نگاه زاکانی بیشتر به سمت پاستور است تا خیابان بهشت

مدیریت زاکانی بر شهر تهران همواره با جنجال‌ و حاشیه همراه بوده و به نظر می‌رسد هزینه‌های سیاسی مدیریت وی بر شهر تهران نسبت به دغدغه‌های عمومی شهروندان بیشتر است. ارزیابی شما از روند مدیریتی که زاکانی در شهر تهران در پیش گرفته چیست؟

اگر به انتخاب شهرداران پایتخت کشورهای منطقه و جهان نگاه کنیم متوجه می‌شویم که انتخاب شهردار پایتخت از اهمیت زیادی برخوردار است. به عنوان مثال آقای اردوغان قبل از اینکه در ترکیه به قدرت برسد شهردار استانبول به عنوان مهم‌ترین شهر ترکیه بود و با توجه به اقداماتی که در این شهر انجام داد موفق شد قدرت اقبال عمومی را برای به قدرت رسیدن در ترکیه به دست بیاورد. در تهران نیز این وضعیت وجود داشته و شهرداران تهران همواره از شهرداری نیم نگاهی به پاستور داشته‌اند. در شورای شهر پنجم اتفاقی که افتاد این بود که شهردار تهران باید تنها به خیابان بهشت و مدیریت شهر تهران توجه کند و به دنبال زمینه‌سازی سیاسی برای رسیدن به پاستور نباشد. این در حالی است که نگاه به پاستور دوباره در دوران مدیریت شورای شهر ششم در دستور کار قرار گرفته است. به نظر می‌رسد شهرداری تهران به نوعی حق‌الزحمه زاکانی برای حمایت و کناره‌گیری از انتخابات ریاست جمهوری به سود ابراهیم رئیسی بوده است. زاکانی انتظار دارد به واسطه این اقدامی که انجام داده اصولگرایان در انتخابات1404 از وی حمایت کنند. به همین دلیل نیز در اغلب اقداماتی که زاکانی در سطح شهر تهران انجام می‌دهد این جهت‌گیری سیاسی وجود دارد. کسی که به عنوان شهردار تهران انتخاب می‌شود باید در مدیریت یک برند به شمار برود. این وضعیت برای آقای زاکانی وجود نداشته و وی تجربه و تخصصی در مدیریت شهری نداشته و از نظر مدیریتی نیز برند به شمار نمی‌رفته است. زمان نیز به خوبی نشان داد که زاکانی با بسیاری از مبانی مدیریت شهری بیگانه است و با آنچه مدیریت علمی شهر عنوان می‌شود فاصله زیادی دارد. 

   چرا زاکانی برای ساخت و سازهای جدید پارک‌های تهران را در نظر دارد. ساخت مسجد در پارک قیطریه و یا فرهنگسرا در پارک لاله با چه هدفی قرار است صورت بگیرد؟

از سال1335 شهر تهران به صورت نامتوازنی گسترش پیدا کرد در حالی که از نظر توزیع جمعیت نیز از وضعیت متوازنی برخوردار نبوده است. به همین دلیل نیز در حدود15 درصد جمعیت کشور در تهران و شهرهای اقماری آن ساکن شدند که پیامدهای منفی برای توسعه کشور داشت. آلودگی هوا یکی از مهم‌ترین پیامدهای افزایش جمعیت و توسعه نامتوازن در تهران بود که شرایط را به شکلی کرده که در طول سال میزان روزهای هوای پاک بسیار کم شده است. آلودگی هوا نیز دلایل مختلفی دارد که با وضعیت پیچیده‌ای مواجه است. در چنین شرایطی فضای سبز در کاهش آلودگی هوا نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. اگر به میزان فضای سبز شهرهایی مانند لندن و برلین نگاه کنیم متوجه می‌شویم که در این زمینه سیاست‌های مثبتی در پیش گرفته شده است. این در حالی است که میزان فضای سبز در تهران به10 درصد رسیده است. در شورای شهر پنجم دو اولویت مهم در دستور کار شورای شهر قرار گرفت که نخست کاهش آلودگی هوا و دوم حفظ محیط زیست و باغات تهران است که این دو موضوع نیز در شرایط کنونی در دستور کار شهرداری تهران قرار ندارد. البته شهرداری در این مدت آمارهایی مانند اینکه ما در تهران500 هکتار فضای سبز ایجاد کرده‌ایم ارائه می‌کند که واقعیت ندارد. شرایط تهران دیگر به شکلی نیست که بتوان500 هکتار فضای سبز در آن ایجاد کرد. آمارهایی که در این زمینه مطرح می‌شود یا از سر بی‌اطلاعی از وضعیت شهر تهران است و یا با علم به اینکه صداوسیما و رسانه‌ها در اختیار شهرداری تهران قرار دارد تلاش می‌کنند واقعیت را به شکل دیگری نشان بدهند. نکته مهم دیگر اینکه تخریب و یا کاهش میزان فضای سبز در تهران راهی است که دیگر بازگشت ندارد. به همین دلیل نیز افکار عمومی نسبت به ساخت و ساز در پارک قیطریه و یا پارک لاله حساسیت زیادی به خرج می‌دهد. 

