شوک تحلیلگران غربی از خیزش دانشجویان

 در زمان جنگ ویتنام و آمریکا هم جنبش ضد جنگ دانشجویی در آمریکا به راه افتاد حتی روایت است که آن دانشجویان روی ریل قطارها می‌خوابیدند تا از انتقال سلاح به کشتی‌های جنگی برای بمباران ویتنام جلوگیری کنند. این‌بار هم البته جنبشی در آمریکا علیه جنگ راه افتاده است و دانشجویان خواستار قطع همکاری علمی دانشگاه‌های خود با اسرائیل هستند. در برابر البته هم سردمداران آمریکا و هم اسرائیلی‌ها تلاش دارند این اقدام را یهودی ستیزی دانسته و حتی به صورت وحشتناکی آن هم در برابر دوربین‌ها اقدام به ضرب وشتم دانشجویان و حتی بازداشت استادان حامی این جنبش می‌کنند. «آرمان ملی» برای بررسی جنبش دانشجویی کنونی در آمریکا از این جنبش با غلامرضا ظریفیان، فعال سیاسی که همراه نظرات مثبتی در ارتباط با جنبش‌های دانشجویی دارد به گفت‌وگو پرداخته است. او معتقد است این جنبش درس‌هایی برای جوانانی که منفعل شده‌اند، دارد.

* آقای ظریفیان شاهد یک جنبش ضد جنگ در دانشگاه‌های آمریکا در محکومیت اسرائیل و اقدامات دولت آمریکا در حمایت از تل‌آویو هستیم، چه شد که یکباره یک جنبش ضد جنگ در آمریکا شکل گرفت؟

جنبش دانشجویی کنونی در آمریکا مسبوق به سابق است. البته این بار نه تنها در آمریکا بلکه به بهانه‌های مختلف در اروپا و در انگلستان و فرانسه و برخی دیگر کشورها نیز شاهد این جنبش بوده‌ایم.گستردگی این اعتراضات در آمریکا و اروپا به حدی است که تحلیلگران غربی نیز انتظار چنین واکنشی را چه توسط مردم و چه توسط دانشجویان در مراکز آکادمیک را نداشتند. در عین حال باید گفت که این گونه تحرکات موضوعی مسبوق به سابقه است. جنبش فراگیر ضد جنگ در زمان جنگ آمریکا و ویتنام نیز در آمریکا شعله کشید. آن جنبش در کاهش جنگ و در عین حال پایان جنگ موثر بود.

*این تحرکات به نظر یک پدیده است چطور شد که غرب غرق در مادیات یکباره علیه اقدامات جنایتکارانه اسرائیل و حمایت‌های آمریکا جوشید؟

وجدان انسانی در جهان امروز به رغم همه سیطره رسانه‌ها و نظام سرمایه‌داری و قدرت‌های بزرگ با ابزارهای بسیار پیشرفته و نهادهای خبری دقیق که می‌توانند حقایق را وارونه جلوه دهند بیدار شده است. وجدان بشری در این کشورها بالاخره به درد آمد. بیداری این وجدان در کشوری مانند آمریکا که متحد استراتژیک اسرائیل است و نقش رسانه‌ها در وارونه جلوه دادن ابعاد این مساله در آمریکا بسیار تعیین کننده است بسیار مهم است. آکادمی در آمریکا در طول تاریخ تاسیس یک نهاد تولید و توزیع کننده دانش و پژوهش بوده اما یک نهاد دفاع از عدالت و آزادی هم بوده است. دانشگاه در آمریکا یک نهاد اجتماعی است که نقش بسیار مهمی در تحولات اجتماعی جهان داشته است.

*در اروپا نیز شعله‌هایی از این اعتراضات دیده می‌شود این اعتراضات در دانشگاه‌های اروپا آیا مسبوق سابقه است؟

بله داده‌های فوق در مورد دانشگاه‌های اروپایی هم صدق می‌کند. در اروپا نقش دانشگاه در تظاهرات‌های جدی علیه سیاست‌های غلط در دهه‌های 60 و 70 رخ داد در تاریخ ثبت شده است. در عین حال دانشگاه‌ها در اروپا علیه بی‌عدالتی‌ها و تخریب‌های محیط زیستی اعتراض کرده‌اند و به طور کلی نقش دانشگاه در تحولات سیاسی و اجتماعی در اروپا مهم است. این اعترضات نشان می‌دهد وجدان‌های بیدار تا چه حد می‌توانند به رغم وجود قدرت و ثروت نوعی همگرایی در مورد مسائل عام بشری ایجاد کنند. خصوصا در بحث صلح که این وجدان‌ها همواره بیدارند و باید برای این وجدان اهمیت قائل شد چرا که آنها در بزنگاه‌ها می‌توانند نقش مهمی برای جامعه بشری ایفا کنند.

*مگرنه اینکه رسانه‌ها در جهان غرب تلاش کردند حماس را آغاز کننده جنگ نشان دهند پس چرا در نهایت شاهد تظاهرات‌هایی علیه اسرائیل در دانشگاه‌های آمریکا و اروپا هستیم؟

به رغم اینکه قدرت رسانه‌ها در جهان غرب بسیار بالاست اما گاهی به علت وجود وجدان‌های آگاه همین قدرت تبدیل به پاد گفتمان و ضدخود می‌شود. قدرت رسانه امروز به گونه‌ای شده است که از این ابزار همان گونه که قدرتمنداران استفاده می‌کنند سایرین نیز می‌توانند از قدرت رسانه‌ها برای آگاه کردن جامعه استفاده کنند. از این رو باید به مساله رسانه توجه کرد چرا که رسانه می‌تواند نقش مهمی در ایجاد همگرایی‌های درست داشته باشد. بنابراین مساله رسانه تیغی دولبه است که لبه اگاهی بخش آن در اینجا جلوه کرده است و رسانه می‌تواند از این به بعد وسیله‌ای برای همگرایی در مبارزه با استبداد و مبارزه با ظلم و جنایت‌هایی باشد که امروز به صورت عینی آن را در غزه مشاهده می‌کنیم.

