زمان تغییر در رهبری ترکیه فرا رسیده است؟/ مخالفان اردوغان در بهترین وضعیت بیست سال اخیر

آرمان ملی آنلاین / احسان انصاری: کاکایی معتقد است: «مخالفان اردوغان امروز نسبت به بیست سال گذشته در بهترین وضعیت خود قرار گرفته‌اند. مخالفان اردوغان از جمعی از گروه‌های مختلف و با طیف‌های مختلف فکری و متفاوت گرد هم آمده‌اند. این در حالی است که جریان کردها نیز در انتخابات پیش‌رو از قیلچدار اوغلو حمایت می‌کند. اگر این وضعیت ادامه داشته باشد می‌توان عنوان کرد که شانس پیروزی اوغلو بر اردوغان در انتخابات ترکیه وجود خواهد داشت. در چنین شرایطی ترکیه باید خود را برای شرایط جدید و تغییر قدرت در این کشور آماده کند.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.

انتخابات ریاست جمهوری و پارلمان ترکیه در حالی به زمان رأی‌گیری نزدیک می‌شود که گمانه‌زنی‌های انتخاباتی از به چالش کشیدن اردوغان توسط کمال قلیچدار اوغلو، رهبر ائتلاف ملت خبر می‌دهند. با توجه به شرایط موجود به چه میزان احتمال تغییر قدرت در ترکیه وجود دارد؟
انتخابات14 می‌ ترکیه از بسیاری جهات یک انتخابات متفاوت خواهد بود. در این انتخابات رقابت بین گروه‌ها و ائتلاف‌های انتخاباتی نسبت به گذشته بسیار نزدیک، عمیق و شدید است. در بیست سال گذشته که قدرت در اختیار حزب عدالت و توسعه قرار داشته تا به امروز اردوغان تا به این اندازه در چالش انتخاباتی قرار نداشته است. این وضعیت نشان می‌دهد که این انتخابات می‌تواند یک نقطه چرخشی در قدرت و سیاست در ترکیه به شمار رود. در انتخابات اخیر دو جریان بیشتر مورد توجه افکار عمومی قرار گرفته‌اند. نخست ائتلاف جمهور که به حزب حاکم یعنی عدالت و توسعه و حزب حرکت ملی که یک حزب ملی گراست وابسته است. حزب عدالت و توسعه در سال‌های اخیر قدرت را در اختیار داشته و در انتخابات پیش‌رو نیز از همه ظرفیت‌های خود استفاده می‌کند که بتواند وضعیت موجود را حفظ کند و به همین دلیل نیز شعار انتخاباتی خود را ادامه راه گذشته با جدیت بیشتر انتخاب کرده است. نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد متوجه شخص رجب طیب اردوغان است که بیست سال حضور در قدرت و پست‌های کلیدی ترکیه را تجربه کرده است. اردوغان در طول این سال‌ها سیاست خارجی و داخلی ترکیه را از بسیاری جهات متحول کرده و در شرایط رقابت‌های انتخاباتی نیز جزئی از نقاط قوت اردوغان به شمار می‌رود. از سوی دیگر اردوغان در ترکیه دارای کیش شخصیت و کاریزماست. اردوغان کاندیدای اصلی این جریان است و نگاه به آینده را در چارچوب حل مشکلات اقتصادی که در سال‌های اخیر گریبانگیر ترکیه بوده می‌داند. به همین دلیل نیز وعده‌هایی که اردوغان در ترکیه داده بیشتر پیرامون همین مسائل اقتصادی بوده است. اردوغان در وعده‌های انتخاباتی خود عنوان کرده که در مدت یک یا دو سال تورم را در این کشور کاهش خواهد داد. در مقابل جریانی که رهبری آن را اردوغان برعهده دارد ائتلاف ملت قرار دارد که از شش گروه مخالفان دولت اردوغان تشکیل شده و رهبری آن برعهده کمال قلیچدار اوغلو است.

چرا قلیچدار اوغلو به عنوان مهم‌ترین رقیب انتخاباتی اردوغان تبدیل شده است؟آیا انتقاد از وضعیت موجود وی را مورد توجه افکار عمومی قرار داده است؟
واقعیت این است که این ائتلاف تبلیغات وسیعی را به شکل گسترده در شهرهای مختلف ترکیه به راه انداخته‌اند و از این سخن می‌گویند که زمان تغییر در این کشور فرا رسیده است. هدف اصلی این جریان گرفتن قدرت از شخص اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری و سپس افزایش شمار نمایندگان این ائتلاف در ترکیب پارلمان آینده است. اگر واقع بینانه به مسائل ترکیه نگاه کنیم باید عنوان کرد که قلیچدار اوغلو راه دشواری برای پیروزی بر اردوغان دارد. با این وجود مخالفان اردوغان امروز نسبت به بیست سال گذشته در بهترین وضعیت خود قرار گرفته‌اند. مخالفان اردوغان از جمعی از گروه‌های مختلف و با طیف‌های مختلف فکری و متفاوت گرد هم آمده‌اند. این در حالی است که جریان کردها نیز در انتخابات پیش‌رو از قلیچدار اوغلو حمایت می‌کند. اگر این وضعیت ادامه داشته باشد می‌توان عنوان کرد که شانس پیروزی اوغلو بر اردوغان در انتخابات ترکیه وجود خواهد داشت. در چنین شرایطی ترکیه باید خود را برای شرایط جدید و تغییر قدرت در این کشور آماده کند. نکته دیگری که باعث توجه رسانه‌ها و افکار عمومی با ائتلاف ملت بوده دیدگاه این جریان درباره تغییر سیستم ریاستی به پارلمانی در ترکیه مانند گذشته است. این جریان بر این باور است که سیستم پارلمانی بیشتر می‌تواند دموکراسی را در ترکیه تقویت کند. شعار دیگر این جریان بهبود وضعیت اقتصادی ترکیه و تغییر در سیاست خارجی بوده که تاکنون اردوغان دنبال می‌کرده است. خارج کردن نیروهای نظامی ترکیه از سوریه و خارج کردن مهاجران از ترکیه از دیگر شعارهایی است که این جریان مطرح کرده است. نکته مهمی که درباره این ائتلاف وجود دارد و تا حدودی نگران کننده است این است که در این ائتلاف دیدگاه‌ها و گروه‌های مختلف و متفاوتی وجود دارد.

