نوجوانان افسرده‌اند مسئولین!

اما در کنار ارقام و اعداد و اطلاعاتی که می‌تواند جذاب و البته تیترخور و خوراک خبری رسانه‌ها باشد، نظیر اینکه تهران در صدر شهرهای افسرده ایران قرار دارد یا اینکه زنان، دو برابر مردان افسرده‌اند هرچند مردان هم به افسردگی‌های بسیاری دچارند (اشاره به تیتر مطلب مردان افسرده، زنان افسرده‌تر در تاریخ 13 شهریور همین سال)، تیترهای دیگری هم وجود دارد که می‌تواند خبرساز شده و البته مایه تاسف و تاثر باشد؛ خبری نظیر اعلام سن افسردگی در نوجوانان آن هم از 14 سال! اگر کارشناسان هم بگویند که این اخبار و اطلاعات و آمار یک مقاله و تحقیق و کارشناسی جهانی است باز هم باید ارتباطی با نوجوانان ایرانی پیدا کند و با استناد به صحبت‌های علی ناظری، دبیر علمی سی و نهمین کنگره روانپزشکان ایران در همان تاریخ 13 شهریور که آمار مبتلایان به افسردگی در ایران بیشتر از میانگین جهانی است، طبیعی است که شمار نوجوانان افسرده هم وقتی قرار است این رده سنی پایین هم به افسردگی و اختلالات روانی مبتلا شود، نسبت به میانگین جهانی  بیشتر خواهد بود!

فریبرز درتاج، رئیس انجمن روان‌شناسی تربیتی ایران، روز گذشته در مطلبی که در ایسنا منتشر شده، براساس اعلام سازمان‌های مربوط به بهداشت روانی گفته است که به ازای هر پنج نوجوان بالغ یک اختلال روانشناختی قابل تشخیص است. او درباره آمارهای موجود درباره اختلالات روانشناختی نوجوانان، توضیح داده که بر اساس همان آمار، مشکلات رفتاری، ۲۰ درصد نوجوانان را شامل می‌شود. شاید این نکته مهم باشد که نیمی از اختلالات روانی قبل از سن ۱۴ سالگی و حدود ۷۵ درصد از اختلالات روانشناختی که در بزرگسالان وجود دارد، از سن ۱۴ سالگی شروع می‌شود.

البته این نکته هم نگفته نماند که از نظر آقای درتاج، اگرچه تاکنون تصور می‌شد دوره نوجوانی از حوالی ۱۲ سالگی آغاز و تا ۱۹ سالگی به پایان می‌رسد اما برخی متخصصان معتقدند نوجوانی شامل ۳ مرحله اولیه، میانی و پایانی می‌شود که از حوالی۱۰ سالگی آغاز و تا ۲۴ سالگی طول می‌کشد.

در این گزارش علاوه بر پرداختن به رسیدن سن افسردگی به نوجوانی و اینکه اختلالات روانشناختی در دوره نوجوانی شامل چه مواردی می‌شود، به این نکته هم می‌پردازیم که فقر یکی از رده‌های سنی قربانی آن هم همین نوجوانان هستند، چه قدر می‌تواند بر افسردگی و ایجاد اختلالات روانی و ناهنجاری‌های رفتاری موثر باشد. وقتی یک پسر نوجوان دوستش را برای پس گرفتن 300 هزار تومان پولی که به او قرض داده بود می‌کشد، تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!

عواقب عدم توجه به سلامت روان نوجوانان

مطالعات انجام شده در کانادا و ایالات متحده نشان داده، سلامت روان در بین نوجوانان یک مساله جدی در بهداشت عمومی و روانی است. عدم توجه به بهزیستی روانی نوجوانان، در این مرحله مهم اجتماعی شدن، ممکن است منجر به عواقب جبران ناپذیری در سلامت روان شود که ممکن است در طول زندگی باقی بماند و از ظرفیت بهره‌وری اقتصادی- اجتماعی جوامع بکاهد، از این رو محققان سعی کرده‌اند از بسیاری جهات عملکرد روانشناختی را تعریف کنند. با این حال، درک عملکرد روانشناختی در نتیجه درک اختلالات عاطفی و رفتاری متناسب با شرایط درونی و بیرونی است.

رئیس انجمن روان‌شناسی تربیتی ایران، توضیح داده که افسردگی، اضطراب و استرس و اختلال خوردن از جمله شایع‌ترین اختلالات روانشناحتی دوران نوجوانی است. درتاج با برشمردن این اختلالات روانشناختی که نوجوانان با آنها درگیر هستند، گفته: گزارشی از انجمن روانشناسی آمریکا نشان داده که ۹۱ درصد از نسل نوجوان علائم جسمی یا عاطفی استرس یا اضطراب و افسردگی را تجربه کرده‌اند.