آکادمی در آمریکا در طول تاریخ تاسیس یک نهاد تولید و توزیع کننده دانش و پژوهش بوده اما یک نهاد دفاع از عدالت و آزادی هم بوده است. دانشگاه در آمریکا یک نهاد اجتماعی است که نقش بسیار مهمی در تحولات اجتماعی جهان داشته است

* نقش جوانان در آمریکا را در این جنبش چگونه ارزیابی می‌کنید؟

وجدان جوانان در دانشگاه‌های آمریکا نقش موثری بیداری‌ها در سایر کشورها دارد. امروز مشاهده می‌کنیم که دختر و پسر در آمریکا به صحنه آمده اند و بدترین برخوردها با آنها صورت گرفته و نزدیک به هزار نفر هم دستگیر شده‌اند.این پیام مهمی است که برخی در جهان خلاف وجدان انسانی رفتار می‌کنند. اهمیت رسانه می‌تواند به همگرایی انسانی در چند اصلی که همه آن را محترم می‌شمارند، جلوه‌گر شود. اصولی مانند عدالت، آزادی، اخلاق، دفاع از حقوق اساسی انسان‌ها وجود دارد که رسانه می‌تواند در آن نقش اساسی ایفا می‌کند. آنچه در آمریکا رخ داد انسان‌ها را امیدوار می‌کند که وجدان انسان‌ها نمرده است و در بزنگاه‌ها این وجدان به حرکت درمی‌آید و به میزانی که ابزار تکنولوژی برای تسخیر روح و روان انسان‌ها مجهز است همین ابزار می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در آگاهی بخشی داشته باشد.

* امروز در میان بخشی از جامعه در برابر ظلمی که به فلسطینیان شد، نوعی انفعال دیده می‌شود. حال اینکه اروپا و آمریکا نیز در برابر ظلم بیدار شده است. این جنبش چه درسی به جوامع می‌دهد؟

این جنبش به جوامع به خصوص جوانان این پیام را می‌دهد که به علت سرخوردگی‌های اقتصادی و ناکارآمدی‌های دولت‌ها نباید آن وجدان انسانی را فراموش کرد و دفاع از حقوق همه مظلومان عالم به خصوص مردم غزه را به علت بد عمل کردن سیستم نادیده گرفت. چرا که انسان‌ها همه محترم هستند و باید از حقوق آنها دفاع کرد و فرقی هم ندارد که این انسان، انسان فلسطینی باشد یا یک انسان در هر نقطه‌ای از دنیا ما باید از حقوق هر انسانی که به او ظلم و تعدی می‌شود؛ دفاع کنیم.

* این جنبش می‌تواند در نهایت بر روی نگاه غرب به اسرائیل اثر بگذارد؟

متاسفانه همکاری اسرائیل و آمریکا استراتژیک است اما اساس سیاست برآن است که می‌تواند نقش مهمی در تعیین و تنظیم امور داشته باشد. امروز افکار عمومی را باید قدرت نرمی دانست که می‌تواند قدرت‌های سخت را به حاشیه ببرد و یا اینکه آنها را به مصلحت و سازش وادارد. این مورد را را می‌توان در تجربه‌های دوره جدید دید. همین جنبش ضد جنگ موفق شد نقش مهمی را در کاهش جنگ و حتی پایان جنگ با ویتنام ایفا کند. قطعا اگر افکار عمومی همگرایی جدی‌تری پیدا کنند و رسانه بتواند درآگاهی بخشی‌ها نقش بهتری ایفا کند آنگاه می‌توان امیدوار بود قدرت‌های نرم اثر بیشتری بر قدرت‌های سخت بگذارند. این مورد را در نظر داشته باشیم که اگر همین قدرت‌های نرم نبودند اسرائیل جنایت‌های خود را صد برابرکرده بود. ماهیتی که ما از اسرائیل می‌شناسیم یک ماهیت بدون پایان در جنایت است همین فشار سنگین افکار عمومی که بخشی از آن در اروپا رخ داد باعث شد اسرائیل خشونت خود را تعدیل کند. یکی از کانون‌های خشونت در خاورمیانه اسرائیل است. بی‌دولتی و بی‌مکانی مردم فلسطین عاملی برای هرج و مرج و خشونت در منطقه است. اگر این وجدان عمومی و رسانه‌ها فعال‌تر شوند و گسترده‌تر اثر بگذارند قطعا می‌توانند بر خشونت‌ها اثر بگذارند. اگر هم در مجموع بخواهند به این خشونت‌ها پایان دهند باید به سمت تشکیل دو دولت پیش روند. همان طور که اتفاقات غزه بسیاری از مقامات آمریکا و سازمان ملل را مجاب کرد که راهی جز پذیرش دو دولت نیست لذا این قدرت نرم کنونی می‌تواند پشتوانه تصمیمات و تغییراتی باشد که در منطقه رخ خواهد داد.