سیاست خارجی یک شبه تغییر نمی‌کند

پیش از انتخابات ریاست جمهوری 1400 بار دیگر چارچوب سیاست خارجی ایران از سوی عالی‌ترین مقامات کشور مورد اشاره قرار گرفت به گونه‌ای که به صورت غیرمستقیم بر این امر تاکید شد که تمامی اختیار سیاست خارجی کشور در اختیار دولت نیست. اهداف و اقدامات در حوزه سیاست خارجی ایران به صورت شورایی تدوین شده و در اختیار دستگاه دیپلماسی در راستای اجرا قرار می‌گیرد. با توجه به این مساله دولت سیزدهم تعیین کننده راهبرد سیاست خارجی ایران در 4 سال آینده نیست. طبق همین اصل، سیاست خارجی ایران یک شبه تغییر نمی‌کند و شاید به صورت بسیار جزئی و در تاکتیک‌ها تغییراتی ایجاد شود. این تاکتیک‌ها نیز بر اساس مقدورات کشور مدون می‌شوند و مشخصا مقدورات کشور نیز در کوتاه مدت تغییر نخواهند کرد. بنابراین همین تغییر تاکتیک نیز شاید در بلندمدت رقم بخورد. امروز کشور در تحریم است و به دنبال این تحریم‌ها مشکلات زیادی برای کشور به وجود آمده است که باید بر اساس آنها عرصه سیاست خارجی تصمیم گیری شود. آنچه که تحت عنوان در خطر قرار گرفتن برجام در این روزها با روی کار آمدن نامزدهای خاص در ایران مطرح می‌شود به همین علت‌های مطرح شده نمی‌تواند صحت داشته باشد. از سوی دیگر باید توجه داشت که امروز یک دولت نزدیک به جریان اصولگرا در کشور روی کار خواهد آمد که معمولا این گونه دولت‌ها وزرایی را تعیین می‌کنند که نظراتی منطبق با رئیس جمهور و رهبری دارند. این هماهنگی را از دو جهت می‌توان مثبت دانست. نخست اینکه با هم فکری می‌توان به سیاست معقول تری رسید زیرا قطعا در جمع هم فکر ظرفیت‌های محدود کشور بهتر دیده می‌شود. در این شرایط برای رسیدن به گشایش تغییرات معقول تری در سیاست خارجی ایجاد می‌کنند و امکان تجارت برای کشور نیز بیشتر می‌شود. همین امر حتی شاید منجر به این شود که ایران به غرب نزدیک‌تر شود و تحریم‌ها سریع‌تر برداشته شود. در وهله بعد نیز ممکن است دولت سیزدهم یک روند تند را در دستور کار قرار دهد و عنوان کند که تا زمانی که کل تحریم‌ها لغو نشود ایران مذاکره نخواهد کرد و به تعهدات هسته‌ای خود عمل نمی‌کند. با این تفکر باز هم مسیر سیاست خارجی مشخص می‌شود و از دوگانگی خارج می‌شود و عواقب آن نیز از نزدیک مشاهده می‌شود. شاید در همین تصمیم گیری نیز طرف‌های غربی به این نتیجه برسند که امتیازهای بیشتری به ایران بدهند و توافق از این مسیر شکل گیرد. نباید فراموش کرد که امروز حتی طرف‌های غربی نیز دیگر خواهان تنش نیستند و به همین علت شاید شاهد نتایج بهتری در عرصه سیاست خارجی در ماه های آینده باشیم.