۲۰۰ هزار میلیارد تومان کمبود منابع در سازمان تامین‌اجتماعی/ صندوق‌های بازنشستگی در مرز بحران
کارشناس بازار کار: مشخص است که این وضعیت می‌تواند بحران بزرگی را در کشور ایجاد کند و به دلیل اینکه رقم‌ها سنگین است و امکان تامین آنها حتی از اعتبارات بانکی وجود ندارد به همین دلیل این نگرانی وجود دارد که اگر شرایط بخواهد به همین شکل پیش رود همه باید نگران باشیم
آرمان ملی آنلاین سال‌هــاست که مســأله صندوق‌های بازنشستگی زنگ خطر آنها به صدا درآمده و دولت‌ها بی‌توجه به فاجعه قریب‌الوقوع آن از کنار این ابرچالش اقتصادی به‌سادگی گذر کردند و نتیجه آن شد که آینده‌ای که منتظرش بودیم، گریبانگیر حال این روزهای ما شده است. از سوی دیگر وابستگی روزافزون و نگران‌کننده صندوق‌های بازنشستگی به منابع دولتی و بودجه عمومی از جمله مهم‌ترین نشانه‌های ورشکستگی آنها به شمار می‌رود و طی سال‌های گذشته هیچ راه‌حل مناسبی برای رهایی از بحران آنها پیدا نشده و یا به کار گرفته نشده است اما آنچه مسلم است این است که تصمیمات اشتباه و حضور مسئولان کم‌تجربه در مجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی روند چالش‌های صندوق‌ها را تسریع کرده است. این درحالی است که بارها اقتصاددانان در سال‌های گذشته نسبت به چالش صندوق‌های بازنشستگی هشدار داده بودند و نسبت به عملکرد دولت درخصوص صندوق‌ها همیشه انتقاد داشته‌اند به طوری که سال گذشته وقتی دولت با کسری بودجه مواجه شد به‌سراغ صندوق بازنشستگی رفت و پولی که در صندوق موجود بود را خرج بودجه کرد در نتیجه دولت به صندوق‌های بازنشستگی
بدهکار شد که البته ریشه این اتفاق‌ها به این علت است که صندوق‌های بازنشستگی هیچ‌گونه استقلال اداری از خود ندارند و کاملا تحت‌نظر دولت هستند و بارها مسئولان این نقد را به دولت داشتند اما گوش شنوایی وجود نداشت.
ناترازی در صندوق‌های بازنشستگی
حمید حاج‌اسماعیلی، کارشناس بازار کار در این خصوص گفت: قبل از اینکه به مسئله صندوق‌های بازنشستگی بپردازیم، باید به اصل مسئله شرایط اقتصادی در کشور پرداخته شود و کسری بودجه بزرگی را چند سالی است که یدک می‌کشیم بدون اینکه هیچ‌گونه دغدغه و نگرانی در حوزه دولت برای رفع آن شاهد باشیم بنابراین شاهد هستید که دولت‌ها اوراق منتشر می‌کند و مدعی اند از بانک مرکزی استقراض نکرده‌اند در صورتی که در خصوص اوراق هیچ‌گونه پاسخ‌گویی شفافی به کارشناسان، جامعه و مردم ندارد و نتایج آن را در آثار تورمی جامعه و افزایش قیمت‌ها هر روز شاهد هستیم. این کارشناس اقتصادی بیان کرد: دولت حداقل بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان در سال اوراق می‌فروشد که اینها را یا از بانک‌ها پولش را می‌گیرد و یا از بانک مرکزی می‌گیرد و بعضی از مواقع بخشی از اینها را به شرکت‌ها و گروه‌های مختلف مالی واگذار می‌کند. حاج‌اسماعیلی خاطرنشان کرد: این، بحران بزرگ‌تر، جدی‌تر و پایه‌ای‌تر نسبت به ناترازی است که در صندوق‌های بازنشستگی وجود دارد و در عین حال، بانک‌ها که با مجوز و نظارت دولت کار می‌کنند، سال‌هاست ناترازی دارند و به دلیل همکاری‌ای که با دولت دارند و
اعتبارات مالی، به خصوص در حوزه تأمین نقدینگی اوراق که در اختیار دولت قرار می‌دهند، از این تخلف چشم‌پوشی می شود و این وضعیتی است که کل اقتصاد کشور را درگیر کرده است. این کارشناس بازار کار معتقد است: این وضعیت در حال حاضر در صندوق‌های بازنشستگی مشهود است و به دلیل اینکه الزام است و دولت مجبور است اعتبارات لازم را برای پرداخت مستمری‌ها تأمین کند، هیچ راه گریزی وجود ندارد و همه صندوق‌هایی که در اختیار دولت است، کلا دچار مشکل هستند و منابع اعتباری لازم را ندارند و همه اعتبار این صندوق‌ها از طریق بودجه سالانه تأمین می‌شود. او