هدر رفتن محصولات کشاورزی تبدیل به یک بحران شده است

به گزارش آرمان ملی آنلاین، اسکندری، کارشناس کشاورزی در این خصوص به «آرمان ملی» گفت: این مشکل رویکردی تازه نیست و هر ساله کشاورزان با این چالش مواجه می‌شوند و فقدان مشتری به نابودی محصولات کشاورزی می‌انجامد و گروه کثیری از فعالان در کشت این محصولات را با مشکل مواجه می‌سازد که البته عوامل مختلفی برای این مشکل متصور است. 

او درباره دلایل بروز این مشکل گفت: فقدان مدیران کارآمد، نبود برنامه‌ریزی صحیح در حوزه کشاورزی و بی‌توجهی به طرح‌هایی چون الگوی کشت در استان‌های مختلف باعث بروز مشکلاتی می‌شود که فقدان مشتری برای برخی از محصولات کشاورزی نیز از زمره آن به شمار می‌آید همچنین مدیران و کارشناسان خبره باید با بررسی‌های کارشناسانه بررسی و اعلام کنند هر منطقه مناسب کشت چه محصولاتی به چه میزان است تا از تلف شدن محصولات کشاورزی جلوگیری به عمل ‌آید و علاوه بر این دولت در مقام حمایتی بتواند زمینه فروش محصولات یا خرید آنها را فراهم کند تا موازنه کشت و زرع و حضور در بازار این محصولات را برای کشاورزان فراهم کند. 

عملکرد نامطلوب کشاورزی با وجود الگوی کشت

اسکندری اضافه کرد: دولت سیزدهم با وجود اعلام طرح‌های مختلف در زمینه کشاورزی موفقیت چشمگیری را در این حوزه به دست نیاورده است و همچنان شاهد از بین رفتن محصولات به دلایل کشت محصولات غیرمرتبط با مناطق جغرافیایی یا بیشتر از نیاز داخلی هستیم و همچنان شاهد سریال از بین رفتن محصولات در بخش‌های مختلف هستیم و به این ترتیب چرخه از بین رفتن محصولات کشاورزی در بین کشاورز، فروشنده و مصرف کننده استمرار می‌یابد. 

این کارشناس ادامه داد: یکی دیگر از مسائلی که در سال‌های اخیر به منظور رفع مشکلات تلف شدن محصولات کشاورزی به آن اشاره شده است، پیشنهاد توسعه صنایع تبدیلی است که به دلایلی از جمله فقدان سرمایه‌گذار در این زمینه با موفقیتی همراه نبوده است، چراکه تنوع سرمایه‌گذار با هدایت مدیران در استان‌های مختلف به طور یکسان صورت نگرفته است و برخی استان‌ها با نگاه منفعت جویانه با کشت یک محصول ویژه به صورت انفجاری انجام شده و استان‌های دیگر فاقد سرمایه‌گذار و بهره برداری بهینه از ظرفیت‌های موجود است و به عبارتی آمایشی در این زمینه اِعمال نشده است و حاصل آن آشفتگی در کشت محصولات و هدررفت آن در زمان برداشت است. 

بی‌توجهی به اولویت‌های کشت

او در نظر نگرفتن اولویت‌ها در سرمایه‌گذاری‌ها و کشت متنوع محصولات را از چالش‌های موجود ذکر و بیان کرد: به رسمیت شناختن چالش‌ها از سوی مسئولان و پرداختن به جوانب امر از جمله راهکارهای اصلی در هر حوزه‌ای است، در مقوله از بین رفتن محصولات کشاورزی به دلیل نبود مشتری نیز دچار فرسودگی مشکل و پرداخته نشدن از سوی مدیران ذیربط در کشوراست که در سایه رویکردهای انفعالی هر سال وضعیتی نابسامان‌تر از سال گذشته می‌یابد و بر اساس آمارهای منتشره، همزمان با این بی‌توجهی‌ها سالانه‌ها حدود 52 میلیون تن محصولات کشاورزی از بین می‌رود. 

