گزارش آرمان ملی از خطر قنات های خشک و فروریزش در تهران:
فرونشست زمین را دیدید؟ بی‌تفاوت نباشید
منیره چگینی: روز جمعه بود که فرونشســـت یک قنات متروکه در نسیم شهر و در استان تهــران باعـث شد ساکنان ۴ ساختمــان خانه‌هایشان را تخلیه کنند. با حکم دادگستــری این خانه‌ها تخلیه و انشعابات نیز قطع شد، اما جنبه نگران کننده این حادثه، نزدیک شدن فـرونشست و فروریزش‌ها از دشت ورامین به مناطق مسکونی تهران است. در شرایطی که رسانه‌ها این اتفاق را به فرونشست زمین ارتباط دادند، اما بی‌شک این حادثه «فروریزش» بوده که بسیار خطـــرناک‌تر از فرونشست است، همان‌طور که عمق این فروریزش دو متر و طول آن بوده.
آرمان ملی آنلاین - این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که کارشناسان محیط زیست بارها درباره به صدا در آمدن زنگ خطر فرونشست زمین و ایجاد فروریزش‌ها در مناطق مسکونی هشدار داده‌اند. این پدیده که نتیجه برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی است و در صورت وقوع می‌تواند ساختمان‌های مسکونی، سازه‌های بزرگ مانند فرودگاه‌ها و ریل‌های راه‌آهن را ببلعد. پیشتر، گزارش‌هایی از «فروریزش‌های بویین زهرا» و «فرونشست اراضی جنوبی کشاورزی ورامین» در مناطق نزدیک به کلانشهر تهران و همچنین در مناطقی در استان‌هایی مانند اصفهان، کرمان، خوزستان و کرمانشاه منتشر شده است. با این حال مدیركل مدیریت بحران استان تهران اعلام كرد: «حادثه نسیم شهر فرونشست نبوده است. منصور درجاتی، گفته است: حادثه‌ای كه در نسیم‌شهر رخ داد، منشا این حادثه انسان‌ساز بود و اصلا یك حادثه یا پدیده طبیعی نبوداین اقدام برای بررسی بیشتر و دقیق‌تر حادثه انجام شده است. در بررسی‌های اولیه نیز این موضوع محرز شد كه فرونشستی رخ نداده و مداخلات انسانی دلیل آن بوده كه حالا احتمالا یا لوله‌آب دچار شكستگی شده یا مواردی دیگر كه در
نهایت منجر به ریزش سطح زمین شده است. وی درباره اینکه آیا برای مقابله با فرونشست زمین در تهران اقدامی انجام شده یا خیر؟ نیز به ایسنا گفت: کارگروهی در این خصوص فعال است که اتفاقا یکسری ممنوعیت‌ها را نیز ابلاغ و اجرا کرده که از جمله آن ممنوعیت برداشت از چاه‌های آب است. در این خصوص اداره کل مخاطرات سازمان زمین‌شناسی مسئولیت‌هایی را برعهده دارد و متولی امور است.
