مدیری که برای سلامتی مردم ارزش قائل نباشد، مدیر نیست

در اروپا و ایالات متحده، ترکیب مازوت شکسته به گازوئیل تبدیل می‌شود. در گذشته، مازوت برای گرم کردن خانه‌ها در شوروری سابق و شرق دور مورد استفاده قرار می‌گرفت چراکه آن‌ها تجهیزات لازم برای تبدیل مازوت به سایر محصولات پتروشیمی را نداشتند. در کشورهای غربی به کوره‌هایی که از مازوت استفاده می‌کنند، کوره‌های ضایعات‌سوز نیز می‌گویند. این گاز درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد.این در حالی است که در گذشته استفاده از مازوت در تهران مورد تأیید نبود اما به تازگی رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران، «مازوت سوزی» را از دلایل مهم آلودگی هوای پایتخت در ۶ ماهه دوم سال عنوان کرد و خواستار توضیح سازمان حفاظت از محیط زیست در زمینه اجرا نشدن قانون هوای پاک شده است.موضوعی که نشان می دهد یکی از عوامل اصلی آلودگی هوای تهران در فصل سرما مازوت است.«آرمان ملی» برای بررسی این موضوع با دکتر اسماعیل کهرم، کارشناس محیط زیست گفت وگو کرده که در ادامه می خوانید.

فرض بگیریم که ما نفت را از زمین استخراج می کنیم و آن تصفیه می کنیم.اولین محصولی که ما از نفت تولید می کنیم سوخت جت است که سوخت تمیزی و با کیفیتی است.پس از آن بنزین با سرب و بی سرب تولید می شود و در مرحله آخر به مازوت تبدیل می شود. در واقع مازوت ته دیگ نفتی است که از زمین استخراج می شود و دیگر قابل استفاده نیست.به مازوت نفت سیاه یا نفت کوره نیز گفته می شود.اگر به این فرایند توجه کنیم متوجه می شویم که از هنگامی که نفت از زمین استخراج می شود تا زمانی که به مازوت تبدیل می شود آلوده تر می‌شود.در واقع مازوت بیشترین آلودگی را دارد و به سلامت انسان آسیب می زند

*در حالی که مسئولان شهری وجود مازوت را در هوای تهران تأیید کرده اند اما همچنان راه حلی برای این مسأله اندیشیده نشده و دوباره با فرارسیدن فصل پاییز میزان آلودگی هوای تهران در وضعیت خطرناکی برای سلامت شهروندان قرار گرفته است.چرا این چرخه هر سال تکرار می شود؟

واقعیت این است که مصرف مازوت برای مردم به یک عادت تبدیل شده و به همین دلیل نیز مسئولان دیگر حتی به خود زحمت نمی دهند که در این زمینه هشدار بدهند و اطلاع رسانی کنند. این در حالی است که این اتفاق به دلیل سوءمدیریت و سوء تدبیر رخ داده است.در شرایط کنونی مسئولان به صراحت عنوان می کنند که آلودگی هوا به دلیل سوخت مازوت است. این در حالی است که در گذشته به صراحت در این زمینه اظهار نظر نمی کردند.فرض بگیریم که ما نفت را از زمین استخراج می کنیم و آن تصفیه می کنیم.اولین محصولی که ما از نفت تولید می کنیم سوخت جت است که سوخت تمیزی و با کیفیتی است.پس از آن بنزین با سرب و بی سرب تولید می شود و در مرحله آخر به مازوت تبدیل می شود. در واقع مازوت ته دیگ نفتی است که از زمین استخراج می شود و دیگر قابل استفاده نیست.به مازوت نفت سیاه یا نفت کوره نیز گفته می شود.اگر به این فرایند توجه کنیم متوجه می شویم که از هنگامی که نفت از زمین استخراج می شود تا زمانی که به مازوت تبدیل می شود آلوده تر می شود.در واقع مازوت بیشترین آلودگی را دارد و به سلامت انسان آسیب می زند.در گذشته ما مازوت را به کشور امارات متحده عربی صادر می کردیم و این کشور از مازوت به عنوان سوخت کشتی در آب و هوایی که آسیب زیادی به کسی نمی زد در روی اقیانوس ها و دریاها از آن استفاده می کرد. این در حالی است که در شرایط کنونی صادرات مازوت ما به امارات نیز به دلیل میزان آلایندگی بالای آن متوقف شده است. در شرایط کنونی امارات به دنبال مازوتی است که آلایندگی آن هفت برابر کمتر از مازوتی باشد که از ایران وارد می کند.

