هوای هویزه گرفت

 سالی که می‌گذرد بحث تغییرات اقلیمی بارها و بسیار مطرح شده؛ تعییراتی که جهانی است و با افزایش تولید گازهای گلخانه‌ای و آلودگی‌های زیست محیطی، گریبان مردم دنیا را گرفته و البته بیشتر از همه گریبان مردم ایران چراکه به نظر می‌رسد مباحث محیط زیستی و آماده سازی زیرساخت‌های مناسب برای رفع و پیشگیری‌های خطرناک بعدی برای مسئولان و البته مردم در اولویت جدی قرار ندارد!

گرم شدن زمین یکی از دلایل افزایش آتش سوزی‌هاست که نابودی منابع طبیعی را به دنبال دارد. برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمین و خشک شدن‌های پی در پی و متعاقب آن بی‌آبی و کم‌آبی هم زمینه‌ساز بروز ریزگردها و آلودگی‌هایی است که خود را در قالب طوفان‌های شن نشان می‌دهند و همان‌طور که دیده‌ایم و خواهیم دید این طوفان‌هایی که رسما زندگی را تعطیل می‌کنند، اپیدمی‌وار یکی یکی مناطق ایران را تسخیر می‌کنند؛ از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب کشور. از طرفی مردم برخی مناطق آب ندارند و برخی مناطق دیگر باید از آب‌های آلوده استفاده کنند و در کنار بیماری‌های مختلف ناشی از ریزگردهای و طوفان‌های شن، بیماری‌های ناشی از مصرف آب‌های آلوده را هم متحمل شوند. چنین پدیده‌هایی همگی با هم زمینه‌ساز کوچ از مناطق خشک و بی‌آب به سایر مناطق کشور و به صدا درآمدن زنگ نابودی این مناطق جدید هستند.

در این گزارش، پیش از آنکه نگاهی به آتش سوزی هورالعظیم و وضعیت اورژانسی هوای اهواز و سایر شهرهای خوزستان بیندازیم، گذری می‌کنیم بر صحبت‌های رئیس مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست که گفته: کشور ما یکی از آسیب پذیر‌ترین کشورها در مقابل تغییرات اقلیمی است و نباید در مقابل آن غافلگیر شویم. وضعیتی که به این باید و نبایدها کاری ندارد و در عین عادت کردن شهروندان هر بار و البته با فاصله زمانی اندک، شهروندان را به نحو جدیدی غافلگیر می‌کند.

و ما مدام غافلگیر می‌شویم

 روز گذشته نشست تخصصی «ایران برابر تغییرات اقلیمی» به مناسبت روز جهانی مقابله با تغییر اقلیم، در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد و داریوش گل‌علیزاده، رئیس مرکز هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست صحبت‌هایی راجع به وضعیت ایران در برابر تغییرات اقلمی نسبت به جهان مطرح کرد که نمی‌توان به سادگی از آن گذشت؛ او گفت متأسفانه با تغییر اقلیم تغییر رویکردها در کشورمان مشاهده نکرده‌ایم و باید می‌پذیرفتیم که پدیده تغییر اقلیم موضوعی بسیار جدی است و تغییر رویکردها در برنامه‌ها و سیاست‌های کشور گنجانده می‌شد.

او با اشاره به اینکه در تمام دنیا برای مهار سیلاب‌ها برنامه‌هایی وجود دارد، گفت: ایران نیز جزو ۹ کشور آسیب پذیر است که اثرات سوء تغییر اقلیم بر آن تأثیر می‌گذارد.

به گفته گل‌علیزاده، «بر اثر تغییر اقلیم، خاک، آب و پوشش گیاهی خود را از دست داده‌ایم و باید هرچه زودتر کشور با تغییر اقلیم سازگار شود؛ باید بپذیریم که کشور ما یکی از آسیب پذیر‌ترین کشورها در مقابل تغییرات اقلیمی است و نباید در مقابل آن غافلگیر شویم.»