ادامه داد: مشکل بزرگ‌تری که می‌تواند یک بحران را در کشور ایجاد کند، صندوق تأمین‌اجتماعی است که برآوردها برای امسال این است که بیش از ۶۲۰ هزار میلیارد تومان باید بودجه سازمان تأمین‌اجتماعی باشد که برآوردهای کارشناسی و مالی که در خود سازمان انجام شده، حداکثر واریزی‌هایی که محل اعتبار منابع بیمه‌ای است، حدود ۴۱۰ هزار میلیارد تومان است و حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان درآمدهایی است که از شرکت‌های شستا تأمین می‌شود و نزدیک به ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کمبود منابع در سازمان تأمین‌اجتماعی برای همین
امسال وجود دارد که آنها روی بدهی‌های دولت حساب کردند که بتوانند از دولت بگیرند، اما متأسفانه هیچ‌گونه شرایطی برای پرداخت این بدهی‌ها در بودجه امسال دیده نمی‌شود. حاج‌اسماعیلی متذکر شد: مشخص است که این وضعیت می‌تواند بحران بزرگی را در کشور ایجاد کند و به دلیل اینکه رقم‌ها سنگین است و امکان تأمین آنها حتی از اعتبارات بانکی وجود ندارد و به همین دلیل این بیم و نگرانی وجود دارد که اگر شرایط بخواهد به همین شکل پیش رود، همه باید نگران باشیم. وی یادآور شد: نزدیک به نیمی از جمعیت کشور وابسته به سازمان تأمین‌اجتماعی هستند و اگر مشکلات مالی در سازمان تأمین‌اجتماعی ادامه پیدا کند، می‌تواند یک سردرگمی بزرگ را برای اداره سازمان تأمین‌اجتماعی و ارائه خدمات ایجاد کند. این کارشناس بازار کار تاکید کرد: هیچ‌گونه طرح و برنامه‌ای را در دولت ندیدیم و متأسفانه در دولت‌های گذشته هم چنین شرایطی وجود داشت. حاج‌اسماعیلی همچنین می‌گوید: در خصوص بانک‌ها و ناترازی در صندوق‌های بازنشستگی و به خصوص صندوق تأمین‌اجتماعی، از گذشته این مشکل را داشتیم و برای آن کار اساسی و کارشناسی انجام نداده‌اند. این وضعیت امروز ادامه پیدا کرده و اگر
بدهی‌های دولت به همین شکل ادامه پیدا کند و به سرعت مشکلات سازمان تأمین‌اجتماعی تسویه نشود، مطمئن باشید که در سال آینده ممکن است با بحرانی روبه‌رو شویم که امکان حل آن در کوتاه‌مدت برای کشور وجود نداشته باشد و خسارت‌های بسیاری در حوزه منابع انسانی و مستمری‌بگیران و بیمه‌شدگان ایجاد کند.
کنترل حیاط خلوت برخی مقامات سیاسی
این کارشناس بازار کار در درمورد اینکه سازوکاری برای حل مشکل صندوق‌های بازنشستگی وجود دارد گفت: همیشه از اصلاحات سه‌گانه‌ای صحبت شده که می‌تواند این مشکلات را صندوق‌های بیمه‌ای و به خصوص صندوق تأمین‌اجتماعی را حل کند بنابراین ابتدا دولت باید به دنبال مدیریت هزینه برود و جایی که حیاط خلوت برخی مقامات سیاسی شده و افراد زیادی در هیئت‌مدیره شرکت‌های مختلف کار می‌کنند و هیچ‌گونه کارآمدی و تخصصی ندارند را کنترل کند همچنین این افراد به جاهایی می‌روند که از طریق پاداش، حق حضور و در عین حال امکانات مجموعه‌ها، درآمدهای خود را افزایش دهند. وی عنوان می‌کند: بر این اساس، مدیریت هزینه اولین گامی است که در صندوق‌های بازنشستگی باید انجام شود و در صندوق تأمین‌اجتماعی این امر بسیار موثر است. زیرا درآمدها و هزینه‌های بسیار غیرشفافی در سازمان تأمین‌اجتماعی وجود دارد که بیشتر در شرکت‌های سرمایه‌گذاری است این در حالی است که خیلی از این شرکت‌ها بهره‌وری و سوددهی لازم را ندارند و علت آن هم افراد غیرمتخصص و هزینه‌های هنگفتی است که وجود دارد. این کارشناس بازار کار تصریح می‌کند: باید از تکنولوژی‌ها و فناوری‌های نوین استفاده کنیم که
بتوانیم مدیریت هزینه داشته باشیم، اما سازمان تأمین‌اجتماعی در این حوزه‌ها گام‌های موثر را برنداشته است و با وجود شعارهایی که می‌دهند کار اساسی ندیده‌ایم که بگویند براساس روند نموداری و شرایط کاری سازمان، توانستیم هزینه‌های سازمان را با روش‌های نوین کاهش دهیم.