*در چنین شرایطی ایران از مازوت چه استفاده ای می کند؟

مازوت دارای آلایندگی زیادی است و به همین دلیل اگر در آب یا خاک وارد شود آب و خاک را آلوده می کند.این وضعیت درباره هوا نیز وجود دارد واگر مازوت در هوا منتشر شود نیز آلودگی زیادی ایجاد می کند که برای سلامت شهروندان خطرناک است. در ایران مازوت را در تصفیه خانه ها می ریزند و از آن برق تولید می کنند.در واقع ما از مازوت به عنوان سوخت نیروگاه ها استفاده می کنیم و به پیامدهای آن توجه نمی کنیم.این در حالی است که آلایندگی های مازوت برای سلامت انسان بسیار خطرناک که متأسفانه مورد توجه مسئولان قرار نمی گیرد.البته مازوت را در تابستان هم می‌سوزانند اما تابستان گرم است و به همین دلیل مشخص نیست.دودی که ناشی از سوخت مازوت است در تابستان مانعی ندارد که بر فراز شهر تهران رفته و خارج شود ولی در زمستان وارونگی یا اینورژن پیش می‌آید. وقتی لایه هوای سرد از سر کوه‌ها به تهران می‌رسد مانند یک دم‌کنی عمل می‌کند و اجازه فرار هوای گرم را نمی‌دهد و با برخورد به دم‌کنی، برمی‌گردد و در نتیجه اتومبیل و یقه سفید رنگ‌تان به رنگ دودی درمی‌آید. تا وقتی که نفت را تصفیه می‌کنیم و محصولات مختلف اعم از سوخت جت، سوخت اتومبیل، گازوئیل و در نهایت مازوت یا نفت سیاه یا نفت کوره تولید می‌کنیم همچنان مازوت ناپاک‌ترین و ناخالص‌ترین سوخت هاست و صد درصد سرطان زاست. واقعیت این است که در این زمینه تحریم‌ها هم نقش داشته است. در این شرایط دستگاه‌ها، تکنولوژی و مواد لازم برای خالص کردن مازوت را به ما نمی‌دهند. در پالایشگاه‌های ما قسمت اعظم خالص‌سازی سوخت توسط دستگاه‌ها، فرمول‌ها و متخصصان خارجی انجام می‌شد که امروز این تکنولوژی را به ما نمی‌دهند. در حقیقت وقتی‌که دلشان بخواهد این شیر را می‌بندند و ما این‌طور دست بسته می‌مانیم. درنتیجه هوای شهرها آلوده و دود و کربن به ریه افراد پمپاژ می‌شود و متأسفانه بسیاری از ایرانی‌ها به دلیل آلودگی هوا دچار بیماری و حتی مرگ می‌شوند. در نتیجه می بایست برای توقف مازوت سوزی فکری اساسی کرد و به دنبال استفاده از انرژی‌های پاک رفت.

