نقش‌آفرینی دولتی‌ها در لیست‌های انتخاباتی

چه اینکه طی روزهای اخیر مسئولان امر در شورای نگهبان و وزارت کشور به تشریح عملکرد خود پیرامون انتخابات پرداخته‌اند و از سوی دیگر نیز جریانات سیاسی فعالیت‌های انتخاباتی خود را آغاز کرده و خود را آماده رقابت در آوردگاه اسفندماه می‌کنند. این در حالی است که هر چه فضای انتخاباتی بر دستگاه‌های حاکمیتی و برخی جریانات سیاسی حاکم است؛ اما جامعه  فعلا واکنش و نگاهی به مساله انتخابات ندارد و اساسا شاید انتخابات مجلس در میان موضوعات مورد بحث جامعه نباشد. به عبارت دیگر می‌توان گفت که هر اندازه هوای انتخابات در مجموعه حاکمیت گرم است، اما بالعکس هوای انتخاباتی جامعه فعلا سرد است. هرچند که این مساله هم دلایلی دارد که اگر بخواهیم به طور اختصار به آنها بپردازیم می‌توان به مسائلی چون نارضایتی‌های اقتصادی و معیشتی مردم،ابهام نسبت به آینده پیش‌رو و کاهش امید نسبت به بهبود شرایط اقتصادی پرداخت. مجموع این مسائل به اضافه برخی مسائل جزئی دیگر باعث شده تا  برخی دیگر انتخابات را راه‌حلی برای تحقق یافتن مطالبات خود و مسیری در جهت تغییر قلمداد نکند. حداقل برگزاری 2 دوره انتخابات مجلس یازدهم در اسفند 98  و ریاست جمهوری سیزدهم در خرداد 1400 موید این گفته است و این مهم  را آشکار می‌سازد که دیگر هر اتفاقی در انتخابات‌ مختلف رخ دهد و هر جریان سیاسی که روی کار آید برای مردم چندان اهمیت ندارد. حال بگذریم از نوع نظارت‌ها و فیلترهایی که به سبب آن  برخی از افراد از حضور و رقابت کنار زده می‌شوند و صرفا افرادی با برخی رویکردهای خاص اجازه حضور و رقابت پیدا می‌کنند. لذا بی‌جهت نیست که اصولگرایان فارغ بال به‌دنبال آرایش و چینش نفرات خود هستند و از هم اکنون به لیست بندی‌های انتخاباتی خود فکر می‌کنند، نشست‌های انتخاباتی می‌گذارند و برنامه‌های خود را در جهت ائتلاف یا حضور جداگانه بررسی می‌کنند. چه اینکه به‌عنوان نمونه مبنا یا همان مجمع بیداری نیروهای انقلاب از هفته گذشته استارت این کار را با برگزاری نشستی 4000 هزار نفره در حرم امام(ره) زد. باید دید با توجه به فعالیت‌های مختلف انتخاباتی که شکل می‌گیرد شرایط در ماه‌های پیش رو به‌ویژه در هفته‌های منتهی به انتخابات چگونه پیش خواهد رفت.