او گفته: افسردگی در بین نوجوانان متداول است و روانپزشکان و روانشناسان در طی مطالعات دقیق، در مورد آن به خانواده‌های دارای نوجوان هشدار داده‌اند. رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران همچنین افزوده: خودکشی نیز در بین نوجوانان شایع است، اما افکار مربوط به خودکشی موسوم به ایده خودکشی رایج‌تر از خود خودکشی است که نیاز به ارزیابی فوری سلامت روان دارد. اضطراب نیز اغلب خود را به صورت اختلالات خلقی و اختلالات رفتاری مختل کننده و علائم جسمانی مانند خستگی یا خستگی مزمن، سرگیجه، سردرد و درد شکم یا قفسه سینه نشان می‌دهد.

اگر به گزارشی که رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران، در صحبت‌هایش به آن اشاره کرده، دقت کنید ممکن است میان ماه خود با ماه گردون تفاوتی از زمین تا آسمان احساس کنید و به عنوان یک نوجوان، این علل و عوامل برایتان عجیب باشد و با خود بگویید اگر اندکی شرایط مالی‌تان بهبود پیدا کند به نحوی که برای خرج و مخارج روزانه معطل نمانید و لااقل بتوانید به تحصیل ادامه داده و راهی که دوست دارید بر حسب علاقه‌مندی‌تان در آینده را ادامه دهید، هرگز افسرده نخواهید شد و اختلالات روانی و ناهنجاری‌های رفتاری هم گریبان‌تان را نخواهد گرفت

آن‌ها کجا و ما کجا!

اگر به گزارشی که درتاج در صحبت‌هایش به آن اشاره کرده، دقت کنید ممکن است میان ماه خود با ماه گردون تفاوتی از زمین تا آسمان احساس کنید و به عنوان یک نوجوان، این علل و عوامل برایتان عجیب باشد و با خود بگویید اگر اندکی شرایط مالی‌تان بهبود پیدا کند به نحوی که برای خرج و مخارج روزانه معطل نمانید و لااقل بتوانید به تحصیل ادامه داده و راهی را که دوست دارید بر حسب علاقه‌مندی‌تان در آینده ادامه دهید، هرگز افسرده نخواهید شد و اختلالات روانی و ناهنجاری‌های رفتاری هم گریبانتان را نخواهد گرفت.

در گزارش مذکور آمده نوجوانانی که «در گروه‌های منفی همسالان عضویت دارند و کسانی که تعهد مدرسه‌ای ضعیفی دارند می‌توانند این مشکلات را بروز دهند. در سطح خانوادگی و اجتماعی نیز عواملی نظیر فرآیند ناقص جامعه‌پذیری در خانواده، کنترل و نظارت والدینی ضعیف مانند والدینی که از محل نوجوانان خود بی‌خبرند، روابط سرد عاطفی بین اعضای خانواده، گسیختگی خانوادگی، شکاف نسلی بین فرزندان و والدین، ارتباط والد ـ فرزندی ضعیف، فقدان حمایت خانوادگی، پایگاه پایین اقتصادی و اجتماعی خانواده، کاهش تعلق خاطر به مدرسه، بی‌اعتقادی به هنجارهای رسمی مدرسه، مشارکت نکردن در فعالیت‌های مدرسه و گروه همسالان، کارایی نداشتن مدرسه، ضعف رسانه‌های جمعی و خانواده در جامعه‌پذیر کردن و کنترل نوجوان، روحیه کنجکاوی نوجوانان و ابهام هویتی همه می‌توانند زمینه‌ساز ایجاد رفتارها و مشکلات در نوجوان باشند.»

همچنین خطاب به والدین گفته شده: «شما می‌توانید والدین کنترل‌گری باشید و با این سبک فرزندپروری باعث ایجاد فاصله خودتان و نوجوانتان شوید، ولی به یاد داشته باشید که آنها دیگر بچه نیستند. در عین حال، آنها ممکن است راهی برای انتخاب صحیح نداشته باشند. بنابراین آنها را به عنوان والدین راهنمایی کنید، اما هرگز برای آنها تصمیم نگیرید. خانواده‌ها زمانی می‌توانند به وظیفه خود عمل کنند که در زمینه فرزندپروری، طرز رفتار، برخورد و تربیت نوجوان خود آگاهی کامل داشته باشند و دارای سبک فرزندپروری قاطع باشند، چون در این سبک احتمال گرایش فرزندتان به سمت آسیب‌های اجتماعی کمتر و احتمال داشتن یک فرزند سالم از نظر روانی و جسمی بیشتر است.

افسرده شدن یک جامعه خصوصا زنان و نوجوانان آن می‌تواند زنگ خطری برای آن جامعه محسوب شود؛ زنگ خطری که گوش مسئولین باید شنوا بوده، آن را بشنود و برای رفع و رجوع آن مادامی که دیر نشده، اقدام عاجل کند.