*منبع مازوت سوزی در تهران کجاست؟

مهم ترین جایی که مازوت در آنجا مورد استفاده قرار می گیرد شهرری است.نکته مهم این است که مازوت خیلی زود و به راحتی در هوا پخش می شود و به سرعت هوا را آلوده می کند.در شرایط کنونی مقادیر زیادی مازوت در کشور وجود دارد که مسئولان باید برای آن راه حل مناسبی پیدا کنند. اینکه آن را در آب و یا خاک حل کنند به محیط زیست آسیب می زند و پیامدهای منفی بیشتری به همراه دارد.در گذشته مازوت را صادر می کردیم که در شرایط کنونی کسی هم حاضر نیست از ما مازوت بخرد که نمونه بارز آن امارات متحده عربی است.از سوی دیگر ۸۵ درصد از آلودگی هوا مربوط به عوامل متحرک شامل خودروها و موتور سیکلت هاست. هر موتورسیکلت نیز هشت برابر یک خودرو آلودگی ایجاد می‌کند.همچنین وجود ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار اتومبیل تک سرنشین در تهران، قطع درختان و ساخت آسمانخراش ها، وجود ۳۰ درصد صنایع ایران در اطراف تهران و کاهش فضا سبز را عوامل موثر در آلودگی هوای تهران است.دولتمردان در طول سال باید به فکر جلوگیری از آلودگی هوا باشند نه اینکه فصل‌های پاییز و زمستان که با پدیده وارونگی هوا یااینورژن میزان آلودگی افزایش می‌یابد و تنفس در شهر غیر ممکن می‌شود.بنده به خاطر دارم زمانی که قرار بود کارخانه ذوب آهن و فولاد مبارکه در اصفهان احداث شود ما به مسئولان اعلام کردیم اصفهان شهر کویری است و نباید صنایع در این استان گسترش یابد.مسئولان در واکنش گفتند جوانان بیکار جویای کار هستند و بر این کار اصرار ورزیدند. در شرایط کنونی که این صنایع ایجاد شده و به ازای تولید یک کیلوگرم فولاد ۳۰ هزار لیتر آب مصرف می‌شود و تمام چشمه ها خشک و با چالش فرونشست زمین روبه رو شده اند تازه به یاد راهکار برون رفت از این معضل افتاده اند، در صورتی که این صنایع باید اطراف خلیج فارس تاسیس می‌شد.

از سوی دیگرمسئولان با بی تدبیری و ایجاد صنایع و کارخانه‌های بزرگ خودروسازی باعث تمرکز جمعیت در استان تهران و رسیدن جمعیت پایتخت به ۱۴ میلیون نفر شدند و همین امر منجر به تشدید آلودگی هوای تهران شده است.چرا باید خودروهایی که در تهران ساخته می‌شود را برای رنگ آمیزی با تریلی به مشهد منتقل و دوباره آنها را به تهران بازگردانند و از این طریق هوای شهر را آلوده تر کنند.ما هوای تهران را خراب کرده ایم و نمی توان آن را یک شبه درست کرد.اگر از الان آستین ها را برای رفع آلودگی بالا بزنیم شاید ۱۰ سال دیگر به نتیجه برسیم.

*مدیریت شهری تهران چه تدابیری در زمینه کاهش آلودگی هوا اندیشیده است؟

شهرداری و مدیریت شهری فعلا اقدامی در راستای کاهش آلودگی هوا انجام نداده و چشم انداز روشنی در این زمینه وجود ندارد. اگر مدیری متوجه باشد که سلامت مردم به دلیل برخی بی تدبیری ها به خطر افتاده و کاری نکند ،مدیر نیست. تعطیلی مدارس و ادارات، افزایش مساحت طرح زوج و فرد و جلوگیری از تردد وسایل نقلیه شخصی از جمله راهکارهای آنی کاهش آلودگی هوای تهران است.کاهش تردد خودروهای شخصی در سطح شهر می‌تواند به کاهش آلودگی هوای تهران کمک کند، همان طور که در ایام نوروز به دلیل خروج بسیاری از مردم از شهر و کاهش تعداد اتومبیل‌ها هوای شهر تهران سالم است. به دلیل میزان بالای تردد خودرو و موتور سیکلت در سطح شهر هر سوختی هم استفاده کنیم با مشکل آلودگی هوا روبه‌رو خواهیم بود .