بودجه‌ای با ابعاد نمایشی و مبهم

*براساس آنچه از بودجه سال آینده منتشر شده به نظر می‌رسد دولت به دنبال اتخاذ یک سیاست ریاضتی در اقتصاد است که با افزایش چشمگیر مالیات همراه خواهد بود. ارزیابی شما از جزئیاتی که از بودجه سال آینده منتشر شده چیست؟

من نام چنین برنامه بودجه‌ای را سیاست ریاضتی نمی گذارم و بلکه معتقدم این نوعی عدم آگاهی از مبانی ابتدایی علم اقتصاد است.این مسئله نیز ناشی از تنگ‌تر شدن دایره خودی و غیرخودی در دولت سیزدهم است که اجازه استفاده از نخبگان و کارشناسان اقتصادی را نمی‌دهد. البته نکات مثبتی نیز در بودجه سال آینده وجود دارد و نباید به صورت سیاه و سفید به موضوع نگاه کرد و بلکه می‌بایست نقاط قوت و ضعف را به صورت همزمان در نظر گرفت.در بودجه سال آینده قیمت نفت را71 دلار در نظر گرفته‌اند که واقعی است. در شرایط عادی ما نفت را به قیمت روز جهانی نمی‌فروشیم.نفت کشور نیز عمدتا از طریق چین و واسطه‌ها صادر می‌شود که آنها نیز به دنبال سهم خود هستند.به همین دلیل نیز معتقدم که در نظر گرفتن71 دلار برای هر بشکه نفت در بودجه سال آینده اقدام صحیحی است.نکته دیگر اینکه در نظر گرفتن فروش یک میلیون و سیصد هزار بشکه نفت در بودجه سال آینده مشروط به شرایط سیاسی منطقه است.نکته مهم دیگری که در بودجه سال آینده وجود دارد این است که صادرات نفت خام افتخار ندارد و اگر به صورت فرآورده‌های نفتی و یا پتروشیمی بود شرایط متفاوت بود. در نتیجه مانور دولت روی فروش نفت خام ارزش اقتصادی خاصی برای کشور نخواهد داشت.آقای رئیسی در سازمان‌ها و گروه‌های بین‌المللی مانند شانگهای و بریکس موقعیت استراتژیک ایران را دوباره مطرح کرده‌اند.به همین دلیل نیز چینی‌ها که قصد داشتند جاده ابریشم را از کشوری به جز ایران عبور بدهند دوباره تصمیم گرفته‌اند این جاده از ایران عبور کند.

*در بودجه سال آینده دولت یورو را جایگزین دلار کرده است. این اقدام به چه دلیل صورت گرفته است؟

این یک اقدام نمادین و سمبلیک است و ارزش پرداختن به آن وجود ندارد.من در این زمینه یک مثال می‌زنم. به عنوان مثال در بورس لندن قیمت‌ها به پوند محاسبه نمی‌شود و بلکه به دلار محاسبه می‌شود. این وضعیت درباره قیمت طلا و نفت در بازارهای جهانی نیز وجود دارد.در نتیجه کاری که دولت رئیسی درباره تغییر دلار کرده و روی آن نیز مانور تبلیغاتی انجام می‌دهد بیشتر جنبه نمایشی دارد و ارزش عملیاتی چندانی ندارد.

*براساس بودجه سال آینده قرار است میزان مالیات ها 50 درصد افزایش پیدا کند.آیا این اقدام باعث فشار اقتصادی بیشتر به مردم نخواهد شد؟

در اغلب کشورهای جهان دولت‌ها منبع درآمد دیگری به جز مالیات ندارد. با این وجود مشکل ما این نیست که میزان مالیات بر روی زندگی مردم مانند کارمندان دولت و یا کارگران افزایش پیدا می‌کند یا خیر.مشکل اصلی ما در این زمینه این است که بخش خاکستری اقتصاد ایران مالیات پرداخت نمی‌کند و مشمول این قضیه نمی‌شود.حتی در ایران اگر قصد داشته باشیم خودروی خود را بفروشید و یا بخرید قیمتی که به شما گفته می‌شود واقعی نیست. به همین دلیل دولت در ایران از این ظرفیت برخوردار است که میزان مالیات را افزایش بدهد. البته در مواردی نیز می بایست مالیات را کاهش بدهد.نکته مهمی که وجود دارد این است که در بودجه سال آینده درباره مالیات‌ها به صورت مبهم صحبت شده و هنوز مشخص نیست اهداف دولت در این زمینه چیست.هنوز مشخص نیست منابع حاصل از افزایش میزان مالیات قرار است از کجا تأمین شود.اگر قرار است کسانی که در آمد بالایی دارند که مالیات خود را پرداخت نمی‌کنند مشمول پرداخت مالیات شوند به سود اقشار آسیب‌پذیر است و در نهایت رشد50 درصدی نیز محقق خواهد شد.با این وجود اگر قرار است مالیات روی کالاهایی قرار بگیرد که مصرف عمومی دارد صحیح نیست و به اقشار آسیب‌پذیر فشار وارد می کند. در موضوع حامل‌های انرژی دولت سوبسید پرداخت می‌کند که رقم سنگینی است.این در حالی است که در کشورهای دیگر قیمتی که دولت از بخش تولید می‌گیرد بسیار کمتر از مصارف خانگی است.این در حالی است که در ایران این وضعیت در حالت عکس خود قرار دارد و قیمت حامل‌های انرژی برای بخش تولید از مصارف خانگی بیشتر است.

