توافقنامه پکن و شطرنج سیاسی منطقه

توافقنامه ایران و عربستان در پکن که یک رخداد غیرمنتظره در سپهر سیاسی جمهوری اسلامی تلقی می‌شود، بازخورد بسیار مهمی در تغییر شطرنج سیاسی منطقه خواهد داشت .این توافقنامه راهبردی که تضمین کننده آن یکی از بزرگترین کشورهای اقتصادی و نظامی جهان یعنی چین است، آورده‌های اقتصادی، امنیتی و سیاسی برای کشورهای غرب آسیا و خلیج فارس در پی دارد. این توافقنامه در حقیقت نتیجه یک نیاز منطقه‌ای است زیرا تنش‌های 7 ساله ریاض و تهران که عامل آن دخالت‌های خارجی است، ظرفیت و توانمندی توسعه عمرانی بسیاری از کشورهای منطقه را تحت تاثیر قرار داد. صرفنظر از بهره‌های اقتصادی 3 کشور چین، ایران و عربستان، توافقنامه پکن موجب دگرگونی ژئوپلیتیکی غرب آسیا خواهد شد زیرا حضور چین در منطقه به کاهش نفوذ آمریکا منجر خواهد شد. عربستان سعودی که دهها سال زیر چتر حمایتی آمریکا قرار داشت طی سال‌های اخیر به این نتیجه رسید که همراهی با سیاست‌های آمریکا هزینه‌های بسیار بالایی به لحاظ مالی، سیاسی و امنیتی برای ریاض به دنبال دارد. باج 500 میلیارد دلاری دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا و به کارگیری عنوان توهین‌آمیز «گاو شیرده» برای یک کشور مسلمانی مانند عربستان و مشخصا محمد بن‌سلمان، ولیعهد جوان و جویای قدرت این کشور سنگین بود. محمد بن‌سلمان پس از ورود به چرخه قدرت به خوبی دریافت که رسیدن به افق توسعه 2030 که عربستان را از یک کشور بسته سنتی به یک کشور فوق مدرن تبدیل کند نیازمند یک حاشیه امن منطقه‌ای است. جنگ 7 ساله عربستان علیه یمن که بیش از 350 میلیارد دلار برای عربستان هزینه به همراه داشته به توقف طرح توسعه افق 2030 محمد بن‌سلمان منجر شد. همچنین رسانه‌های گسترده وابسته به عربستان که تمام توان تخریبی خود را در حوادث پائیز گذشته ایران به کار گرفتند نتوانستند ایران را درگیر یک بحران داخلی کنند و لذا با ناکامی مواجه شدند. این موضوع موجب شد تا محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان به این نتیجه برسد که سیاست‌های تهاجمی علیه ایران و همراهی با آمریکا و رژیم صهیونیستی دستاوردی برای عربستان به همراه نخواهد داشت. لذا «شی جین پینگ»، رئیس جمهوری چین با قابلیت‌های بالای سیاسی و با بهره‌گیری از شم اقتصادی و سیاسی خود متوجه شد که عربستان قصد دارد تا سیاست‌های منطقه‌ای و جهانی خود را تغییر دهد. پیشنهاد میانجیگری چین در جریان سفر رئیس جمهوری این کشور به ریاض مطرح شد و مورد پذیرش محمد بن‌سلمان واقع شد . همچنین در سفر آیت‌الله ابراهیم رئیسی به پکن در بهمن ماه گذشته همین پیشنهاد از سوی طرف چینی ارائه شد که با موافقت رئیس جمهوری اسلامی مواجه شد. توافقنامه پکن، سفر دبیر شورای‌عالی امنیت ملی به امارات متحده و سفر وی به عراق نشان می‌دهد که منطقه در حال خروج از یک بحران نفسگیر و فراگیر و ورود به یک افق روشن و یک فضای تفاهم توام با تعاملات دلپذیر منطقه‌ای است. از این رو گمانه‌زنی‌ها این است که سال 1402 سال همگرایی منطقه‌ای، پرهیز از راهکارهای تهاجمی و حرکت به سمت توسعه اقتصاد محور و کاهش نفوذ آمریکا و رژیم صهیونیستی، خواهد بود. در چنین فرایندی محوریت ایران، چین وعربستان در نزدیک ساختن دیدگاه سایر کشورهای منطقه و رفع سوءتفاهمات موجود پررنگ‌تر خواهد شد و 3 کشور در نهایت خواهند توانست شطرنج سیاسی منطقه را بر اساس منافع مشترک تغییر دهند.