اختلاف در کابینه امنیتی ترامپ

 ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در مذاکرات با ایران و معاون رئیس‌جمهور جی‌دی ونس، معتقدند که باید مسئله ایران را از طریق میز مذاکره حل‌وفصل کرد. در مقابل، وزیر خارجه مارکو روبیو، وزیر دفاع پیت هگزث، مشاور امنیت ملی مایک والتز و رئیس سیا جان رتکلیف معتقدند که باید از طریق سیاست فشار حداکثری، حاکمان تهران را در دو پرونده هسته‌ای و موشکی مجبور به عقب‌نشینی، مشابه مدل لیبی کرد. اخیراً ترامپ در کاخ سفید با هر دو گروه جلسه‌ای برگزار کرده و خروجی آن، اظهارات تند ترامپ و حتی عقب‌نشینی ویتکاف از سخنان پیشین خود درباره حل پرونده هسته‌ای از طریق مذاکره بوده است. 

 نشست در کاخ سفید

 رسانه اکسیوس گزارشی از نشست ترامپ در اتاق وضعیت کاخ سفید درباره مذاکرات هسته‌ای ایران منتشر کرده است. این رسانه به نقل از دو منبع آگاه نوشت: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، نشستی محرمانه در بالاترین سطح ممکن و با حضور تمامی مقامات ارشد امنیت ملی و سیاست خارجی دولتش برگزار کرده تا موضع آمریکا در دور بعدی مذاکرات که قرار است شنبه آینده برگزار شود، بررسی شود. اکسیوس می‌نویسد در این جلسه، بر سر میزان مصالحه‌ای که آمریکا باید بپذیرد، اختلاف نظر وجود داشته است. ترامپ نیز پیام‌هایی متناقض ارسال کرده؛ از یک سو خواهان توافق است و از سوی دیگر بارها ایران را به حمله نظامی تهدید کرده است. ویتکاف، با وجود مذاکرات مثبت با عراقچی و تأکید بر اینکه ایران می‌تواند چرخه غنی‌سازی اورانیوم در ابعاد برجام را داشته باشد، پس از این جلسه در پستی در ایکس نوشت: «هر توافق نهایی باید چارچوبی برای صلح، ثبات و شکوفایی در خاورمیانه ترسیم کند –یعنی ایران باید غنی‌سازی و برنامه تسلیحاتی خود را متوقف و حذف کند.»

 واکنش عراقچی 

آشکار است که ویتکاف احتمالاً در این جلسه از سوی مشاور امنیت ملی و وزیر خارجه به خاطر مواضع مثبت خود در مورد غنی‌سازی ایران مورد نقد قرار گرفته و تحت تأثیر خروجی این جلسه، از مواضع پیشین خود عقب نشسته و خواستار برچیده شدن تأسیسات هسته‌ای و موشکی تهران شده است. اتخاذ این موضع از سوی ویتکاف برای ایران به معنای بی‌ثمری مذاکرات است. با این حال، به نظر می‌رسد تهران خواستار ادامه روند مذاکرات است؛ چرا که عراقچی موضعی منطقی در برابر تغییر موضع ویتکاف اتخاذ کرده است. وزیر امور خارجه در این ارتباط گفته است: «آقای ویتکاف تاکنون چند جور صحبت کرده است؛ مواضع واقعی پشت میز مذاکره روشن می‌شود. با این حال، ما باید در جلسه مذاکره از نظرهای واقعی آنان مطلع شویم.» اظهارات عراقچی به این معناست که ایران فضای این جلسه را به‌خوبی درک کرده و این احتمال را می‌دهد که اختلاف بر سر پرونده تهران آن‌قدر جدی است که موجب تغییر موضع مذاکره‌کننده آمریکایی شده است. لذا با ادامه مذاکرات، تهران به شفافیت بیشتر درباره موضع طرف مقابل در امر هسته‌ای می‌نگرد تا از این طریق از خشن شدن فضای بین طرفین و حرکت به‌سوی برخورد بکاهد. 

 میانجی‌ها در اوج اختلاف

به نظر می‌رسد در اوج اختلافات در آمریکا بر سر ایران، رسانه‌ها یک موضوع را نادیده گرفته‌اند: نقش میانجی‌ها در حل چنین اختلافاتی. ظاهراً عمان تا اینجای کار برای برقراری مذاکرات ایران و آمریکا نقشی مثبت ایفا کرده است؛ هم مذاکره برگزار شده و هم زمان مذاکره بعدی اعلام شده است. عدم انتقال میز مذاکرات با میانجی‌گری عمان به رم، به علت همزمانی سفر جی‌دی ونس به ایتالیا بوده و این عمان بوده که به این بهانه پیشنهاد داده مذاکرات در همان کشور برگزار شود تا بتواند در میان دو طرف نقش واقعی برای میانجی‌گری ایفا کند و از حاشیه‌های به‌وجودآمده در طول چند روز اخیر بکاهد. در اینجا البته نقش یک کشور و یک شخص دیگر هم آشکار می‌شود: نقش مسکو و پوتین. او که پیش‌تر اعلام کرده بود به حل مسئله ایران و آمریکا کمک می‌کند، چند ساعت پیش از برگزاری مذاکرات عراقچی- ویتکاف، میزبان ویتکاف در مسکو بوده است. احتمال اینکه پوتین و ویتکاف در این دیدار درباره پرونده ایران گفت‌وگو کرده باشند و این گفت‌وگوها بر روند مثبت مذاکرات تأثیر گذاشته باشد، دور از ذهن نیست. حال باید دید با توجه به اظهارات غیرسازنده اخیر در آمریکا، آیا این بار نیز پوتین پیش از دیدار عراقچی و ویتکاف میزبان فرستاده ویژه آمریکا خواهد بود؛ به‌ویژه آنکه به نظر می‌رسد ایران تمایل دارد بخشی از پیام خود را از طریق روسیه به آمریکا منتقل کند.

 مذاکرات در رم؟

از سوی دیگر، عصر روز گذشته خبرنگار همان رسانه‌ای که اظهارات ویتکاف درباره ایران را منتشر کرده بود، مطلبی تازه درباره مکان مذاکرات منتشر کرد. باراک راوید، خبرنگار اکسیوس، مدعی شد: دور دوم مذاکرات ایران و آمریکا روز شنبه در رم برگزار خواهد شد. این موضوع نشان می‌دهد، اولاً اراده طرفین برای مذاکره جدی است و ثانیاً نقش اروپایی‌ها در مذاکرات ایران و آمریکا قرار است جدی‌تر شود. به نظر می‌رسد در نهایت می‌توان اظهارات متناقض آمریکایی‌ها درباره مذاکره با ایران را به چند شکل تحلیل کرد: نخست اینکه قصد دارند آنچه رسانه‌های آمریکایی در ارتباط با به نفع ایران تمام شدن مذاکرات دور اول منتشر کرده بودند را تحت‌الشعاع قرار دهند، لذا زیر حرف‌های خود زده‌اند. البته تکلیف این اظهارات در مذاکرات شنبه مشخص خواهد شد. دوم اینکه آن‌ها با این اظهارات متناقض تلاش دارند به تهران فشار بیاورند تا به حداقل‌ها رضایت دهد و امتیاز کمتری بگیرد.