خشک کردن عمدی تالاب برای فروش زمین‌های میلیاردی منطقه آزاد / تالاب انزلی در حصار سنبل آبی

آرمان ملی آنلاین -تالاب انزلی یک تالاب آب شیرین با ۲۰ هزار هکتار مساحت در استان گیلان و در مجاورت شهر بندر انزلی واقع شده است.این تالاب در سال ۱۳۵۴ در کنوانسیون رامسر به عنوان یکی از سایت‌های این کنوانسیون ثبت و تحت حفاظت قرار گرفت، همچنین این تالاب از نظر ارزش‌های بین المللی توسط سازمان بین المللی حمایت از پرندگان به عنوان زیستگاه با اهمیت پرندگان شناسایی شده و هر ساله شاهد مهاجرت تعداد زیادی از پرندگان است.

ارواحی کارشناس محیط زیست درباره تالاب انزلی گفت: تالاب انزلی مهم‌ترین منبع تکثیر و تولید ماهیان خاویاری و استخوانی دریا کاسپین است، که ویژگی‌های بسیار منحصر به فردی از نظر جاذبه‌های گردشگری و طبیعت گردی دارد، که مجموع این موارد تالاب انزلی را در راس یکی از مهم‌ترین تالاب‌های کشور قرار می‌دهد.

ارواحی در مورد مشکلات و تهدیدات تالاب انزلی گفت: تالاب انزلی با مشکلات و تهدیداتی از قبیل ورود منابع آلاینده و فاضلاب‌های شهری، صنعتی، روستایی، زهاب‌های کشاورزی و پساب‌های دامداری منطقه است، که این امر باعث افت کیفیت آب تالاب شده و پیامد‌های زیست محیطی و مخاطرات انسانی را بهمراه خواهد داشت.

همچنین خاطر نشان کرد که وقتی منابع آلاینده وارد تالاب می‌شوند به طور مشخصی میزان ازت و فسفر در آب تالاب افزایش یافته و در نتیجه شاهد افزایش رشد پوشش گیاهی در تالاب مانند نیزار‌ها و گیاهان آبزی خواهیم بود، که این امر موجب کاهش اکسیژن آب و تهدید جدی برای آبزیان تالاب می‌شود و با افزایش این نیزار‌ها در فصول گرم مانند تابستان شاهد تشدید آتش سوزی در تالاب خواهیم بود.

وی افزود: یکی از راه حل کنترل و حذف آلاینده‌های ورودی به تالاب انزلی، احداث تصفیه خانه بوده که متاسفانه تا کنون به دلیل عدم تامین بودجه مورد نیاز، تحقق نیافته است.

این کارشناس محیط زیست در ادامه تصریح کرد: راه حل‌های بیولوژیک دیگری نظیر ایجاد لاگون‌های طبیعی همراه با کاشت پوشش گیاهی بومی تالاب در کاهش آلاینده‌ها خصوصا ازت و فسفر ورودی به تالاب بسیار موثر هستند. علاوه بر این می‌توان با آموزش گسترده دامدار‌ها، بهره بردار‌ها، کشاورز‌ها، و ارزیابی دقیق اثرات زیست محیطی صنایع و نظارت مداوم بر عملکرد آن‌ها، کمک بزرگی به احیای تالاب انزلی کرد.

وی در مورد ورود گونه‌های غیر بومی به تالاب انزلی گفت: در گذشته گونه آزولا و اکنون سنبل آبی بلای جان این تالاب شده است، سنبل آبی به شدت تعرق بالاتری نسبت به سایر گونه‌ها و تاثیر زیادی در کاهش تراز و اکسیژن آب دارد، و رقیب جدی برای آبزیان، ماهیان و دوزیستان تالاب است.

ارواحی در مورد راه حل‌های پاکسازی سنبل آبی در تالاب گفت: در اکوسیستم‌های ما گونه‌های غیر بومی زیادی مانند سنبل آبی در انزلی، گونه کاراس در تالاب نئور و تیلاپیا در تالاب شادگان وارد تالاب‌ها و دریاچه‌ها شده اند.

ارواحی گفت: برای برطرف کردن مشکل سنبل آبی طرح‌های زیادی اجرا و راهکار‌های مختلفی به آزمایش گذاشته شده، اما در سطح پایلوت باقی مانده است، که برای جلوگیری از هدر رفتن زمان و وارد شدن آسیب بیشتر به زیست بوم‌ها نیازمند استفاده از تجارب بین المللی است.

وی افزود: اکنون بخش قابل توجهی از تالاب انزلی خشک شده که عوامل موثر در وضعیت فعلی تالاب را می‌توان اینگونه برشمرد: کاهش سطح تراز آب دریای کاسپین و عدم مکش مناسب آب به سمت دریا و در نتیجه عدم بازگشت رسوبات وارد شده به تالاب‌ها، لایروبی نشدن به موقع رودخانه‌ها، برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها و در ادامه تشدید رسوبات ورودی به تالاب ها، احداث سازه‌ها و ایجاد زیرساخت‌ها در مجاورت تالاب بدون بررسی و پیش بینی دقیق اثرات زیست محیطی، عدم تحویل حق آبه تالاب و کم شدن بارندگی‌ها.

این کارشناس محیط زیست تصریح کرد: برنامه‌ای برای مدیریت تالاب انزلی توسط ستاد ملی مدیریت و هماهنگی تالاب‌های کشور در دولت دوازدهم به تصویب رسید و ابلاغ شد، اما متاسفانه در مرحله اجرا شاهد همکاری مورد انتظار و تخصیص اعتبارات مورد نیاز توسط بخش‌های کلیدی دست اندرکار نبودیم، که امیدوارم در دولت سیزدهم این برنامه به جدیت تمام اجرا شود.