تحویل صندوق‌ها با 1000 همت کسری
از سوی دیگر سیدصولت مرتضوی چندی پیش درخصوص صندوق‌های بازنشستگی اظهار داشت: در پایان دولت قبل، افزایش هزینه‌ها و تعهدات بدون پیشتوانه منجر به کسری ۴۰۰ هزار میلیارد تومانی صندوق‌های بازنشستگی شده بود و با اشاره به اینکه دولت سیزدهم، صندوق‌ها را با ۱۰۰۰ همت کسری تحویل گرفت افزود: دولت مردمی به ارجحیت مصلحت کشور بر منفعت گروهی اعتقاد دارد و حذف ارز ترجیحی نیز با همین سیاست دنبال شد. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، پرداخت بدهی سازمان تأمین اجتماعی به نظام بانکی را از مهم‌ترین اقدامات برای رفع ناترازی صندوق‌ها عنوان کرد و گفت: تأمین منابع پایدار برای صندوق‌های بازنشستگی به صورت ویژه در دستور کار است و اقتصاد ایران باید استراتژی خود را برای پیشرفت و توسعه در قرن جدید مشخص کند و فرمایش رهبر معظم انقلاب در بیان شعار سال برای رسیدن به این هدف است بنابراین حمایت از تشکل‌های صنفی می‌تواند به بستری برای توسعه اقتصادی و تحقق شعار سال تبدیل شود.
رشد بی‌رویه افراد واجدان دریافت مستمری‌بگیر
مدیرکل دفتر بیمه‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به چالش‌های صندوق‌های بازنشستگی گفت: چالش‌های این حوزه متنوع و متفاوت هستند که یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش روی صندوق‌ها، تنزل نرخ تولد و به‌تبع آن، کاهش نرخ رشد جمعیت و پیرشدن آن است به‌طوری که نرخ باروری از بیش از ۶/۵ درصد در سال ۱۳۵۸ به حدود ۱/۵ درصد رسیده است بنابراین زمانی که جمعیت جوان در کشور بازتولید نمی‌شود، کشور به سمت پیری جمعیت می‌رود و قطعاً ضریب پشتیبانی صندوق‌ها با هر مدیریتی به مخاطره خواهد افتاد؛ چراکه به دلیل تحولات جمعیتی، تعداد افراد در سن کار در ایران به‌شدت کاهش خواهد یافت و از سوی دیگر، شمار واجدان شرایط دریافت مستمری نسبت به افرادی که حق‌بیمه پرداخت می‌کنند رشد خواهد کرد. سید سجاد پادام با بیان اینکه بر اساس آمار، در حال حاضر جمعیت بالای ۶۵ سال در کشور بیش از ۵ میلیون نفر است، خاطرنشان می‌کند: پیش‌بینی می‌شود در سال ۱۴۳۰، این جمعیت به حدود ۲۰ میلیون نفر برسد. این در حالی است که طبق تعریف نسبت پشتیبانی صندوق‌ها، در برابر هر مستمری‌بگیر باید ۶ نفر بیمه‌پرداز باشد، بنابراین توازن ورودی و خروجی صندوق‌ها بهم خواهد
خورد؛ به این ترتیب در برابر جمعیت ۲۰ میلیونی سالخورده باید حداقل ۹۰ میلیون نفر بیمه‌پرداز وجود داشته باشد که با این نرخ رشد جمعیت، بسیار دور از ذهن خواهد بود و می‌توان گفت مواجهه با بحران بازنشستگی بسیار جدی است.
عدم تناسب منابع و مصارف صندوق‌ها، چالش اصلی صندوق‌ها
بنا به این گزارش، عدم تناسب منابع و مصارف صندوق‌ها یکی از علل اصلی ناپایداری صندوق‌ها به‌شمار می‌رود؛ به‌طوری که افزایش مصارف صندوق‌ها از یک طرف با قوانینی مانند بازنشستگی پیش از موعد و از طرف دیگر بالا رفتن امید به زندگی، صندوق‌ها را با بحران ورشکستگی مواجه کرده است. به‌عنوان مثال، میانگین سنی مستمری‌بگیران ۵۴ سال است، در حالی که امید به زندگی به ۷۸ سال رسیده است یعنی صندوق‌ها مجبور هستند طی سال‌های متمادی به افراد مستمری پرداخت کنند. طبق پیش‌بینی‌ها با ادامه این روند، هزینه‌های جاری بودجه دولت در چند سال آینده کفاف کسری صندوق‌های بیمه‌ای را نخواهد داد؛ اگرچه در حال حاضر هم ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از بودجه کشور در سال ۱۴۰۱ به صندوق‌های کشوری و لشکری اختصاص خواهد یافت.
ارسال نظر