فروریزش خطرناک‌تر از فرونشست
اما رضا كرمی‌محمدی، رئیس وقت سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران معتقد است که این اتفاق فروریزش بوده است و نباید پدیده فرونشست زمین را با فروریزش اشتباه بگیریم. تصور برخی افراد از فرونشست زمین آن چیزی است كه به دلیل فروریزش رخ می‌دهد، درحالی كه فروریزش ناشی از ریزش ناگهانی زمین و ایجاد حفره‌های بزرگ در دل زمین است كه به مرور زمان در عمق زمین ایجاد شده و ناگهان با ریزش سطح نمایان می‌شود. مانند آنچه چندین سال قبل در محله شهران تهران رخ داد. اما فرونشست نشست تدریجی در سطح زمین است كه در مواردی نظیر خشكسالی و كاهش سطح آب‌های زیرزمینی و... رخ می‌دهد. در این میان، علی بیت‌الهی، دبیر كارگروه ملی مخاطرات طبیعی نیز پیش از این درباره اینكه فرونشست و فروریزش زمین با یكدیگر چه تفاوت‌هایی دارند به «آرمان ملی»، گفته بود: «ما در كشور با دو پدیده مخاطرات زمین‌شناسی روبه‌رو هستیم كه به شدت ایمنی شهری ما را تحت تاثیر قرار داده‌اند. یك پدیده فرونشست و دیگری فروریزش است كه باید میان آنها تفاوت قائل شویم. در تهران فروریزش زمین بیشتر مشاهده می‌شود كه از جمله موارد فروریزش زمین می‌توان به فروریزش میدان شهران كه با
آتش‌سوزی لوله گاز همراه بود، فروریزش خیابان پیامبر، چند فروریزش در خیابان مولوی و... اشاره كرد. طی وقوع این مخاطره چاله‌هایی به قطر ۱۰ تا ۲۰ متر در سطح زمین ایجاد می‌شود كه از خصوصیات آن هم می‌توان به ناگهانی بودن آنكه منجر به ریزش ساختمان‌ها، سقوط خودروها درون چاله، آسیب دیدن خط لوله‌ها و... می‌شود، اشاره كرد. «خطر فرونشست زمین و تبعات آن، مناطق زیادی از مردم را در تهدید می‌کند، تا آنجا که علی بیت‌الهی با بیان اینکه ۲۰ میلیون نفر از جمعیت شهری در مناطق فرونشستی با نرخ‌های متفاوت واقع شده‌اند، گفته است: «بررسی‌هایی که به صورت کشوری انجام شده، نشان می‌دهد که از ۳۱ استان، در ۱۸ استان شاهد رخداد فرونشست هستیم. »
خطر قنات‌ها خشک تهران
در شرایطی حادثه نسیم شهر در یک قنات خشک شده، رخ داده است که در کلانشهر تهران و در هر یک از مناطق ۲۲ گانه تهران، دست کم ۲۰ رشته قنات فعال یا خشک شده وجود دارد و این امر در صورت بی‌توجهی می‌تواند موجب فروریزش عظیم در مناطق پرتردد و پر جمعیت شود. عمق قنات‌ها در بعضی نقاط تهران تا 130 متر می‌رسدهر چند تعداد قنات‌های تهران و حومه در بعضی منابع به میزان 500 رشته برآورد شده اما تعداد رشته قنات‌های واقعی بیش از این است و حالا در بسیاری از مناطق تهران، تونل‌ها مستعد فروریزش و خشک وحود دارد. بنا به اعلام مرکز پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران، مرکز بسیاری از قنات‌های موجود در تهران در حال حاضر به‌صورت متروكه و تخریب شده در آمده و در بعضی موارد انحراف یافته و یا پوشش دار شده‌اند. البته شکاف عمیق زمین در استان فارس و در مجاورت باغ‌های انار، فرونشست دشت ورامین و شهریار، پایین آمدن سطح زمین در منطقه رفسنجان و... مشکل منطقه‌ای نیست بلکه ملی است. معلوم نیست چه بر سر سفره‌های زیرزمینی و قنات‌ها آمده که زمین دیگر طاقت ایستادن سرجایش را ندارد. به قول دوستی باید حواسمان ششدانگ باشد که داخل یکی ازهمین فروچاله‌ها نرویم. باید
حواسمان باشد زمین ما را نبلعد. دکتر کریم سلیمانی، پژوهشگر و استاد آبخیزداری، برداشت غیرمجاز و بازسازی نکردن رشته قنات‌ها را در بسیاری از مناطق، عامل اصلی بروز فرونشست‌ها می‌داند و می‌گوید: «وجود چاه‌های غیرمجاز و استفاده بی‌رویه از قنات‌ها و سفره‌های زیرزمینی در بسیاری از مناطق، خیلی وقت است که از خط قرمز عبور کرده. به طور مثال برداشت بی‌رویه آب در باغ‌ها رفسنجان به برخی از جاده‌ها و تأسیسات و سازه‌ها آسیب جدی وارد کرده. برداشت بی‌رویه منجر به فرونشینی زمین شده و همین موضوع در آینده بسیار نزدیک، گذشته از جنگ آب تهدیدات دیگری همچون بروز زلزله و فرونشست زمین را در پی خواهد داشت. »
ارسال نظر