ارواحی در مورد مالکیت تالاب انزلی گفت: در سال اخیر شاهد اختلاف نظر میان وزارت نیرو، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل‌ها بر سر مالکیت تالاب انزلی بودیم، که خوشبختانه در پایان تصمیم بر مالکیت سازمان جنگل‌ها و مراتع آبخیزداری با مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست کشور شد و امید است هرچه سریعتر وضعیت حقوقی و سند مالکیت تالاب انزلی تعیین تکلیف شود.

وی افزود از آنجا که مدیریت بین بخشی تالاب انزلی در سطوح ملی و استانی به کمیته‌هایی سپرده شده، انتظار میرود هر گونه تصمیمی در خصوص تالاب انزلی در این کمیته‌ها مطرح و پس از بحث و تبادل نظر و در صورت اجماع و تصویب، به اجرا گذاشته شود و بخش‌های متولی پاسخگوی تعهدات، مسئولیت‌ها و وظایف خود در قبال مدیریت و حفاظت از تالاب انزلی باشند.

ارواحی یکی دیگر از مشکلات تالاب انزلی را تغییر کاربری اراضی تالابی به اراضی کشاورزی و انواع بهره برداری‌ها توسط بهره برداران محلی برشمرد که البته با خشک شدن تالاب، تشدید می‌شود، در این خصوص مطالعات تعیین حد بستر و حریم تالاب انزلی توسط وزارت نیرو انجام شده و در ادامه نیاز است علامت گذاری حد و مرز تالاب با مشارکت جامعه محلی انجام پذیرد، به نوعی که تا حد امکان تعارض‌ها میان جامعه محلی و دولت کاهش یابد، و از طرف دیگر با اتخاذ رویکرد‌های جامعه محور زمینه‌های درآمد زایی جایگزین را به بهره بردار‌های محلی معرفی کنیم.

وی افزود: برای نمونه اگر طبیعت گردی و گردشگری جامعه محور در تالاب انزلی داشته باشیم، جامعه محلی بطور مستقیم از درآمد حاصل از آن بهره‌مند شده و در حفاظت از تالاب انزلی مشارکت بیشتری می‌کند، و در این شرایط خود جامعه محلی با سودجویان محدودی که اقدام به تغییر کارابری اراضی تالاب می‌کنند، مقابله می کند.

به گزارش آرمان ملی آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، ارواحی در ادامه تصریح کرد: برای نیل به این مهم نیاز است برنامه پهنه بندی تالاب انزلی با مشارکت تمام بخش‌های دست اندرکار و نمایندگان گروه‌های بهره بردار محلی تهیه شود بگونه‌ای که زون‌های اکولوژیک، میزان حساسیت زیستگاه‌های تالاب و کاربری‌های مجاز در تالاب شناسایی شده و به اجرا گذاشته شود.

لاگون چیست :

لاگون‌ها حوضچه‌هایی هستند که برای دریافت، نگهداری و تصفیه­‌ی فاضلاب برای مدت زمانی از پیش تعیین شده طراحی شده اند. در صورت لزوم، آن‌ها با مواد خاک رس یا یک آستر مصنوعی پوشانده شده اند تا از نشت به آب زیرزمینی جلوگیری کنند.

در لاگون، فاضلاب از طریق ترکیبی از فرآیند‌های فیزیکی، بیولوژیکی و شیمیایی تصفیه می­شود. بسیاری از مراحل تصفیه به طور طبیعی انجام می­شود، اما برخی از سیستم‌ها از دستگاه هوادهی برای افزودن اکسیژن به فاضلاب استفاده می‌کنند .

مزایا:

لاگون برای طراحی و ساخت در مناطقی که زمین ارزان است می­تواند مقرون به صرفه باشد.

آن‌ها انرژی کمتری نسبت به بیشتر روش‌های تصفیه فاضلاب مصرف می‌کنند.

کار و نگهداری آن‌ها ساده است و معمولا فقط به کارکنان نیمه وقت احتیاج دارند.

آن‌ها می ­توانند استفاده­ی متناوب و بار‌های شوک را بهتر از بسیاری از سیستم‌ها تحمل کنند و از این رو گزینه­ی مناسبی برای اردوگاه ها، استراحتگاه‌ها و سایر موارد فصلی به شمار می­روند.

آن‌ها در حذف ارگانیسم‌های عوامل بیماری زا از فاضلاب بسیار موثر هستند.

پساب حاصل از سیستم‌های لاگون می­تواند برای آبیاری مناسب باشد، زیرا دارای مواد مغذی بالا و پاتوژن کم است.

معایب:

سیستم‌های لاگون به زمین‌های بیشتری نسبت به سایر روش‌های تصفیه نیاز دارند.

در آب و هوای سرد از کارایی کمتری برخوردار هستند و ممکن است به زمین اضافی یا زمان ماند بیشتری در این مناطق احتیاج داشته باشند.
بو می‌تواند در هنگام شکوفایی جلبک ها، آب شدن برف در بهار و آب و هوای سرد در لاگون بی هوازی که به طور نامناسب نگهداری می‌شوند، آزاردهنده شود.

لاگون‌ها تا زمانی که نگهداری نشوند می­توانند منطقه­ی تولید مثل پشه‌ها و حشرات دیگر را فراهم کنند.

آن‌ها در حذف فلزات سنگین از فاضلاب چندان موثر نیستند.

پساب برخی لاگون‌ها حاوی جلبک است و برای رسیدن به استاندارد تخلیه­ی محلی اغلب به تصفیه­ی اضافی نیاز دارد .