آیا این موضوع می‌تواند در بین جریان مخالف اردوغان شکاف و تشتت ایجاد کند؟
این موضوع می‌تواند نقطه‌ای برای شکاف و واگرایی در این جریان باشد اما باید اذعان کرد که به هر حال ترکیه در حال وارد شدن به یک دوران جدید است. نکته‌ای که در این زمینه وجود دارد این است که همایش‌ها و نشست‌هایی که رهبران گروه‌های مخالف حزب حاکم در یک سال گذشته داشته‌اند باعث شده تا حدود زیادی این گروه‌ها از واگرایی فاصله بگیرند و به یک جمع بندی نهایی دست پیدا کنند. با این وجود هنگامی که خانم مرال آکشنر از این جریان جدا شد این شائبه ایجاد شد که این اتفاق یک زنگ خطر برای شکاف در این جربان به شمار می‌رود. با این حال خانم آکشنر در نهایت به این ائتلاف بازگشت و باعث شد که ائتلاف به حرکت خود ادامه بدهد و خود را حفظ کند. آکشنر یک چهره ملی گراست که تلاش می‌کند در عین حالی که در این ائتلاف حضور دارد به دنبال این است که در انتخابات پارلمانی بتواند رأی بیشتر ملی گرایان را به سمت خود جلب کند و به عنوان یک قطب و نیروی جدید سیاسی ملی گرا در ترکیه خود را مطرح کند. بدون تردید این اتفاق می‌تواند روند تحولات را در ترکیه در آینده دستخوش تغییر کند.

موضوع سیاست خارجی یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که در رقابت‌های انتخابات ریاست جمهوری ترکیه درباره آن صحبت شده است. اگر قدرت در ترکیه تغییر کند چه تغییری در سیاست خارجی این کشور به خصوص در خاورمیانه رخ خواهد داد؟
سیاست خارجی در ترکیه یکی از موضوعات مهم در انتخابات بوده است. انتظار این است که اردوغان در صورت پیروزی در انتخابات همان سیاست مستقل خود را در سیاست خارجی ادامه بدهد. سیاستی که در تقابل با غرب قرار دارد، سیاست تهاجمی در منطقه، ارتباط با روسیه و به صورت کلی سیاست چند وجهی خود را در عرصه سیاست خارجی ادامه بدهد. به هر حال اردوغان مبتکر چنین سیاست‌هایی در عرصه منطقه‌ای بوده است. البته اگر اردوغان در انتخابات به پیروزی دست پیدا کند احتمال تغییر در برخی رویکردهای سیاست خارجی وجود خواهد داشت. از جمله تجدیدنظر در موضوع سوریه است که در شرایط کنونی افکار عمومی در ترکیه تقاضای تجدید نظر در این زمینه را دارد. جریان مخالف اردوغان اما به دنبال تجدید نظر در برخی سیاست‌هایی است که تاکنون در ترکیه دنبال شده است. نکته مهم در انتخابات پیش‌رو این است که اگر کردها از نامزدی کمال قلیچدار اوغلو حمایت کنند شانس پیروزی وی در انتخابات افزایش پیدا خواهد کرد. در این بین دو نامزد دیگر نیز در انتخابات ریاست جمهوری حضور دارند. نخست محرم اینجه که در دور قبلی انتخابات نامزد جمهوری خلق بود و در شرایط کنونی جدا شده و به همین دلیل برخی گمان می‌کنند آرای وی به زیان مخالفان اردوغان خواهد بود. نامزد دیگر سنان اوغان است که یک آذری تبار ملی گراست و بیشتر به سمت جریان‌های ملی گرایش دارد و متعصب‌تر به نظر می‌رسد.
اگر تمایل به انتخاب این دو نامزد در ترکیه افزایش پیدا کند این احتمال وجود دارد که انتخابات ریاست جمهوری ترکیه به دور دوم کشیده شود. با این وجود اتفاقاتی که در هفته منتهی به انتخابات رخ خواهد داد حائز اهمیت است. این احتمال وجود دارد که اردوغان در روزهای منتهی به رأی گیری دست به ابتکاراتی بزند که فضا را به دست بگیرد و بتواند دوباره در انتخابات به پیروزی دست پیدا کند. اتفاق مهمی که در انتخابات اخیر در ترکیه رخ داده این است که تحولات اجتماعی و سیاسی در شرایط کنونی نسبت به بیست سال گذشته متفاوت است و به همین دلیل بسیاری از ناظران بین‌المللی بر این باور هستند که احتمل تغییر و تحولات در ترکیه وجود خواهد داشت.