برداشته شود. حال مجلس می‌تواند در این تصمیم بزرگ همراهی داشته باشد و یا مصوبه‌ای داشته باشد و بگوید کجای تحریم‌ها برداشته شود.

* ایراد نوبخت به مصوبه مجلس

 نوبخت با اشاره به مصوبه مجلس گفت: خواسته مجلس در صورتی اجرا می‌شود که ازخلقت بشر در موضوعات دیگر تحریم برداشته شود. حال اینکه مذاکرات فقط در مورد مباحث هسته‌ای بود و تحریم‌های دیگر مربوط به حقوق بشر و مسائل منطقه است که هر کدام مذاکره دیگری را می‌خواهد. در نتیجه می‌تواند مصوبه‌ای توسط مجلس وضع شود که جلوی تلاش‌ها گرفته شود هر چند با اهداف مقدسی باشد که به زبان جاری می‌شود. البته می‌توانید اعلام کنید که می‌خواهید به گذشته بازگردید و امور قبلی را قبول کنید اما در اینجا شرایط سیاسی بین‌الملل دچار تغییر شده و ممکن است دیگر این فرصت برای شما نباشد.

* لغو تحریم‌ها و سیالیت تحولات

به نظر می‌رسد دو عنصر جنگ اوکراین و نبرد در غزه بر پرونده هسته‌ای ایران سایه افکنده به طوری که اروپایی‌ها به علت جنگ اوکراین و آمریکایی‌ها به علت نبرد در غزه و فشارهای اسرائیل اولویت خود را حل پرونده هسته‌ای نمی‌دانند. این درحالی است که مجلس کنونی زمانی با مصوبه خود دست دولت روحانی را بست؛ که حتی این توان را نداشت که پیش بینی کند که پوتین احتمالا به اوکراین حمله می‌کند و حماس هم دست به اقدامی بزند که زمین بازی آمریکا در برابر ایران دچار تحول گردد. حال باید دید تحولات آینده حوزه بین‌الملل و منطقه چه اثرهای دیگری  روی برجام و احیای توافق وین و یا هر توافقی که منجر به لغو تحریم‌های ایران می‌شود، خواهد گذاشت.