معطلی چهارساله در ایستگاه مجمع

در حالی‌که به عقیده بسیاری از اقتصاددانان و کارشناسان یکی از مسائلی که تاثیر مستقیمی بر اقتصاد کشور می‌گذارد همین مساله FATF است که اگر حل شود با تسهیل تجارت بین‌المللی و مبادلات بانکی بین‌المللی مواجه خواهیم بود و بسیاری از مسائلی که به جهت عدم تصویب لوایح FATF با مشکل مواجه شده حل و فصل خواهد شد. اما اگر نه رویکرد حاضر ادامه پیدا کند قدر مسلم شرایط نه تنها بهتر نخواهد شد که بدتر می‌شود. نکته مهم اینجاست که گذشت زمان و تغییر دولت بعضا نگرش‌ها را نیز تغییر داده و برخی مخالفان این لوایح  با رصد شرایط کشور و مشکلات حاضر  موافق تصویب آن هستند. هر چند که تمام مشکل عدم تصویب FATF در مجمع به 2 کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان‌یافته فراملی«پالرمو» و مقابله با تأمین مالی تروریسم «CFT» باز می‌گردد و به هر جهت مجمع تشخیص که در آرا و نظرات خود مصلحت کشور را در نظر می‌گیرد، باید به این نکته توجه داشته باشد که عدم تصویب FATF  چه مضرات و مشکلاتی برای کشور به بار خواهد آورد و فقط 2 کشور یعنی ایران و کره‌شمالی FATF را نپذیرفته و تصویب نکرده‌اند. اما بازهم همه چیز به دولت باز می‌گردد و اگر رئیسی FATF را راه‌گشای حل مشکلات کشور بداند می‌تواند مثل روحانی از مجمع بخواهد که در تصویب این لوایح تعجیل کنند.  چه اینکه محمدرضا باهنر، عضو مجمع تشخیص نیز با اشاره به بلاتکلیفی پرونده FATF در مجمع تشخیص می‌گوید: «اگر دولت در عمل احساس می‌کند که به تصویب FATF  نیاز قطعی دارد، این موضوع را در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام اعلام کند زیرا می‌تواند در نظر اعضای مجمع تاثیر بگذارد.» البته این نکته مهم را نیز نباید از نظر دور داریم که چندی پیش گروه ویژه اقدام مالی  FATF  در تازه‌ترین گزارش درباره وضعیت جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که ایران در ژوئیه ۲۰۲۳ گزارشی ارائه داد که در آن هیچ تغییر مهمی در وضعیت برنامه اقدام این کشور دیده نمی‌شد. بنابراین این گروه،  کماکان بر فراخوان خود نسبت به اعمال اقدامات تقابلی علیه ایران اصرار دارد. لذا طبق این گفته ایران در لیست سیاه گروه اقدام مالی ماند. حال باید دید که مجمع تشخیص چه رویکردی در این خصوص اتخاذ خواهد کرد.

