عنوان رکورددار فرونشست زمین به کدام شهر رسید؟

آرمان ملی آنلاین کارشناسان بارها در مورد مخاطرات این بمب ساعتی که زیر پای عابران و اتومبیل‌ها و ساختمان‌ها قرار دارد، هشدار داده‌اند و شاید حالا به این آمار نیاز بود تا خطر آن خیلی جدی‌تر از پیش احساس شود. سرپرست اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران از فرونشست زمین به عنوان زلزله خاموش یا سرطان زمین یاد کرده و گفته: بر اساس آمار در جنوب، مرکز و دشت‌های غرب و جنوب غرب استان تهران شاهد بیش‌ترین فرونشست زمین هستیم. هلیاسادات حسینی در نشست علمی- تخصصی بررسی پدیده فرونشست زمین در کلانشهر تهران که از سوی مؤسسه تحقیقات آب و دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه آزاد برگزار شد، تغییر اقلیم، گرمایش جهانی، کمبود منابع آبی، بارگذاری و برداشت بیش از حد از منابع آب زیرزمینی، خشکسالی‌های متوالی و برداشت بی‌رویه آب و حفر چاه‌های متعدد برای تأمین آب شرب، نشست زمین بر اثر حفر تونل برای گسترش خطوط مترو در تهران را از جمله علل ایجاد فرونشست در کلانشهر تهران بیان کرده. او با اشاره به اینکه خشکسالی و برداشت فزاینده و بی‌رویه آب از چاه‌های غیرمجاز، افزون بر خشکاندن دیگر چاه‌ها و چالش تأمین آب آشامیدنی، فرونشست زمین در دشت ورامین و دشت تهران، کرج و شهریار را در پی داشته است، توضیح داده: یافته‌های کارشناسان نشان می‌دهند که به دلیل نابودی آبخوان‌ها، دشت ورامین با پهنه‌ای افزون بر 700 کیلومتر مربع فرونشست زمین داشته که با توجه به نزدیکی راه‌آهن تهران- مشهد به این گستره، سازه‌های پیونددار با راه‌آهن در معرض خطر هستند. حسینی افزوده: طبق بررسی‌های صورت گرفته مناطق 19، 18، 17، 16 و 20 شهرداری تهران و شهرهای اسلامشهر، شهریار، چهاردانگه، نسیم شهر، صباشهر و کهریزک تحت تأثیر فرونشست دشت تهران قرار دارند. سرپرست اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران با تاکید بر اینکه تهران رکورددار فرونشست زمین درجهان است، توقف روند رو به رشد مصرف و برداشت آب و دادن فرصت تجدید شوندگی برای احیای آبخوان‌ها، صرفه‌جویی در مصرف آب به‌ویژه در بخش کشاورزی، تزریق آب‌های مازاد روی سطح زمین به سفره‌های زیرزمینی، استفاده صحیح و کارآمد از منابع آبی، ممنوعیت استفاده بیش از حد از حوضه‌های آب‌های زیرزمینی، تصفیه آب‌های شهری و استفاده مجدد از آن در کارخانه‌ها، احداث چاه جذبی را از جمله راهکارهای برون رفت از فرونشست و اختصاصاً مدیریت درکلانشهر تهران عنوان کرد.

چه زمانی زلزله‌ها کم ریشتر، خرابی‌های گسترده به بار می‌آورند؟

فرونشست زمین به دلیل برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی رخ می‌دهد، بنابراین سطح زمین شکاف عمیقی پیدا می‌کند، البته فرونشست زمین ممکن است به دلیل حوادث طبیعی مانند زمین لرزه، فرسایش و تشکیل گودال نیز ایجاد ‌شود. در واقع، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی کشور در ایران باعث شده تا بیش از یک میلیون هکتار از زمین‌های مناطق مختلف فرونشست کند. از مهم‌ترین ضرر‌هایی که فرونشست زمین و فشرده‌سازی خاک می‌تواند ایجاد کند این است که آبخوان‌ها را از بین خواهد برد و سفره‌های آب‌های زیرزمینی ما که منابع بی‌نظیر تجدید ناپذیر هستند نیز از میان خواهند رفت و بزرگ‌ترین ضربه به صنعت کشاورزی یک منطقه خواهد خورد. کارشناسان معتقدند که در مناطق شهری فرونشست زمین منجربه آسیب دیدگی ساختمان‌ها، پل‌ها و خطوط حمل‌ونقل خواهد شد و در حال حاضر نیز شرکت راه‌آهن بسیار پیگیر بحث فرونشست زمین است چراکه فرونشست زمین آسیب‌هایی به خطوط ریلی خواهد زد و به عنوان مثال (همان‌طور که گفته شد) راه‌آهن تهران_مشهد و در اطراف ورامین فرونشستی رخ داده است که مسئولان قطار هنگام عبور از آن منطقه سرعت خود را کاهش می‌دهند و خیلی از خطوط ریلی ما نیز از مناطق فرونشست زمین می‌گذرند و این فرونشست زمین منجر به شکستگی خطوط ریلی می‌شود و ممکن است منجر به واژگونی قطار و فجایع انسانی شود. در خطوط آب رسانی، گاز و فاضلاب نیز فرونشست زمین می‌تواند مشکل آفرین باشد و وقوع زلزله‌هایی با ریشتر کم در مناطقی که دچار فرونشست هستند از آنجا که پی ساختمان در فرونشست قرار گرفته است می‌تواند خرابی خیلی بیشتری ایجاد کند. مؤسسه تحقیقاتی اینتل‌لب که گروه بین‌المللی مشاوره اطلاعاتی است، با انتشار چند تصویر ماهواره‌ای، فرونشست زمین در اطراف تهران را «بمب ساعتی بی‌صدا» توصیف کرده و آن را تهدیدی برای 13میلیون نفر جمعیت ساکن در این مناطق دانسته است. سال 97 نیز مجله علمی «نیچر» در گزارشی اعلام کرد که بخش‌هایی از تهران سالانه 25 سانتی‌متر نشست می‌کند که یکی از بالاترین رقم‌ها در جهان است. در حالی که علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی، خبر داد که فرونشست زمین در تهران تا «36 سانتیمتر در سال مشاهده شده است.» پیشتر، محمد آقامیری، نایب‌رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران همچنین گفته بود: اگر فکری نکنیم، تا 10 سال دیگر بسیاری از مناطق تهران قابل سکونت نخواهد بود.

8 میلیون واحد مسکونی در پهنه‌های فرونشستی

در کشور ما در اکثر استان‌ها فرونشست زمین در حال وقوع است و تنها استان گیلان از این پدیده مستثنی است و حتی در استان‌های شمالی کشور مانند مازندران و گلستان نیز شاهد فرونشست هستیم و در استان‌های جنوبی که در کنار خلیج فارس هستند نیز این فرونشست‌ها قابل مشاهده است و استان‌های خوزستان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی به‌شدت درگیر فرونشست زمین هستند و شدت فرونشست زمین در استان‌های کرمان و یزد نیز به بالاست. فرونشست زمین در ایران بیش از 5 برابر میانگین جهانی است. حدود 8 میلیون واحد مسکونی در کل کشور در پهنه‌های فرونشستی قرار دارند که در معرض خطر هستند؛ و اکنون در شرایطی هستیم که فرونشست زمین به «بیخ گوش» تهران رسیده است. فرونشست به «بمب ساعتی بی‌صدا» تشبیه شده که علاوه بر ایجاد گودال‌های بزرگ، می‌تواند موجب تخریب سازه‌ها شود و مقاومت آن‌ها را در برابر زلزله کاهش دهد.