*براساس بودجه سال آینده مردم می‌بایست براساس هر کیلومتر که از بزرگراه ها استفاده می‌کنند عوارض پرداخت کنند.آیا چنین وضعیتی در کشورهای دیگر نیز وجود دارد؟

اگر منظور آزادراه است در کشورهای دیگر نیز این وضعیت وجود دارد و در اغلب کشورها مردم هنگامی که از آزادراه‌ها استفاده می‌کنند عوارض پرداخت می‌کنند.این وضعیت درباره مترو نیز وجود دارد و شرایط مانند ایران نیست که یک فرد که قصد دارد از ایستگاه کهریزک به تجریش برود که28 کیلومتر است مبلغی را پرداخت می‌کند که یک فرد بابت سفر به یک ایستگاه پرداخت می‌کند. در کشورهای دیگر چنین وضعیتی نیست و کسی که از مترو استفاده می‌کند براساس مسافتی که طی می‌کند می‌بایست پول بدهد.نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این است که آزادراه و بزرگراه با هم تفاوت دارد بزرگراه به جاده تهران به قائم شهر گفته می‌شود و آزاد راه به جاده تهران به تبریز که با هم متفاوت است.به همین دلیل در کشورهای مختلف جهان کسی بابت تردد مردم در بزرگراه و جاده های معمولی عوارض دریافت نمی‌کنند و بلکه تنها برای استفاده از آزادراه است که عوارض پرداخت می‌شود و در همه کشورهای جهان نیز مرسوم است.به همین دلیل این موضوع باید در بودجه سال آینده اصلاح شود.

*در بودجه سال آینده بخش‌های مختلف دولتی براساس تصمیمی که می‌گیرند می‌توانند قیمت خدمات خود را افزایش بدهند. این در حالی است که در گذشته چنین چیزی مرسوم نبوده است. دیدگاه شما در این زمینه چیست؟

در مرحله نخست باید مشخص شود این موضوع شامل چه مسائلی می‌شود و چه نهادها و سازمان‌هایی می‌توانند در این زمینه تصمیم گیری کنند. اگر به فرض شهرداری‌ها تصمیم بگیرند که فرد براساس مسافتی که طی می کند پول پرداخت کند تصمیم بجا و خوبی است.دولت باید مشخص کند که چه نوع خدماتی آزاد هستند که قیمت‌های خود را افزایش بدهند. ضمن اینکه همه خدمات نیز توسط دولت ارائه نمی‌شود و براساس عرضه و تقاضاست.به نظر من رسانه‌ها در این زمینه مسئولیت ملی و حرفه‌ای دارند که باید دولت را مکلف کنند مشخص کند که دقیقأ قرار است چه نوع خدماتی و به چه دلیل با افزایش قیمت مواجه شوند.در شرایط کنونی کارت‌هایی به‌نام کارت سلامت در اختیار مردم قرار داده شده که با این کارت‌ها حداقل امور پزشکی را نیز نمی‌توان انجام داد و به کاربردی در زندگی مردم ندارد.این در حالی است که دولت اعلام می‌کند90 درصد داروهای کشور ساخت ایران است. این در حالی است که برای پیدا کردن داروهای معمولی نیز مردم با مشکل مواجه هستند و اغلب مردم نمی‌توانند داروی مورد نیاز خود را تهیه کنند.امروز مردم نمی‌توانند هزینه‌های پزشکی را پرداخت کنند. به همین دلیل نیز دولت می‌بایست سوبسیدی که به حامل‌های انرژی می‌دهد را به بخش‌هایی پرداخت کند که مردم نیازمند آنها هستند که پزشکی یکی از مهم ترین آنهاست.

*با توجه به نکاتی که در بودجه سال آینده وجود دارد چه چشم‌اندازی را پیش اجرای این برنامه می‌بینید؟

ما در ایران برنامه‌های توسعه تدوین کرده‌ایم در حالی که در عمل تنها35 درصد آنها موفق بوده و بقیه تحقق پیدا نکرده است.به همین دلیل نیز آنچه در بودجه کشور مطرح می‌شود واقعیت‌ها را نشان نمی‌دهد و نشانه‌هایی نیز مبنی بر قابل اجرا بودن آنها وجود ندارد.