   یکی از رویکردهای شهرداری تهران در زمان زاکانی استفاده از تبلیغات شهری در راستای اهداف و دغدغه‌های سیاسی خود بوده است. در یک رویکرد آسیب‌شناسانه چه تحلیلی از تبلیغات شهری در دوران مدیریت زاکانی دارید؟

گروهی که امروز مدیریت کشور را گرفته‌اند نگاه غیرکارشناسانه نسبت به مسائل کشور و شهر تهران دارند. این افراد گمان می‌کنند با رویکرد آمرانه و اقتدارگرایانه می‌توانند به نتیجه برسند. این در حالی است که هرچه بیشتر در این زمینه هزینه می‌کنند کمتر نتیجه می‌گیرند. نسل جدید نیز به خوبی نشان داده که مدل تبلیغاتی این طرز تفکر را نمی‌پسندند و به شکل دیگری زندگی می‌کند. این وضعیت در تبلیغات محیطی نیز وجود دارد و ما مشاهده می‌کنیم مدیریت شهری در تبلیغات خود از نوع نگاه و افرادی که مورد پسند مردم و جوانان هستند استفاده نمی‌کند و یا کمتر استفاده می‌کند و به جای آن از مسائلی استفاده می‌کند که چندان موردپسند مردم نیست. همین افراد که امروز مدیریت شهر تهران و البته کشور را در اختیار دارند در زمانی که برجام به نتیجه رسید تبلیغات گسترده‌ای را علیه برجام انجام دادند و به شکلی رفتار کردند که برجام که یک دستاورد مهم ملی بود را به عنوان موضوعی برخلاف منافع ملی جلوه دادند. در شرایط کنونی نیز به دلیل اینکه شهرداری تهران احساس می‌کند در زمینه تبلیغات شهری با محدودیت مالی مواجه نیست به هر شکلی که تمایل داشته باشد عمل می‌کند. 

   براساس قانون شورای شهر تهران باید بر عملکرد شهرداری تهران نظارت داشته باشد. این در حالی است که اختلافات شورای شهر و شهردار تهران در هفته‌های اخیر و با توجه به اتفاقاتی که رخ داده بیشتر مشهود بوده است. آیا شورای شهر از نظارت بر عملکرد شهردار ناتوان شده است؟

اختلاف در بین اصولگرایان بر سر مدیریت شهر تهران در زمان قالیباف نیز وجود داشت. در شرایط کنونی نیز صداهای متفاوتی از مدیریت شهر تهران به گوش می‌رسد. در ابتدا به نظر می‌رسید که اصولگرایان به صورت یکدست هستند و در پشت صحنه به نوعی تقسیم غنائم صورت گرفته است. این تقسیم غنائم نیز بین برخی صورت گرفته بود. اختلاف در بین اصولگرایان در انتخابات اخیر مجلس نیز بروز پیدا کرد و به نظر می‌رسد این اختلافات به شورای شهر تهران نیز کشیده است. برخی ازکسانی که امروز قدرت را در کشور در اختیار دارند عنوان می‌کنند که به راحتی می‌توانند تحریم‌ها را دور بزنند. به نظر من در زمینه خرید وسائل حمل و نقل عمومی نیز تحریم‌ها را دور بزنند تا مشکلات تهران در این زمینه حل شود. هنگامی که امکان واگذاری فروش نفت به امثال بابک زنجانی وجود دارد باید شرایط به شکلی باشد که شهرداری تهران نیز بتواند وسائلی که نیاز دارد را از خارج از کشور وارد کند. در برخی کشورها مانند نروژ80 درصد ماشین‌ها برقی است. این در حالی است که ما هنوز در برقی کردن موتورها نیز در ابتدای راه قرار داریم. 

   یکی از شعارهای زاکانی در ابتدایی که مدیریت شهر تهران را به دست گرفت زمینه‌سازی برای مشارکت‌های اجتماعی مردم تهران در مدیریت شهری بود. این اتفاق به چه میزان محقق شده و آیا زاکانی توانسته زمینه‌های مشارکت اجتماعی مردم را به وجود بیاورد؟

واقعیت این است که در شرایط کنونی اصولگرایان دارای پایگاه اجتماعی چندانی نیستند که بتوانند در زمینه مشارکت اجتماعی فعالیت کنند. از سوی دیگر باید صداقت آنها برای زمینه‌سازی برای مشارکت اجتماعی مردم به آزمون گذاشته شود. اصولگرایان هنگامی که متوجه شدند از پایگاه اجتماعی چندانی برخوردار نیستند رویکرد یکدستی قدرت را در پیش گرفتند که زاکانی نیز مهره‌ای بود که در همین زمین بازی می‌کرد. این در حالی است که مسأله مشارکت اجتماعی در شهرها در کشورهای توسعه یافته موضوع بسیار جدی است و هزینه‌های زیادی برای افزایش مشارکت اجتماعی در مدیریت شهری صورت می‌گیرد. اصولگرایان در واقع اعتقادی به مشارکت اجتماعی ندارند و بارها نیز این موضوع را نشان داده‌اند. واقعیت این است که طرح موضوع مشارکت اجتماعی مردم در مدیریت شهری یک نوع تعارف بود. به هر حال راه‌حل مشارکت اجتماعی در مدیریت شهری مشخص است و بسیاری از شهرهای مهم جهان آن را انجام داده‌اند که می‌توان از تجربه‌های آنها در این زمینه استفاده کرد. نکته مهم در این زمینه اراده کافی است که در مدیریت شهری فعلی شهر تهران وجود ندارد.