بارقه‌ای که خاموش شد

براساس این گزارش، ابتدای دولت سیزدهم بود که بارقه امید در بخش کشاورزی زنده شد و آن اجرای طرح الگوی کشت بود به طوری که جواد ساداتی نژاد، وزیر سابق جهاد کشاورزی آن زمان اعلام کرد که طرح الگوی کشت در کل استان‌های کشور پس از ۵۰ سال آغاز شده است این خبر می‌توانست پایانی بر سریال غمبار گوجه فرنگی و پیاز که یکسال قیمت بالا و سال دیگر قیمت پایین می‌شود، باشد اما چنین نشد البته همان زمان هم مسئولان رده میانی وزارت جهاد کشاورزی که به دنبال امتیازگیری از اجرای این طرح نبودند اعلام کردند که اجرای کامل این طرح نیاز به همکاری کامل سازمان‌ها و نهادها به‌ویژه سازمان برنامه و بودجه و وزارت اقتصاد است و باید اعتبار این بخش تکمیل شود، سال گذشته اولین سال اجرایی این طرح بود اما ظاهرا پیشرفت کار تنها ۲۰ درصد بوده است. 

مدیرکل امور اقتصادی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در این خصوص معتقد است: الگوی کشت برای سال 1401- 1402 تدوین شده ولی چون اعتبار اجرای طرح تخصیص نیافته این طرح به دلیل اینکه تامین اعتبار نشد به صورت کامل اجرایی نشد بنابراین اینکه ادعا کنیم الگوی کشت تاکنون توانسته جهت‌ها را تغییر دهد باید اعلام کنیم که موفق نبودیم زیرا منابع مالی آن تامین نشده و این طرح به صورت کامل اجرایی نشده‌ است. 

صنایع تبدیلی و تکمیلی کافی وجود ندارد

از سوی دیگرعامل بعدی در عدم توازن عرضه و تقاضا و افت شدید قیمت و متضرر شدن تولید کنندگان نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی کافی برای محصولات کشاورزی است برخی مواقع تعداد صنایع تبدیلی و تکمیلی کافی است، اما پراکنش آن در استان‌ها متوازن نیست و همین عاملی شده تا تولید به سمت کارخانه‌ها هدایت نشود و تجمع انباشته تولید در بازار شکل بگیرد. 

علیرضا مهاجر، معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی هم تاکید دارد که محصولات اندکی در صنایع تکمیلی با افزایش ارزش افزوده وارد شبکه توزیع و بعضا صادرات می‌شود در حالی که این بخش می‌تواند کلید جذب محصولات مازاد و ارزش دهی به تولید و نیز ثبات قیمت بازار باشد. 

ضعف در برنامه‌های صادراتی

دلیل سوم وجود محصول مازاد و کاهش قیمت، ضعف سیاست‌های صادراتی برای محصولات کشاورزی است، به طوری که کشاورزان اگر تولید کافی انجام داده‌اند، گناهی نکرده‌اند در صورتی که سیاست‌های صادرات در کشور به نحوی باشد که تولید کنندگان محصولات خود را صادر کنند هم ارزآوری برای کشور خواهد داشت و هم حمایت از تولید کنندگان خواهد شد تا آنها چرخه تولید خود را برای سال‌های آتی هم ادامه دهند بنابراین در صورتی که وزارت جهاد کشاورزی می‌خواهد به سریال تکراری گوجه فرنگی و پیاز پایان دهد باید طرح الگوی کشت، احداث صنایع تبدیلی و تکمیلی کافی و نیز برنامه‌های صادرات به دیگر کشورها را با قدرت بیشتری ادامه دهد وگرنه منابع کشور به هدر خواهد رفت و کشاورزان از تولید خود دلسرد می‌شوند.