* هیچ‌وقت در این حد نیازمند تصمیم‌گیری‌های مصلحتی نبوده‌ایم

رئیس کمیسیون امنیت ملی  و سیاست خارجی مجلس دهم در ارتباط با شرایط FATF در مجمع تشخیص اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران که پنجمین دهه عمر خود را می‌گذراند هیچ‌وقت در طول این دوران شاید در این حد نیازمند تصمیم‌گیری‌های مصلحتی نبوده است. یعنی باید عده‌ای تشخیص دهند که مصالح کشور در چیست و تصمیم قاطع بگیرند. ولی متاسفانه در همین دوران در اوج محافظه‌کاری به سر می‌بریم و  کسانی‌که قرار است تصمیم‌گیری مصلحتی کنند یا مسئول مصالح کشور شدند کاری از پیش نبردند. حشمت‌‌ا... فلاحت‌پیشه به «آرمان ملی» گفت: مجمع تشخیص یکی از نمونه‌هاست. در مجمع تشخیص رای قاطع مبتنی بر مصلحت می‌توانند داشته باشند یعنی رأیی که بعد از آن رایی شکل نخواهد گرفت. متاسفانه مجمع تشخیص به کانون محافظه‌کاری تبدیل شده که اوج آن در موضوع FATF  است.  این استاد دانشگاه تصریح کرد: بدعتی که شکل گرفت این بود که پالرمو که در مجلس و شورای نگهبان تصویب شده بود هیأت عالی نظارت یکسری ملاحظات را  مطرح کرد و مانع تصویب این کنوانسیون و تبدیل آن به قانون شد. فلاحت‌پیشه تصریح کرد: حتی اگر فقط پالرمو تصویب شده بود ایران حداقل در لیست سیاه قرار نمی‌گرفت. در CFT نیز  که اساسا  مجمع ورود پیدا نکرد و هیأت عالی نظارت نیز صرفا خروج خارج از گردش کار داشت. وی تاکید کرد: اصلا هیچ‌توجهی به 9 حق شرطی که در دولت و مجلس گذشته گذاشته شده بود، نشد.

* FATF باعث می‌شود که معاملات بانکی با دنیا داشته باشیم

یک عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص نگاه مجمع به FATF اظهار داشت: مدت‌هاست که موضوع FATF در جلسات مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح نشده است، اما من شخصا در رابطه با این موضوع همچنین برجام با آقای رئیسی صحبت کردم و گفتم که اگر این دو مساله حل نشود نمی‌توانید اقتصاد کشور را راه بیندازید و بالتبع مشکلات اقتصادی بیشتر می‌شود و فشار بیشتری به مردم می‌آید، از سویی بار آن به دوش شما می‌افتد که رئیس‌جمهور هستید. سیدمحمد صدر در خصوص پاسخ رئیس‌جمهور گفت: من حس می‌کنم ایشان هم این نظرات را قبول دارد و گفتند آن زمان که مذاکرات احیای برجام مطرح بود، اعلام کردم طوری مذاکره کنید تا نتیجه‌بخش باشد و مذاکره برای مذاکره نمی‌خواهیم. اما به هرحال در عمل این‌طور نشده است. آقای رئیسی در گذشته موافق تصویب FATF نبود، اما الان اگر ایشان به‌عنوان رئیس‌جمهور به طور رسمی از تصویب آن دفاع و اعلام کند که چه مشکلاتی به‌عنوان رئیس دولت دارد، من هم فکر می‌کنم این موضع‌گیری سبب همکاری اعضای مجمع می‌شود. وی در خصوص نگاه‌های دوگانه به FATF از دولت پیشین تاکنون بیان کرد:‌ به هرحال با تغییر دولت به مرور زمان آنها و از همه مهم‌تر خود آقای رئیس‌جمهور واقعیت‌ها را درک کردند و دیدند که چه مشکلاتی وجود دارد یعنی به این نتیجه رسیدند که تحریم‌ها واقعا برای اقتصاد کشور خیلی خطرناک است. در جلسات مجمع تشخیص مصلحت هم گفته می‌شود که تحریم‌ها اقتصاد کشور را گرفته است. وقتی تحریم هستید نه می‌توانید سرمایه‌ای جذب کنید نه سرمایه‌گذاری کنید. FATF باعث می‌شود که معاملات بانکی سالم با دنیا داشته باشیم. بنابراین آن افرادی که در گذشته مخالفت می‌کردند وقتی الان در قدرت هستند و واقعیات را دیدند و یکی دو سالی است که اقتصاد کشور را به دست گرفتند به این نتیجه رسیدند که این کارها باید انجام شود. اینها صداقت دارند. صدر در خصوص تاثیر تندروها در تعلل دولت در تصویب FATF یا برجام اظهار کرد: متاسفانه این واقعیت وجود دارد؛ گروه‌های تندرو به منافع ملی و منافع مردم توجه ندارند و باعث می‌شوند که فشارهایی به دولت‌ها وارد شود.