منافع طرفین برجام از توافق

مذاکرات برجام و رسیدن به توافق امروز به مساله‌ای میان ایران و آمریکا تبدیل شده و توافق میان این دو کشور می‌تواند به احیای برجام بینجامد. طبیعتا بعد از اینکه بنا به گفته روس‌ها ایران پذیرفت که مبنای مذاکرات متنی باشد که در ادامه شش دوره مذاکرات انجام شده در دولت روحانی انجام شد؛ زمینه‌های امیدواری بیشتری برای توافق به وجود آمد. لذا ایران نیز پذیرفت که با آژانس همکاری کند. البته هنوز باید صبر کرد چرا که هم مواضع آمریکایی‌ها نسبت به گذشته تفاوت‌هایی دارد و هم ایران انتظارات بیشتری دارد. لذا باید دید بین میزان آمادگی آمریکایی‌ها برای رفع تحریم‌ها و بازگشت ایران به تعهدات خود در قبال برجام چگونه مبادله‌ای صورت می‌گیرد. این همان چیزی است که باید در مذاکرات صورت بگیرد. در نتیجه هنوز زود است راجع به این موضوع قضاوت کنیم که در پایان مذاکرات طرفین به توافق کلی و حداکثری خواهند رسید یا اینکه به یک توافق حداقلی می‌رسند و این مذاکرات در آینده بر روی اختلافات ادامه پیدا می‌کند تا به نتیجه‌ای برسد. بعد از روی کارآمدن آقای بایدن در آمریکا؛ مواضع اروپا و آمریکا به هم نزدیک شده و تقریبا مواضع مشابهی در خصوص بازگشت به برجام دارند. از طرف دیگر روس‌ها و چینی‌ها ضمن اینکه منافع خودشان را دنبال می‌کنند علاقه‌مند هستند که مدیریت بازی ایران در اختیار آنها باشد که آن بده بستانی که بین روسیه، آمریکا و چین در حاشیه‌تر قرار است صورت بگیرد، خودشان با آمریکا انجام دهند و مواضع ایران را برای پیشرفت مذاکرات به گونه‌ای مدیریت کنند که در صورتی که توافق بین ایران و آمریکا شکل گرفت مواضع روس‌ها نادیده گرفته شود. لذا روس‌ها و چینی‌ها منافع خاص خود را دارند و با آمریکایی‌ها در خصوص ایران وارد معامله‌ای در خصوص ایران می‌شوند. از طرفی به نظر نمی‌رسد که بین آمریکا و اسرائیل در جهت کنترل برنامه هسته‌ای ایران اختلاف نظری وجود داشته باشد. آنچه موجب اختلاف بین ‌آمریکا و اسرائیل شده در خصوص سطح توافق است. اسرائیلی‌ها شاید علاقه‌مند باشند که آمریکا صرفا بر روی هسته‌ای توافق نکند و فشارهای لازم را به ایران برای تغییر مواضع خود منطقه به وجود آورد. اما به رغم اینکه شاید آمریکایی‌ها این مساله را گام به گام در نظر داشته باشند اما اولویت و تاپیکشان فعلا موضوع هسته‌ای است و موضوعات بعدی در اولویت‌های بعدی قرار دارند. به طور طبیعی برنامه هسته‌ای ایران از نظر آنها یک موضوع امنیتی تلقی می‌شود. اما آنچه حساسیت‌ها را در خصوص برنامه هسته‌ای ایران بالا برده سیاست‌های دیگر ایران در خصوص منطقه خاورمیانه است. لذا برای کاهش سطح تشنج آمریکایی‌ها فعلا اولویت خود را بر روی هسته‌ای گذاشته‌‌اند. در نتیجه این اولویت‌های آمریکاست که تعیین می‌کند چگونه با ایران و برنامه هسته‌ای‌اش برخورد کند.