دور دوم مذاکرات؛ به وقت مسقط

در آن‌سوی ماجرا، البته با دو ادبیات متفاوت در مورد ایران روبه‌رو هستیم. در آمریکا، نماینده ویژه رئیس‌جمهور از مذاکرات راضی است، هرچند اظهاراتی هم در مورد برخی پرونده‌های دیگر دارد که برای ایران تشکیل داده‌اند که این بخش از سخنان او سازنده نیست. در برابر، دونالد ترامپ تلاش دارد از موضع بالاتر درباره ایران صحبت کند. او اظهارات نسبتاً تندی را درباره ایران اعلام کرده، هرچند در همین اظهارات نشانه‌هایی از تمایل او برای رسیدن به مسیری برای بسته شدن پرونده هسته‌ای ایران دیده می‌شود. به نظر می‌رسد ترامپ طبق ضرب‌المثل معروف، «به مرگ می‌گیرد تا به تب راضی کند» می‌خواهد عمل کند. این‌سو اما در ایران، تمایل عالی‌ترین مقام کشور از مذاکرات نشان می‌دهد که همه به‌دنبال توافق هستند.

*اظهارات عجولانه ترامپ

دونالد ترامپ که تا پیش از این در مورد مذاکرات ایران و آمریکا سکوت کرده بود، بالاخره در گفت‌وگو با رسانه‌ها سکوت خود را شکست و با ادبیاتی غیرسازنده به مذاکرات ایران در مسقط واکنش نشان داد. او تلاش کرد با آسمان‌ریسمان‌بافی، این پیام را به تهران برساند که یا از طریق ادامه گفت‌وگوها می‌توان به نتیجه رسید یا اینکه راهکار دیگری برای مهار توان هسته‌ای ایران در پیش خواهد گرفت. ادبیات او بار دیگر بازی چماق و هویج را تداعی می‌کرد. در همین زمان که رسانه‌ها گمانه‌زنی درباره محل دور دوم مذاکرات در یکی از کشورهای اروپایی را آغاز کرده بودند، تهران ناگهان اعلام کرد دور دوم هم در مسقط برگزار می‌شود. ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: «ما مسئله با ایران را حل خواهیم کرد؛ این یک موضوع آسان است. وی افزود: «ایران نباید بمب هسته‌ای داشته باشد. با ایران دیداری داشتیم و دیداری شنبه آینده داریم. مذاکرات با ایران باید سریع انجام شود. ایران به دستیابی به سلاح هسته‌ای نزدیک شده و ما نمی‌توانیم اجازه چنین چیزی را بدهیم؛ ممکن است تأسیسات هسته‌ای آن را هدف قرار دهیم. ایران می‌تواند کشوری بزرگ باشد، اما بدون داشتن سلاح هسته‌ای. ترامپ در ادامه گفت: «فکر می‌کنم ایرانی‌ها دارند ما را سر می‌دوانند، چون عادت کرده بودند با آدم‌های احمق در این کشور طرف باشند. اگر مجبور شویم کاری بسیار سخت انجام دهیم، انجام خواهیم داد و من این کار را برای خودمان نمی‌کنم، برای جهان انجام می‌دهم.

**اظهارات دوپهلو ویتکاف

هرچند برخی رسانه‌های ضد ایرانی کوشیدند اظهارات ترامپ را به‌مثابه تیر علیه میز مذاکرات تحلیل کنند، اما تلاش همین رسانه‌ها برای پی بردن به متن توافقات غیررسمی میان تهران و واشینگتن نشان می‌دهد آن اتفاقی که باید می‌افتاد، افتاده و بعید است طرفین به گذشته بازگردند. استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه و سرپرست هیات آمریکایی در مذاکرات با ایران، در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز، رسانه‌ای که به‌طور سنتی رویکردی منفی نسبت به ایران دارد، تلویحاً تأیید کرد که ایران می‌تواند به غنی‌سازی ۳.۶۷ درصدی ادامه دهد. این اظهارات، یک پیروزی دیپلماتیک برای ایران محسوب می‌شود؛ چراکه تهران همواره اعلام کرده تنها در صورتی به سمت غنی‌سازی بالاتر می‌رود که آمریکا تعهدات خود را زیر پا بگذارد و اروپا نیز به مسئولیت‌هایش عمل نکند. به گزارش یورونیوز، ویتکاف در این مصاحبه گفت: «آن‌ها به غنی‌سازی بیش از ۳.۶۷ درصدی نیاز ندارند، اما اکنون در برخی موارد تا ۶۰ درصد و در برخی دیگر تا ۲۰ درصد غنی‌سازی انجام داده‌اند. این با ادعای آن‌ها درباره استفاده غیرنظامی همخوانی ندارد. اما بخش بحث‌برانگیز سخنان او، آن‌جا بود که گفت: «این گفت‌وگوها بیشتر درباره راستی‌آزمایی برنامه غنی‌سازی اورانیوم و در نهایت ابعاد نظامی احتمالی آن است؛ از جمله موشک‌هایی که در زرادخانه‌هایشان دارند و هدف احتمالی آن‌ها برای دستیابی به بمب.

*موشک‌ها قابل معامله نیست

اظهارات ویتکاف درباره بررسی زرادخانه‌های موشکی ایران توسط برخی کارشناسان به این معنا تعبیر شد که آمریکا خواهان حذف توان موشکی بالستیک ایران است. این در حالی است که تهران همواره اعلام کرده برنامه موشکی‌اش کاملاً دفاعی است و هیچ‌گاه وارد فاز ساخت سلاح هسته‌ای نشده است، چه رسد به اینکه بخواهد موشکی با قابلیت حمل کلاهک اتمی طراحی کند. موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران همچنان این است که هیچ مذاکره‌ای درباره توانمندی‌های نظامی و بازدارندگی دفاعی کشور انجام نخواهد گرفت.

* نگرانی تل‌آویو، احتیاط ریاض

هم‌زمان با اعلام دور دوم مذاکرات در مسقط، رژیم صهیونیستی از کانال‌های مختلف دیپلماتیک نگرانی خود را ابراز کرده است. رسانه‌های اسرائیلی از جمله جروزالم‌پست تحلیل کردند که هرگونه توافق، حتی محدود، می‌تواند به آزادسازی منابع مالی ایران منجر شود و این مسئله تهدیدی برای امنیت اسرائیل خواهد بود. با این حال، به‌نظر می‌رسد تل‌آویو در شرایط فعلی، به‌واسطه درگیری‌های داخلی و جنگ غزه، در موقعیتی نیست که بتواند مانع عملی جدی برای مذاکرات باشد. در مقابل، عربستان سعودی که پس از احیای روابط با تهران، رویکردی دیپلماتیک اتخاذ کرده، سکوت معناداری در قبال این تحولات در پیش گرفته است. ریاض نمی‌خواهد روند مثبت روابطش با ایران مختل شود و از سوی دیگر نگران بازگشت به فضای تنش‌آلود گذشته است. به همین دلیل، عربستان فعلاً از موضع تماشاچی فعال به موضوع نگاه می‌کند و تاکنون از مذاکرات ایران و آمریکا حمایت کرده است.