جبران غیر ممکن است

اما همان‌طور که گفتیم یکی از دلایل آلودگی هوا و گرم‌تر شدن زمین، ‌تولید گازهای گلخانه‌ای است؛ سرپرست مرکز هوا و تغییر اقلیم، گفت که ایران در رتبه ۷ تولید گازهای گلخانه‌ای قرار دارد. او با بیان اینکه تبعات تغییر اقلیم به مرور اما به شدیدترین شکل خود را نشان می‌دهد، توضیح داد که «مهاجرت از فلات مرکزی به استان‌های شمالی کشور یکی از اثرات نگران کننده تغییر اقلیم است. شمال کشور نیز ظرفیت اکولوژیک محدودی دارد و اگر دیر بجنبیم، شمال کشور را نیز از دست می‌دهیم. باید توجه داشته باشیم که جبران نابودی آب، خام و تنوع زیستی بسیار دشوار و تقریباً غیرممکن است.»

باید گفت که سوخت‌های فسیلی هم از دیگر منابع آلودگی هوا هستند و ذکر این نکته از سوی گل‌علیزاده می‌تواند هشدار دهنده باشد که «۹۴درصد برق ما از احتراق سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود» با این توضیح که «مصرف انرژی در کشور ما ۳ برابر میانگین جهانی است و باید هرچه سریع‌تر به سمت برق تجدیدپذیر برویم تا هم کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و هم کاهش آلودگی هوا را داشته باشیم.»

چه چیزی اهواز را آلوده کرد؟

مواردی که گفته شد می‌توانند به عنوان منابع جدی آلوده کننده هوا باشند. علل و عواملی که خوزستان را هم شامل می‌شود و تالاب هورالعظیم را روز گذشته داو‌د میرشکار، سرپرست اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان به تسنیم گفت که در اهواز می‌توان از ‌5 منبع اصلی برای آلودگی هوا نام برد؛ ‌‌وجود منابع متحرک (مانند اتوبوس‌های شهری و بین‌شهری و خودروها)، منابع خانگی و تجاری، منابع صنعتی‌ (‌آلاینده‌های ناشی از واحدهای صنعتی و نیروگاه‌ها و واحدهای نفتی) و در نهایت، گردوغبار و منابع متفرقه (مانند آتش زدن مزارع نیشکر و اراضی کشاورزی، سوزاندن زباله‌های شهری و لاستیک‌ها و آتش‌سوزی ناشی از تالاب هورالعظیم).

میرشکار با اشاره به موافقت رئیس‌جمهور با سند گردشگری تالاب شادگان که پایه اصلی این سند حفظ محیط زیست تالابی و مشارکت جوامع محلی در معیشت جایگزینی و حفاظت مردمی تالاب شادگان است، به آتش‌سوزی‌های اخیر در استان خوزستان هم اشاره کرده و گفته: در 6 ماه اول سال 30 مورد آتش‌سوزی را داشتیم که متأسفانه 300 هکتار از جنگل‌های استان خوزستان آتش گرفته بود. او با اشاره به تأمین 67درصدی آب بخش ایرانی هورالعظیم هم گفت: امسال با تأمین حقابه 67درصدی تالاب هورالعظیم در بخش ایرانی هیچ آتش‌سوزی نداشتیم، ولی 1700 هکتار در هورالهویزه از سمت کشور عراق در آتش سوخت که اگر باد غالب از شمال غربی به‌سمت جنوب غربی باشد متأسفانه شهرهای دشت‌آزادگان، سوسنگرد، شوش و اهواز تا ماهشهر را از آلودگی هوای ناشی از آن متأثر خواهد کرد.

سرپرست اداره‌کل حفاظت محیط زیست خوزستان همچنین دربا‌ره رایزنی با طرف عراقی گفت: در دو سطح سطح ملی و استانی رایزنی و پیگیری‌های لازم در حال انجام است تا این مشکل حل ‌شود.

در نهایت بد نیست به یک ماده قانونی اشاره کنیم که بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی، حفاظت از محیط زیست را نباید تنها متوجه سازمان محیط زیست بدانیم، بلکه این وظیفه بر عهده همه دستگاه‌ها و تک‌تک مردم است. باید امکانات و زیرساخت‌های لازم در این خصوص مهیا تا این وظیفه بهترین شکل اجرا شود.