*دولت و نگاه انتخاباتی

شاید اگر در نگاه نخست به نگاه انتخاباتی دولت به‌عنوان مجری و برگزارکننده انتخابات مجلس بنگریم صرفا وظیفه قانونی اجرایی انتخابات را ببینیم که وزارت کشور دولت رئیسی هم مانند سایر دولت‌ها بدان اهتمام می‌ورزد. چنانکه اخیرا نیز رئیس‌جمهور  در جمعی گفته بود: «به‌عنوان دولت هیچ کاندیدایی در انتخابات نخواهیم داشت و صرفا به‌دنبال ایجاد زمینه مشارکت گسترده‌تر و بالاتر همه مردم و گروه‌ها در انتخابات هستیم.» تا به نحوی شائبه‌ها و انتقاداتی که نسبت به نقش‌آفرینی برخی دولتمردان در انتخابات مجلس مطرح شده را پاسخ دهد. لذا اگر بر مبنای حرف  رئیس جمهور پیش برویم قاعدتا دولت بدون نگاه انتخاباتی صرفا به مقوله اجرا خواهد پرداخت. اما اگر مساله را به طور دقیق و موشکافانه مورد بررسی قرار دهیم می‌بینیم که ماجرا به همین سادگی‌ها هم نیست و  برخی دولتی‌ها چندان هم بی تمایل به نقش‌آفرینی در انتخابات نیست. نمونه‌های زیادی هم در این خصوص می‌توان یافت. مثلا نشست اخیر مبنا که در آن به طور ویژه از رئیسی در جایگاه رئیس‌جمهور دعوت شده بود تا به همایش اصولگرایان برود و در راستای وحدت اصولگرایان صحبت کند. شاید مطرح شود که دلیل عدم حضور پیدا نکردن رئیسی ممنوعیت قانونی بود و وی به جهت اینکه دولت متهم به حمایت از یک جناح یا گروه خاص در انتخابات نشود در این همایش حضور نیافت. اما اخیرا اسماعیل کوثری، نماینده مجلس در روایتی از دعوت زاکانی و رئیسی برای حضور در این میتینگ انتخاباتی علت عدم حضور آنها را تنها مشغله کاری خوانده نه ممنوعیت‌های قانونی البته پیشتر هم غلامعلی حدادعادل از علاقه رئیسی برای حضور در این میتینگ انتخاباتی روایت کرده بود. پیش از این نیز سیدمحمد حسینی، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور در خصوص مجلس آینده گفته بود: «دولت لیست انتخاباتی نمی‌دهد ولی شاخص‌ها و معیارهای مدنظر خود را بیان کرده است.» هر چند که نشانه‌های دیگر از تحرکات انتخاباتی دولتمردان را به طور خاص می‌توان در حضور مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی  و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی؛ رئیس بنیاد شهید در همایش تشکیلات تازه تاسیس شریان دید.  البته ساده‌لوحی است که تصور شود دولت به طور مشخص لیست انتخاباتی خواهد داد، اما قطعا تبلور تاثیر دولت را در لیست‌های انتخاباتی برخی احزاب و گروه‌ها خواهیم دید. چنانکه برخی معتقدند شریان و پایداری در هماهنگی کامل با دولت لیست انتخاباتی خواهند داد و حتی شاید مبنا نیز لیست انتخاباتی خود را با دولت هماهنگ کند تا شاهد شکل‌گیری مجلسی هماهنگ با دولت باشیم.

*دولت و وزارت کشور مراقب باشند

یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب در ارتباط با نقش و تاثیر دولت در انتخابات مجلس اظهار داشت: مجلس و نمایندگی مجلس ارزش و جایگاهش در صورتی محقق می‌شود که مستقل از دولت باشد چرا که مجلس خانه ملت است و آنجا باید تنها نظر و دیدگاه‌های مردم مطرح شود. اگر دولت بخواهد مجلس را مهندسی کرده و به گونه‌ای برخورد کند که آنچه مدنظرش است در مجلس تحقق پیدا کند دیگر نمی‌توان آن را خانه ملت نامید بلکه دیگر خانه دولت است. حجت‌الاسلام رسول منتجب‌نیا به «آرمان ملی» گفت: دولت مسئول اجرا و امانتدار است و دولت و وزارت کشور امین مردم هستند که از رای آنها حراست کند، عادلانه برخورد کند و بدون اعمال نظر و غرض‌ورزی انتخابات را برگزار کند. اما اگر دستگاه‌های اجرایی و نظارتی بخواهند مجلس را خودشان تشکیل دهند مجلس مردمی نخواهد شد. دبیرکل حزب جمهوریت ایران اسلامی بیان کرد: وقتی می‌گوییم دولت امانتدار است یعنی سر سوزنی نباید اعمال نظر کنند و دیدگاه‌های جناحی و حزبی خود را اعمال کنند. بنده معتقدم اگر دستگاه‌های اجرایی و نظارتی در امر انتخابات سوگیری و جهت‌گیری کنند و از رانت‌های استفاده کنند خادم ملت نخواهند بود. بنابر این دولت باید کاملا بی‌طرف باشد. حال اینکه کسانی همراه و همفکر دولت به مجلس راه یابند یا منتقد دولت این مردم هستند که تشخیص می‌دهند. لذا خیلی باید مراقبت شود.